مطالعۀ جامعه‌شناختی مناسبات دیوان‌سالارانه در شهرستان‌های پیرامونی ایران (مورد مطالعه: ادارۀ آموزش و پرورش بندر جاسک)

نویسندگان

گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

مسیر توسعه نیازمند توجه به مناطق پیرامونی و محدودنشدن توجهات به نواحی کلان‌شهری است. به این سبب شناخت و فهم مناسبات سازمانی و نظام دیوان‌سالارانۀ جاری در نواحی مختلف کشور اهمیت دارد. پژوهش حاضر به مطالعۀ وضعیت نظم سازمانی و اداری آموزش و پرورش در بندر جاسک به‌عنوان نمونه‌ای از مناطق پیرامونی و شهرهای کم‌جمعیت می‌پردازد تا ویژگی‌های مناسبات دیوان‌سالارانه را در این منطقه نشان دهد.
روش گردآوری داده‌ها مشاهدۀ مشارکتی و سپس تکمیل داده‌ها با چند مصاحبۀ عمیق با مدیران و ذی‌نفعان محلی، و شیوۀ تحلیل استفاده از نوع آرمانی دیوان‌سالاری وبر است.
یافته‌ها نشان می‌دهد در ادارۀ مورد مطالعه، به‌واسطۀ ادراک آن به‌عنوان منطقه‌ای محروم،‌ پذیرشی توأم با ضعف نسبت به ادارات یا افراد منتسب به مرکز وجود دارد. همچنین دیوان‌سالاری مملو از روابط شخصی و تحت تأثیر شدید روابط گروهی و محلی است. چنین وضعیتی، هم تأثیر منفی روی قاعده‌مندی‌های مورد انتظار در دیوان‌سالاری دارد و هم در مواردی مثل دریافت بودجه و کمک‌های بین‌سازمانی براساس توان شخصی مدیران می‌تواند مثبت تلقی شود. در همۀ این موارد، نقش‌آفرینی گروه‌های خیریه‌ای و جهادی قابل‌توجه است.
به‌لحاظ جایگاه اجتماعی مشاغل دولتی و اداری، یافته‌ها حاکی از آن است که با افزایش اختلاف درآمدی بین مشاغل دولتی و برخی مشاغل آزاد در منطقه، از مطلوبیت کارمندی کاسته شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Sociological Study of Bureaucratic Relations in Peripheral Cities of Iran; the Case of Education Administration of Jask Port

نویسندگان [English]

  • Amir Aadi Takhshid
  • Nooh Monavvary
Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

The path of development and progress requires attention to the peripheral areas and not limiting attention to metropolitan areas. For this reason, it is important to know and comprehend the current organizational relations and bureaucratic system in different regions of Iran. In order to illustrate the characteristics of bureaucratic relations in this region, the current research studies the state of the organizational and administrative order of education in the port of Jask, which serves as an example of peripheral areas and sparsely populated cities.
Interviewing and participatory observation with local managers and stakeholders are the methods of data acquisition employed in this research.
The analysis method is the ideal type of Weber’s bureaucracy. The findings indicate that the department under investigation is perceived as a deprived area, which results in a combination of acceptance and vulnerability toward the departments or individuals designated to the center. Bureaucracy is also heavily influenced by group and local relationships and is replete with personal relationships. This situation is both detrimental to the anticipated regularities of the bureaucracy and permissible in situations where managers’ personal power is utilized to secure budgets and inter-organizational assistance. Charitable and jihadi organizations play a substantial role in each of these instances.
In terms of the social status of public and administrative positions, the results suggest that the desirability of being an employee has decreased as a result of the growing income disparity between public jobs and certain freelance positions in the region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bureaucracy
  • Jask Port
  • Organizational Behavior
  • Peripheral Areas
  • Sparsely Populated Cities

مراجع

 آزاد ارمکی، تقی؛ جلایی‌پور، حمیدرضا و دلپسند، کامل (۱۳۹۷). کارگزاران توسعۀ محلی: تحلیل جامعه‌شناختی نیروهای مؤثر در توسعۀ منطقۀ مرزی پیرانشهر. توسعۀ محلی (روستایی-شهری)، ۱۰(۱)، 1-۲۸. https://doi.org/10.22059/jrd.2018.68405
ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا (۱۳۸۳). توسعۀ روستایی با تأکید بر جامعۀ روستایی ایران. تهران: نشرنی.
افراسیابی، حسین؛ جمشیدی، بهنام و قدرتی، حسین (1392). مطالعۀ رضایت شغلی در ارتباط با مشارکت و بیگانگی در میان کارکنان شرکت برق فارس. جامعه‌شناسی کاربردی، 24(1)، 177-190. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20085745.1392.24.1.10.0
بیات، آصف (۱۴۰۱). سیاست‌های خیابانی در ایران: جنبش تهی‌دستان در ایران. ترجمۀ اسدالله نبوی‌چاشمی. تهران: شیرازه.
تابان، محمد؛ هاشمی، مهدی و محمودیان، امید (1395). متغیرهای مرتبط با ارتقای بهره‌وری نیروی انسانی. رفاه اجتماعی، 16(63)، 46-64. https://refahj.uswr.ac.ir/article-1-2721-fa.html
تاجمیر ریاحی، ریحانه (۱۴۰۰). مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها: کوششی برای دستیابی به صلح پایدار. مدیریت و کارآفرینی، 7(1)، 591-607. https://irijournals.com/journals/management/v7-i1-spring00
تنکابنی، حمید (1392). موانع تحرک اجتماعی و تأثیرات آن در تحرک شغلی کارکنان سازمان‌های دولتی و پیامدهای آن. جامعه‌پژوهی فرهنگی، 4(3)، 1-23. https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_1116.html
حاجیان‌پور، حمید و تاجداری، زینب (۱۳۹۲). جایگاه اصناف در نظام سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران از دوران صفویه تا انقلاب اسلامی. پارسه، 20، 35-62.
حمیدی‌زاده، علی؛ زارعی‌متین، حسن و ظفری، هادی (۱۳۹۶). بررسی تأثیر سبک رهبری زهرآگین و رفتارهای کژکارکردی بر پیامدها و نگرش شغلی کارکنان. مطالعات رفتار سازمانی، 6(3)، 1-32. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.23221518.1396.6.3.1.2
دنسکامب، مارتین (۱۳۹۸). راهنمای پژوهش خوب برای تحقیقات اجتماعی کوچک‌مقیاس. تهران: علمی و فرهنگی.
راسخ، کرامت‌اله و مصلح‌پور، فرح (1391). عوامل اجتماعی اقتصادی مؤثر بر رضایت‌مندی شغلی. مطالعات جامعه‌شناسی، 15، 61-78. https://sanad.iau.ir/journal/jss/Article/521102?jid=521102
رضائی، محمد؛ انصاری، منوچهر؛ سلام‌زاده، آیدین و توفیقی، سید پندار (1402). ارائۀ الگوی توسعۀ رهبری در بانک ملی: رویکرد نظریۀ داده‌بنیاد چندگانه. مطالعات منابع انسانی، 13(4)، 71-104. https://doi.org/10.22034/jhrs.2024.189978
رفیع‌پور، فرامرز (۱۳۷۳). جامعۀ روستایی و نیازهای آن. تهران: شرکت سهامی انتشار.
شیرعلی، ابراهیم و شهبازی، مهدی (۱۳۹۲). مطالعۀ جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر فقدان نهادینگی حکومت محلی در شهر تهران (مطالعۀ موردی شورایاری محله‌ها. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، ۲(۴)، 547-۵۶۹. https://doi.org/10.22059/jisr.2013.52285
صبوری، منوچهر (1376). ضرورت اصلاح ساختار اداری. نامۀ انجمن جامعه‌شناسی ایران، 2، 127-150. http://ensani.ir/fa/article/229811
صمیمی‌فرد، زینب و تاج‌مزینانی، علی‌اکبر (1395). مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکتی نسبت به کودکان کار شهر تهران. پژوهشنامۀ مددکاری اجتماعی، 3(7)، 78-121. https://doi.org/10.22054/rjsw.2016.8097
طالب،‌ مهدی و عنبری، موسی (۱۳۹۵). جامعه‌شناسی روستایی با تأکید بر ابعاد تغییر و توسعه در جامعۀ روستایی ایران. تهران: دانشگاه تهران.
قاضی‌زاده، مصطفی؛ امانی، جمشید و کریمی، حسین (1387). بررسی عوامل مؤثر بر ماندگاری سازمانی نیروی انسانی. راهبردهای بازرگانی، 6(29)، 29-40. https://cs.shahed.ac.ir/article_1969.html
قائمی‌نیک، محمدرضا (۱۴۰۳). جهاد سازندگی در کشاکش با قفس آهنین دیوان‌سالاری مدرن در ایران. مدیریت اسلامی، 32(1)، 11-42. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.22516980.1403.32.1.1.4
کمیجانی، اکبر و باقرزاده، علی (1389). تحلیل رابطۀ بین سرمایۀ انسانی، تحقیق و توسعه و بهره‌وری با نابرابری درآمدی در مناطق روستایی ایران. توسعۀ محلی (روستایی-شهری)، 2(2)، 41-60. https://jrd.ut.ac.ir/article_22226.html
وبر، ماکس (1400). دین، قدرت، جامعه. ترجمۀ احمد تدین. تهران: هرمس.
وبر، ماکس (۱۴۰۱). روش‌شناسی علوم اجتماعی.‌ ترجمۀ حسن چاوشیان. تهران: مرکز.
 
 
Afrasiabi, H., Jamshidi, B., & Ghodrati, H. (2013). A Study of Job Satisfaction in Relation to Participation and Alienation. Applied Sociology, 24(1), 177-190. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20085745.1392.24.1.10.0 (In Persian)
AzadAramaki, T., Jalaeipour, H., & Delpasand, K. (2018). Local Development Agents: Sociological analysis of forces effective in the development of the Piranshahr border region. Community Development (Rural-Urban), 10(1), 1-28. https://doi.org/10.22059/jrd.2018.68405 (In Persian)
Azkia, M., & Ghaffari, G. (2014). Rural Development with Emphasis on Iranian Rural Society. Tehran: Ney Publishing. (In Persian)
Bayat, A. (2014). Street Politics: Poor People's Movement in Iran. Translated by Nabavi-Chashmi. Tehran: Shirazeh Pub. (In Persian)
Denscombe, M. (2019). The Good Research Guide: For Small-Scale Social Research Projects. Tehran: Elmi Farhangi Pub. (In Persian)
Eiró, F., & Lotta, G. (2024). On the frontline of global inequalities: A decolonial approach to the study of street-level bureaucracies. Public Administration Research and Theory, 34(1), 67-79. https://doi.org/10.1093/jopart/muad019
Estefane, A. (2019). Bureaucracy and State Knowledge: On the Production of Statistics in Chile (1750s-1870s). Nuevo Mundo Mundos Nuevos [En ligne], Débats. https://doi.org/10.4000/nuevomundo.76841
Ghaeminik, M. (2024). Constructive Jihad in the struggle with the iron cage of modern bureaucracy in Iran. Scientific Journal of Islamic Management, 32(1), 11-42. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.22516980.1403.32.1.1.4 (In Persian)
Ghazizadeh, M., Amanee, J., & Karimi, H. (2008). Employee Retention: An Investigation On The Influencing Factors. Commercial Strategies, 6(29), 29-40. https://cs.shahed.ac.ir/article_1969.html (In Persian)
Hajianpour, H., & Tajdari, Z. (2013). The Position of Guilds in the Political, Economic and Social System of Iran from the Safavid Era to the Islamic Revolution. Parseh, 20, 35-62. (In Persian)
Hamidizadeh, A., Zarei-Matin, H., & Zafari, H. (2017). Investigating the Effect of Toxic Leadership Style and Dysfunctional Behaviors on Employees’ Outcomes and Job Attitudes. Organizational Behavior Studies, 6(3), 1-32. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.23221518.1396.6.3.1.2 (In Persian)
Jabbar, M. A., & Sajeetha, T. F. (2015). The role of bureaucracy in building rural development: A study of addalaichenai divisional secretariat, sri lanka. International Letters of Social and Humanistic Sciences, 62, 99-108. https://doi.org/10.18052/WWW.SCIPRESS.COM%2FILSHS.62.99
Jacobs, P. (2011). Outcome 7: vibrant, equitable and sustainable rural communities and food security for all. (Paper presented at the Appropriations committee: Budget on Outcome 7: Food Security and Rural Development, 20 April) https://repository.hsrc.ac.za/handle/20.500.11910/3689
Jonnalagadda, I., & Cowan, T. (2024). City drafting: property-making and bureaucratic urbanism in South Asia. City, 28(1–2), 7–23. https://doi.org/10.1080/13604813.2024.2321024
Komijani, A., & Bagherzadeh, A. (2011). Survey of relationship between income inequality, human capital and productivity in rural areas of Iran. Community Development (Rural and Urban), 2(2), 41-60. https://jrd.ut.ac.ir/article_22226.html (In Persian)
Mangla, A. (2022). Appendix: Researching Bureaucracy and Frontline Public Services. In: Making Bureaucracy Work: Norms, Education and Public Service Delivery in Rural India. Cambridge Studies in the Comparative Politics of Education. Cambridge University Press; 2022: 351-365. https://doi.org/10.1017/9781009258050.010
Ngumbela, X (2023). Challenges and tensions faced by rural based municipalities in delivering basic services in South Africa. Journal of Public Administration and Policy Research, 5(1). https://www.globalscienceresearchjournals.org/articles/challenges-and-tensions-faced-by-rural-based-municipalizes-in-delivering-basic-services-in-south-africa-95144.html
Pratama, A. B., & Imawan, S. A. (2020). Bureaucratic readiness for smart city initiatives: A mini study in Yogyakarta City, Indonesia. In Smart Cities in Asia (pp. 148-161). Edward Elgar Publishing. https://doi.org/10.4337/9781788972888.00018
Rafipour, F. (2014). Rural Society and Its Needs. Tehran: Sahami Enteshar Pub. (In Persian)
Rasekh, K., & Moslehpour, F. (2012). Effective Socio- economic factors on job satisfaction (Case Study: The secondary school principals in Shiraz). Sociological Studies, 15, 61-78. https://sanad.iau.ir/journal/jss/Article/521102?jid=521102 (In Persian)
Rezaei, M., Ansari, M., Salamzadeh, A., & Toufighi, S. P. (2023). Presenting the Framework of Leadership Development in Melli Bank: Multi Grounded Theory Approach. Human Resource Management, 13(4), 71-104. https://doi.org/10.22034/jhrs.2024.189978 (In Persian)
Rosenbloom, D. H., & Bryan, F. M. (1981). The Size of Public Bureaucracies: An Exploratory Analysis. State & Local Government Review, 13(3), 115–123. http://www.jstor.org/stable/4354725
Sabouri, M. (1997). The necessity of reforming the administrative structure. Iranian Sociological Association, 2, 127-150. http://ensani.ir/fa/article/229811 (In Persian)
Samimifard, Z., & Tajmazinani, A. (2016). Corporate Social Responsibility towards Children involved in Child Labor in Tehran: A Case Study of Urban Management Partner Corporations. Social Work Research, 3(7), 77-120. https://doi.org/10.22054/rjsw.2016.8097 (In Persian)
Shirali, E., & Shahbazi, M. (2013). Sociological study of factors affecting the lack of institutionalization of local government in Tehran (Case study neighborhood councils). Social Studies and Research in Iran, 2(4), 547-569. https://doi.org/10.22059/jisr.2013.52285 (In Persian)
Syam, R., Anwar, S. T., Ras, A., & Basir, I. R. (2022). Social Behavior of Bureaucrats in Rural Population Administration Services. International Journal of Qualitative Research, 2(2), 152-158. https://doi.org/10.47540/ijqr.v2i2.656
Taban, M., Hashemi, M., & Mahmoudian, O. (2017). Investigating the Effective Factors on Human Resources Productivity in Tehran’s Easter Branches of Social Security. Refahj, 16(63), 159-183. http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-2721-fa.html (In Persian)
TajmirRiahi, R. (2021). Corporate Social Responsibility: An Effort to Achieve Sustainable Peace. Management and Entrepreneurship, 7(1), 591-607. https://irijournals.com/journals/management/v7-i1-spring00 (In Persian)
Talib, M., & Anbari, M. (2016). Rural sociology with emphasis on the dimensions of change and development in society Rural Iran. Tehran: Tehran University Press. (In Persian)
Tonekaboni, H. (2013). The social mobility obstacles and its effects on the occupational mobility among government Functionaries and its Consequences. Sociological Cultural Studies, 4(3), 1-23. https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_1116.html (In Persian)
Weber, M. (2021). Religion, Power, Society. Translated by: A. Tadayon. Tehran: Hermess. (In Persian)
Weber, M. (2022). Methodology of the Social Sciences. Translated by: H. Chavoshian. Tehran: Markaz. (In Persian)
Xu, G., Xu, L. C., & Si, R. (2022). Bureaucrats, Tournament Competition, and Performance Manipulation: Evidence from Chinese Cities. The World Bank. http://www.worldbank.org/prwp
توسعه محلی (روستائی-شهری)
دوره 16، شماره 2 - شماره پیاپی 31
پائیز و زمستان 1403
اسفند 1403
صفحه 345-362

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار