سرمایۀ اجتماعی و رفاه اجتماعی (فراترکیب مطالعات حوزۀ سرمایۀ اجتماعی و رفاه اجتماعی بازۀ زمانی 1390-1401)

نویسندگان

گروه رفاه اجتماعی- دانشکده علوم اجتماعی- دانشگاه علامه طباطبایی- تهران- ایران

10.22059/jrd.2024.372033.668841

چکیده

یکی از عواملی که بر رفاه اجتماعی در جوامع تأثیر دارد، سرمایۀ اجتماعی است. هدف این پژوهش، فراترکیب پژوهش‌های حوزۀ سرمایۀ اجتماعی و رفاه اجتماعی به‌منظور استفادۀ بهتر از دانشی است که پژوهش‌های این حوزه فراهم آورده‌اند.
در مقالۀ حاضر با استفاده از تکنیک فراترکیب، مقالات حوزۀ سرمایۀ اجتماعی و رفاه اجتماعی در دورۀ زمانی 1390 الی 1401 بررسی شدند. در مطالعۀ پیش‌رو، 16 مقالۀ علمی-پژوهشی حوزۀ رفاه اجتماعی و سرمایۀ اجتماعی بررسی شد.
یافته‌ها نشان داد مطالعات در بحث رفاه، بیشتر بر بعد اقتصادی و شاخص‌های عینی رفاه تأکید کرده‌اند و تأکید اندکی بر بعد ذهنی رفاه داشته‌اند. همچنین یافته‌ها حاکی از آن است که هرچه فرد از لحاظ هویتی و فرهنگی، درهم‌تنیدگی بیشتری با فرهنگ سنتی و قومی خود داشته باشد، از رفاه ذهنی بیشتری برخوردار می‌شود. در مقابل، کاهش سرمایۀ اجتماعی به کاهش بهره‌وری اقتصادی و اجتماعی، و افزایش تنش‌ها و ناهنجاری‌های اجتماعی منجر می‌شود. همچنین فرسایش سرمایۀ اجتماعی تأثیراتی منفی بر سرمایۀ اقتصادی دارد. این اثرات عبارت‌اند از: 1. کاهش همکاری و اعتماد؛ 2. افزایش هزینه‌های تراکنشی؛ 3. کاهش نوآوری. بنابراین فرسایش سرمایۀ اجتماعی به کاهش عملکرد و افزایش مشکلات اجتماعی در جامعه منجر می‌شود.
نتایج نشان می‌دهد از آنجا که سرمایۀ اجتماعی در گروه‌های قومی در ایران، پدیده‌ای چندوجهی و پیچیده است که با توجه به تنوع فرهنگی، تاریخی و اجتماعی کشور به شکل‌های مختلفی ظاهر می‌شود، سیاست‌ها و برنامه‌های دولتی باید بین تمام گروه‌ها هماهنگی ایجاد کند تا حس همبستگی بین‌گروهی در کنار همبستگی درون‌گروهی افزایش پیدا کند و به‌تبع آن رفاه جامعه ارتقا یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Social Capital and Social Welfare (Meta-Synthesis of Studies in the Field of Social Capital and Social Welfare for the Period 2012- 2023)

نویسندگان [English]

  • Jafar Hezarjaribi
  • Zahra Darvishi
"Social Welfare Department - Faculty of Social Sciences - Allameh Tabatabai University - Tehran - Iran
چکیده [English]

One of the factors that affect social welfare in societies is social capital. The objective of this research is to integrate the research on social capital and social welfare in order to more effectively utilize the knowledge that has been accumulated in these fields.Utilizing Meta-synthesis methodology, this article evaluates articles concerning social capital and welfare from 2012 to 2023.This article reviewed 16 scientific and research articles in the fields of social welfare and social capital.
The results indicated that the economic dimension and objective indicators of well-being have been the primary focus of studies on well-being, with little attention paid to the mental dimension. Also, the findings indicate that the more a person is intertwined with his traditional and ethnic culture in terms of identity and culture, the more mental well-being he will enjoy. On the other hand, the reduction of social capital may lead to the reduction of economic and social productivity, increase of tensions and social anomalies. Additionally, economic capital is adversely affected by the degradation of social capital. These effects include: 1. Reduction of cooperation and trust: 2. Increase of transaction costs: 3. Reduction of innovation.
Consequently, the social capital of ethnic groups in Iran is a multifaceted and intricate phenomenon that manifests in a variety of ways as a result of the cultural, historical, and social diversity of the country. Consequently, government policies and programs must establish harmony among all groups in order to foster a sense of intergroup solidarity. Along with intra-group solidarity, the welfare of the society is also improved.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • meta- synthesis
  • objective welfare
  • social capital
  • social welfare
  • subjective welfare
  • احمدوند، مصطفی و هدایتی‌نیا، سعید، و عبداللهی، خسرو (1391). بررسی تأثیر رفاه و سرمایۀ اجتماعی بر کیفیت زندگی در مناطق روستایی شهرستان بویراحمد. پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، 1(2)، 89-112.

    اعظمی، موسی، و هدایتی‌نیا، سعید (1397). تأثیر مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی بر رفاه اجتماعی مناطق روستایی شهرستان کرمانشاه: مورد مطالعه دهستان بالادربند. فصلنامۀ راهبردهای توسعۀ روستایی، 5(4)، 469-489. https://doi.org/10.22048/rdsj.2019.140439.1746

    بارگاهی، حسین، و کبیری، نرگس (1394). رفاه ذهنی و تأثیر اعتماد اجتماعی بر آن (مطالعۀ موردی: جوانان ساکن شهر تهران). فصلنامۀ مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، 6(20)، 9-32.

    برامکی یزدی، حجت‌اله (1387). عوامل مؤثر بر توسعه، مطالعۀ موردی: سرمایۀ اجتماعی. فصلنامۀ راهبردی یاس، 16، 161-185.

    پورطاهری، مهدی، رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا، و رحمتی، مهدی (1391). نقش دانش حقوقی در رفاه اجتماعی روستاییان (مطالعۀ موردی: دهستان میانکوه غربی، شهرستان پلدختر، استان لرستان). مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 16(42)، 45-63.

    حق‌جو، ناصر (1381). رفاه اجتماعی و توسعه (مروری بر کارکرد برخی نهادهای حمایتی در ایران). فصلنامۀ علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، 2(6)، 75-96.

    دانش‌مهر، حسین، و هدایت، عثمان (1397). تحلیل روایت ذی‌نفعان از فروپاشی سرمایۀ اجتماعی در میان تعاونی‌های تولید روستایی (مورد مطالعه: تعاونی‌های تولید روستایی استان کردستان). فصلنامۀ توسعۀ محلی (روستایی-شهری)، 10(2)، 207-230. https://doi.org/10.22059/jrd.2019.71114

    ذکایی، محمدسعید، و مروتی، نادر (1398). بررسی میزان انطباق رفاه ذهنی با رفاه عینی و تأثیر عوامل اجتماعی مؤثر بر آن (با تأکید بر بررسی تأثیر متغیرهای دینداری، وضعیت قومی، احساس آزادی) مطالعۀ موردی: شهروندان استان‌های کردستان و سمنان. فصلنامۀ برنامه‌ریزی و رفاه و توسعۀ اجتماعی، 10(38)، 121-177. https://doi.org/10.22054/qjsd.2019.10345

    زاهدی‌اصل، محمد (1390). مبانی رفاه اجتماعی. ویرایش دوم. چاپ دوم. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.

    زاهدی مازندرانی، شیانی، ملیحه و علی­پور، پروین (1393). تأثیرگذاری هنجارهای مشارکتی بر رفاه اجتماعی، فصلنامه رفاه اجتماعی، 14 (52): 33.63. http://refahj.uswr.ac.ir/article-۱-۱۴۷۹-fa.html

    شیروانیان، عبدالرسول، و نجفی، بهاءالدین (1390). بررسی نقش سرمایۀ اجتماعی بر رفاه و کاهش فقر روستایی (مطالعۀ موردی: محدودۀ شبکۀ آبیاری و زه‌کشی دروزن). اقتصاد کشاورزی، 5(3)، 25-53.

    شیروانی ناغانی، مینا، ادریسی، افسانه، و مشیراستخاره، زهراسادات (1400). مطالعه جامعه‌شناختی رابطۀ سرمایۀ اجتماعی و رفاه ذهنی (مورد مطالعه: شهروندان 18 سال به بالای ساکن در شهر تهران). فصلنامۀ علمی برنامه‌ریزی رفاه و توسعۀ اجتماعی، 12(49)، 145-184. https://www.doi.org/10.22054/qjsd.2021.62621.2220

    صفری شالی، رضا، و مهدی‌زاده اردکانی، محمد (1396). بررسی میزان احساس برخورداری از رفاه اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه در بین شهروندان شهر اردکان). فصلنامۀ برنامه رفاه و توسعۀ اجتماعی، 8(30)، 177-224. https://doi.org/10.22054/qjsd.2017.8013

    طولابی‌نژاد، مهرشاد، قنبری، سیروس و شایان، محسن (1397). بررسی اثرات سرمایۀ اجتماعی بر رفاه خانوارهای روستایی (مورد مطالعه: دهستان میانکوه شرقی). نشریۀ علمی-پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی، 22(66)، 163-185.

    علمی، محمود، و صادق‌زاده، مریم (1391). بررسی رابطۀ بین سرمایۀ اجتماعی و میزان رفاه اجتماعی شهروندان شهر میانه. مطالعات علوم اجتماعی، 9(2)، 155-178.

    فوکویاما، فرانسیس (1379). پایان نظم؛ سرمایۀ اجتماعی و حفظ آن. ترجمۀ غلامعباس توسلی. تهران: جامعۀ ایرانیان.

    فیتز پتریک، تونی (1383). نظریۀ رفاه. ترجمۀ هرمز همایون‌پور. تهران: مؤسسۀ عالی پژوهش تأمین اجتماعی.

    فیروزآبادی، سید احمد، و حسینی، سید رسول (1391). رابطۀ اعتماد، آگاهی و شبکه‌های اجتماعی با رفاه اجتماعی در شهر تهران. فصلنامۀ علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، 13(49)، 7-39.

    فیلد، جان (1386). سرمایۀ اجتماعی. ترجمۀ غلامرضا غفاری و حسین رمضانی. تهران: کویر.

     قاسمی، وحید، فائقی، سحر، و امیر، آرمین (1392). سنجش سرمایۀ اجتماعی و سطح‌بندی آن در طبقات مختلف مناطق 14‍‍‌گانۀ شهر اصفهان در سال 1390-1391. توسعۀ اجتماعی ایران، 5(3)، 7-30.

    مؤمنی، احمد، و نوروزی شیخلر، زهرا (1401). تبیین رابطه سرمایۀ اجتماعی با رفاه اجتماعی (مطالعۀ موردی: روستاهای بخش مهردشت نجف‌آباد). جغرافیا و روابط انسانی، 5(3)، 121-143. https://doi.org/10.22034/gahr.2022.366157.1760

    نجارزاده، رضا و سلیمانی، محمد (1391). سرمایۀ اجتماعی، درآمد و رفاه فردی (مطالعۀ موردی: ایران). مجلۀ تحقیقات اقتصادی، 47(2)، 177-193. https://doi.org/10.22059/jte.2012.25016

    وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (1379). ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان موج اول. تهران: دفتر طرح‌های ملی.

    وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (1382). ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان موج دوم. تهران: دفتر طرح‌های ملی.

    وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (1395). ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان موج سوم. تهران: دفتر طرح‌های ملی.

    وب‌سایت شاخص رفاه لگاتوم www.prosperity.com

    وقاری، الهام، ساروخانی، باقر، و کلدی، علیرضا (1400). تبیین جامعه‌شناختی تغییرات اجتماعی حاصل‌شده در سرمایۀ اجتماعی کارکنان ستادی سازمان تأمین اجتماعی و رفاه ذهنی آن‌ها. تغییرات اجتماعی-فرهنگی، 3(18)، 417-434. https://doi.org/10.30495/jscc.2021.690273

    هزارجریبی، جعفر، و صفری شالی، رضا (1390). رفاه اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعۀ موردی: شهر تهران). مجلۀ پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 2(5)، 1-22. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1390.2.5.1.5

    هزارجریبی، جعفر، و مردوخ روحانی، احسان (1391). بررسی رابطۀ رفاه اجتماعی و سرمایۀ اجتماع در شهر سنندج. جامعه‌شناسی کاربردی، 23(1)، 34-50. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20085745.1391.23.1.3.6

     

     

    • Ahmadvand, M., Hedayatinia, S., & Abdullahi, Kh. (2011). Investigating the effect of welfare and social capital on the quality of life in the rural areas of Boyer Ahmad city. Research and Rural Planning, 1(2), 89-112. (In Persian)
    • Azami, M. & Hedayatinia, S. (2017). The effect of social capital components on the social well-being of rural areas of Kermanshah city: the case study of Baladarband village. Rural Development Strategies Quarterly, 5(4), 489-469. https://doi.org/10.22048/rdsj.2019.140439.1746(In Persian)
    • Baramaki Yazdi, H. (2008). Factors affecting development, Case study: social capital. Yas Strategic Quarterly, 16, 161-185. (In Persian)
    • Bargahi, H., & Kabiri, N. (2014). Mental well-being and the effect of social trust on it (a case study of young people living in Tehran). Youth Sociological Studies Quarterly, 6(20), 9-32. (In Persian)
    • Bourdieu, P. (1986). The forms of capital.(1986). Cultural theory: An anthology1(81-93), 949.
    • Coleman, J. S. (1988). Social capital in the creation of human capital. American Journal of Sociology94, S95-S120.
    • Daneshmehr, H., & Hedayat, O. (2017). Analysis of stakeholders' narratives about the collapse of social capital among rural production cooperatives (Case study: rural production cooperatives of Kurdistan province). Local Development Quarterly (Rural-Urban), 10(2), 207-230. https://doi.org/10.22059/jrd.2019.71114(In Persian)
    • Elmi, M., & Sadeghzadeh, M. (2011). Investigating the relationship between social capital and the level of social well-being of middle-sized city citizens. Social Science Studies, 9(2), 155-178. (In Persian)
    • Field, J. (2016). Social capital. Translated by: Gh. R. Ghafari & H. Ramezani. Tehran: Kavir Publications. (In Persian)
    • Firouzabadi, S. A., & Hosseini, S. R. (2013). The relationship between trust, awareness and social networks with social well-being in Tehran. Social Welfare Scientific-Research Quarterly, 13(49), 7-39. (In Persian)
    • Fitzpatrick, T. (2004). Welfare Theory. Translated by: H. Homayunpour. Tehran: Higher Institute of Social Security Research. (In Persian)
    • Fukuyama, F. (1997). end of order; Social capital and its preservation. Translated by: Gh. A. Tavassoli. Tehran: Iranian Society. (In Persian)
    • Ghasemi, V., Faeghi, S., & Amir, A. (2012). Measurement of social capital and its stratification in different classes of 14 districts of Isfahan city in 2011-2012. Social Development of Iran, 5(3), 7-30. (In Persian)
    • Haqjoo, N. (2011). Social welfare and development (A review of the functioning of some support institutions in Iran). Social Welfare Scientific and Research Quarterly, 2(6), 75-96. (In Persian)
    • Hazarjaribi, J., & Mardukh Rouhani, E. (2011). Investigating the relationship between social welfare and community capital in Sanandaj city. Applied Sociology, 23(1), 34-50. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20085745.1391.23.1.3.6(In Persian)
    • Hazarjaribi, J., & Safarishali, R. (2018). Social welfare and factors affecting it (case study of Tehran city). Journal of Research and Urban Planning, 2(5), 1-22. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1390.2.5.1.5 (In Persian)
    • Jennings, C., & Sanchez-Pages, S. (2017). Social capital, conflict and welfare. Journal of Development Economics124, 157-167. https://doi.org/10.1016/j.jdeveco.2016.09.005
    • Jha, J., & Kelley, E. J. (2023). Returns to relationships: social capital and household welfare in India. Social Sciences12(3), 184. http://dx.doi.org/10.3390/socsci12030184
    • Legatum welfare index website, Retrieved from: prosperity.com/rankings?pinned=
    • Ministry of Culture and Islamic Guidance (1997). Values and attitudes of the Iranians of first wave. Tehran: Office of National Plans. (In Persian)
    • Ministry of Culture and Islamic Guidance (2003). Values and attitudes of the Iranians of the second wave. Tehran: Office of National Plans. (In Persian)
    • Ministry of Culture and Islamic Guidance (2015). Values and attitudes of the Iranians of the third wave. Tehran: Office of National Plans. (In Persian)
    • Momeni, A., & Nowrozi Shikhler, Z. (2022). Explaining the relationship between social capital and social well-being (a case study of villages in Mehrdasht district of Najafabad). Journal of Geography and Human Relations, 5(3), 121-143. https://doi.org/10.22034/gahr.2022.366157.1760 (In Persian)
    • Najarzadeh, R. & Soleimani, M. (2012). Social capital, income and individual well-being (case study of Iran). Journal of Economic Research, 47(2), Pages: 177-193. https://doi.org/10.22059/jte.2012.25016 (In Persian)
    • Offe, C., & Fuchs, S. (2002). A decline of social capital? The German case. Democracies in flux, 189-244.
    • Pourtaheri, M., Ruknuddin Eftekhari, A., & Rahmati, M. (2011). The role of legal knowledge in the social well-being of villagers (case study: Miankoh West village - Poldakhtar city - Lorestan province). Geographical Studies of Dry Areas, 16(42), 45-63. (In Persian)
    • Safarishali, R., & Mehdizadeh Ardakani, M. (2017). Investigating the degree of feeling of social welfare and the factors affecting it (study among the citizens of Ardakan city). Welfare and Social Development Program Quarterly, 8(30), 177-224. https://doi.org/10.22054/qjsd.2017.8013 (In Persian)
    • Sandelowski, M., & Barroso, J. (2007). Handbook for synthesizing qualitative research. Springer Publishing Company.
    • Shirvani Naghani, M., Idrisi, A., & Mushiristakhare, Z. (2021). Sociological study of the relationship between social capital and oral well-being (case study: citizens aged 18 and over living in Tehran). Scientific Quarterly Journal of Welfare Planning and Social Development, 12(49), 145-184. https://www.doi.org/10.22054/qjsd.2021.62621.2220 (In Persian)
    • Shirvanian, A., & Najafi, B. (2010). Investigating the role of social capital on the welfare and reduction of rural poverty (case study: the scope of Drozen irrigation and drainage network). Journal of Agricultural Economics, 5(3), 25-53. (In Persian)
    • Swamy, A., Grootaert, Ch., & Oh, G. T. (.1999). Public Disclosure Authorized Public Disclosure, and Service Delivery in Burkinafaso, Authorized local instituions.
    • Toulabinejad, M., Ghanbari, S., & Shayan, M. (2017). Investigating social capital for the well-being of rural households (case study: East Miankoh Dehistan). Scientific Research Journal of Geography and Planning, 22(66), 163-185. (In Persian)
    • Waghari, E., Sarukhani, B., & Kaldi, A. R. (2021). Sociological explanation of the social changes achieved in the social capital of the headquarters staff of the Social Security Organization and their mental well-being. Socio-Cultural Changes, 3(18), 417-434. https://doi.org/10.30495/jscc.2021.690273 (In Persian)
    • Wahyuni, H. (2018). The Effect of Social Capital on Welfare in Indonesia. Journal of Indonesian Economy & Business33(1). https://doi.org/10.22146/jieb.29219
    • Woolcock, M. (2003). Diversity as opportunity and challenge: the role of social capital theory, evidence and policy. In Policy Research Initiative Conference, Montreal, Quebec.
    • Zahedi Asl, M. (2010). Basics of social welfare (2nd). Tehran: Allameh Tabatabai University. (In Persian)
    • Zahedi Mazandarani, Mohammad Javad; Shiani, Maleeha and Alipoor, Parvin (2014). The Influence of Participation Norms on Welfare. Refah. 14(52), 33-63. http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-1479-fa.html (In Persian)
    • Zokai, M. S., & Maruti, N. (2018). Investigating the degree of conformity of subjective well-being with objective well-being and the influence of social factors on it (with emphasis on the influence of variables of religiosity, ethnic status, sense of freedom) case study: citizens of Kurdistan and Semnan provinces. Quarterly Journal of Planning and Welfare and Social Development, 10 (38), 121-177. https://www.doi.org/10.22054/qjsd.2019.10345 (In Persian)