شناسایی و تحلیل پیامدهای ناشی از جابجایی سکونتگاهی: در: مطالعه‌ای قوم‌نگارانه روستای گرازی در شهر تایباد

نویسندگان

1 استادیار مرکز تحقیقات مدیریت رفاه اجتماعی، دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری توسعه کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران ،کرج ، ایران

3 استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، تهران، ایران.

چکیده

جابجایی از جمله پدیده­هایی است که در حوزۀ سکونتگاهی مورد بحث قرار می­گیرد. چنین پدیده­ای اغلب در اثر بروز عوامل طبیعی یا انسانی در مناطق روستایی به اجرا در می­آید. بی­شک جابجایی سکونتگاهی که مشتمل بر تغییر مکان یک جمعیت از نقطه­ای به نقطه­ای دیگر است، پیامدهای مطلوب و نامطلوبی را به دنبال دارد که جوانب مختلف زندگی گروه هدف را تحت­الشعاع قرار می­دهد. بر این اساس، شناسایی پیامدهای ناشی از فرایندهای جابجایی نقش مهمی در مدیریت این فرایندها دارد. در این زمینه، هدف اصلی تحقیق حاضر تحلیل پیامدهای ناشی از جابجایی سکونتگاهی در روستای گرازی از توابع شهرستان باخرز در استان خراسان رضوی بود. این مطالعه با رهیافتی کیفی و به شیوۀ قوم­نگاری انتقادی انجام شد. جامعۀ آماری پژوهش مشتمل بر آن دسته از اهالی روستای گرازی بود که تجربۀ مشترک جابجایی سکونتگاهی داشتند. به منظور جمع­آوری داده­ها از روش نمونه­گیری هدفمند استفاده شد. اشباع نظری به عنوان معیار تعیین حجم نمونه مورد نظر قرار گرفت. داده­های این پژوهش با استفاده از تکنیک مصاحبۀ نیمه­ساختاریافته و مشاهدۀ مشارکتی جمع­آوری شدند. نتایج تحقیق نشان داد پیامدهای ناشی از جابجایی سکونتگاهی در روستای گرازی مشتمل بر سه بعد فیزیکی- کالبدی، اجتماعی و اقتصادی است. بی­توجهی به بسترهای اجتماعی و کالبدی روستای پیشین سبب بروز پیامدهای نامطلوب اجتماعی و تغییر ساختارهای شغلی شده است. پیامدهای نامطلوب کالبدی زمینه­ساز پیامدهای اجتماعی، نظیر تعارضات اقشار اجتماعی و پیامدهای اقتصادی، نظیر افزایش بدهکاری­ها، شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identifying and analyzing the consequences of residential displacement: An ethnographic study of the Gorazi village in Taybad County

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ali Mohammadi Gharehghani 1
  • Rasool Lavaei Adaryani 2
  • Iraj Ghasemi 3
1 Assistant Professor in Social Welfare Management Research Center-University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran, Iran.
2 h.D. Candidate in Agricultural Development, Faculty of Agricultural Economics and Development, University of Tehran, Karaj, Iran.
3 Assistant Professor in Institute of Humanity and Social Science ACECR, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Displacement is one of the phenomena which are considered in residential areas. Such phenomenon is often implemented after occurring the natural or human disasters. Undoubtedly, the residential displacement, which involves the displacement of a population from a location to another location, has a desirable and undesirable consequence, that affects the various aspects of the life of the target group. Accordingly, identifying the consequences of displacement processes plays an important role in managing these processes. In this regard, the main purpose of this study was to analyze the consequences of residential displacement in Gorazi village, located in Bakherz district in Khorasan Razavi province. This qualitative study employed the critical ethnographic methodology. The population of the study was consisted of the residents of Gorazi village who have experienced the residential displacement. Data were collected through purposive sampling to reach theoretical saturation. Individual semi-structured interviews technique and participant observation were employed to data collection. Generally, the results showed that the consequences of residential displacement in the Goriza village consisted of physical, social and economic dimensions. Ignore to the social and physical contexts of the former village, has caused the adverse social consequences and then has changed the job structures. In fact, the adverse consequences have caused social consequences, such as social conflictions, and economic consequences, such as increased debt levels.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Residential Displacement
  • Critical Ethnography
  • Displacement Consequences
  • Gorazi Village

مراجع

سلیمان­زاده، س.، مهدویه، س.م؛ و سرتیپی­پور، م (1393). ارزیابی جابجایی سکونتگاه­های روستایی پس از زلزله (نمونه موردی: اسطلخ­کوه بعد از زلزله سال 1369 در گیلان-زنجان). مجله پژوهش و برنامه­ریزی روستایی، سال سوم، شماره 5، صص 43-29.
عینالی، ج؛ و ابراهیمی، ص (1393). ارزیابی اثرات جابجایی سکونتگاه­های روستایی آسیب­دیده از سانحه زلزله بر روی کیفیت زندگی ساکنان، مطالعه موردی روستای لک و طبل شکین. سومین همایش ملی توسعه پایدار روستایی.
قراگوزلو، ه.، عیسی­لو، ع.الف؛ و گراوند، ف (1393). ارزیابی اثرات کالبدی ـ فضایی جابجایی در سکونتگاه­های روستایی (مطالعه موردی: دهستان ملاوی، شهرستان پلدختر). فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، سال چهارم، شماره 16، صص 136-125.
محمدی استاد کلایه، الف.، مطیعی لنگرودی، س.ح.، رضوانی، م؛ و قدیری معصوم، م (1391). ارزیابی اثرات الگوهای راهبرد اسکان مجدد پس از بلایای طبیعی بر کیفیت زندگی روستایی (مطالعه موردی: روستاهای جابجا شده شرق استان گلستان). فصلنامه جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره چهارم، صص 50-37.
مرکز آمار ایران (1397). سرشماری نفوس و مسکن 1395: جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری (تا سطح آبادی)، استان خراسان رضوی. قابل دسترس در https://www.amar.org.ir
 
Ambrosetti, E., & Petrillo, E. R (2016). Environmental disasters, migration and displacement. Insights and developments from L’Aquila's case, Environmental Science & Policy, Vol. 56, pp. 80-88.
Atkinson, R (2000a). The hidden costs of gentrification: displacement in central London, Journal of housing and the built environment, Vol. 15, No. 4, pp. 307-326.
Atkinson, R )2000b(. Measuring gentrification and displacement in Greater London, Urban studies, Vol. 37, No.1, pp. 149-165.
Bebbington, A., Bebbington, D. H., Bury, J., Lingan, J., Muñoz, J. P., & Scurrah, M )2008(. Mining and social movements: struggles over livelihood and rural territorial development in the Andes, World development, Vol. 36, No. 12, pp. 2888-2905.
Belcher, J. C., & Bates, F. L )1983(. Aftermath of natural disasters: Coping through residential mobility, Disasters, Vol. 7, No. 2, pp. 118-128.
Black, R., Bennett, S. R., Thomas, S. M., & Beddington, J. R (2011). Climate change: Migration as adaptation, Nature, Vol. 478, No. 7370, pp. 447-449.
Carspecken, P. F (1996). Critical ethnography in educational research: A theoretical and practical guide: Psychology Press, 200 pp.
Cernea, M. M (2003). For a new economics of resettlement: a sociological critique of the compensation principle, International social science journal, Vol. 55, No.175, pp. 37-45.
Downing, T. E (2002). Avoiding new poverty: mining-induced displacement and resettlement, International Institute for Environment and Development London, Vol. 52, 76 pp.
Fernandez, W (2008). Paying the price for someone else’s displacement, 88 pp. Retrieved from http://infochangeindia.org/Agenda/Migration-isplacement/Paying-the-price-for-someone-else%E2%80%99s-displacement.html.
Gemenne, F (2011). Why the numbers don’t add up: A review of estimates and predictions of people displaced by environmental changes, Global environmental change, Vol. 21, pp. 41-49.
Gemenne, F., Brucker, P., & Ionesco, D (2013). The State of Environmental Migration 2013 – A review of 2012, Institut du de ´veloppement durable et des relations internationals, Paris, 24 pp.
Gray, C. L., & Mueller, V (2012). Natural disasters and population mobility in Bangladesh. Proceedings of the National Academy of Sciences, 109(16), 6000-6005
Grier, G. W., & Grier, E. S (1978). Memo Report: Urban Displacement: a Reconnaissance: Prepared for the Office of the Secretary US Department of Housing and Urban Development, 146pp.
Hugo, G (1996). Environmental concerns and international migration, International migration review, pp. 105-131.
Hunter, L. M (2005). Migration and environmental hazards, Population & Environment, Vol. 26, No. 4, pp. 273-302.
Laczko, F., & Aghazarm, C (2009). Migration, environment and climate change: Assessing the evidence. International Organization for Migration Geneva, 17 pp.
Lopez, E., & Greenlee, A (2016). An ex-ante analysis of housing location choices due to housing displacement: The case of Bristol Place, Applied Geography, Vol. 75, pp. 156-175.
Morrow-Jones, H. A. & Morrow-Jones, C. R (1991). Mobility due to natural disaster: Theoretical considerations and preliminary analyses. Disasters, Vol. 15, No. 2, pp. 126-132.
Myers, N, (2002) Environmental refugees: a growing phenomenon of the 21st century, Philosophical Transactions of the Royal Society of London B: Biological Sciences, Vol. 357, No. 1420, pp. 609-613.
Newman, S. J., & Owen, M. S (1982). Residential displacement: Extent, nature, and effects, Journal of social Issues, Vol. 38, No. 3, pp. 135-148.
Parry, M. L (2007). Climate change 2007-impacts, adaptation and vulnerability: Working group II contribution to the fourth assessment report of the IPCC, Cambridge University Press, Vol. 4, 89 pp.
Polit, D. F., & Beck, C. T (2004). Nursing research: Principles and methods: Lippincott Williams & Wilkins.
Tilt, B., Braun, Y., & He, D (2009). Social impacts of large dam projects: A comparison of international case studies and implications for best practice, Journal of environmental management, vol. 90, pp. 249-257.
Warner, K (2010). Global environmental change and migration: Governance challenges. Global environmental change, Vol. 20, No. 3, pp. 402-413.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار