نقش بازارچه‌های محلی در معیشت پایدار خانوارهای روستایی مطالعه موردی: روستاهای شهرستان گرگان

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه گلستان

2 گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه گلستان

3 دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه گلستان

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش بازارچه‌ های محلی در معیشت پایدار خانوارهای روستایی شهرستان گرگان می‌ باشد. نوع تحقیق کاربردی بوده و برای جمع‌آوری داده‌ ها از شیوه میدانی استفاده شده است. بر این اساس سوال‌ های متعددی در قالب پرسشنامه‌ای محقق ساخته بر اساس طیف لیکرت پنج گزینه‌ای طراحی گردید. جامعه آماری تحقیق همه 12 روستای دارای بازارچه محلی روستایی شهرستان گرگان که دارای 7308 خانوار می‌ باشد و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعداد 367 پرسشنامه به صورت تصادفی ساده انتخاب و با استفاده از آزمون‌ های آماری فریدمن، کای اسکوئر و ویلکاکسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و برای تهیه نقشه از نرم‌ افزار ArcGIS بهره گرفته شد. روایی پرسشنامه‌ ها بر اساس نظر اساتید و پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ تایید گردید. نتایج تحقیق نشان می‌دهد فعالیت بازارچه‌های محلی روستایی در بهبود معیشت پایدار خانوارهای روستایی تاثیر فراوانی داشته و علاوه بر ایجاد درآمد، تنوع اشتغال روستایی، کاهش هزینه‌ها، باعث ایجاد اشتغال برای بسیاری از زنان روستایی در این بازارها شده است و به علت نزدیکی بازارچه‌ها به محل سکونت روستاییان، در عرضه محصولات روستایی به این بازارچه‌ها مثمرثمر بوده و زمینه ماندگاری بسیاری از اهالی روستایی را در فضاهای روستایی فراهم نموده است. همچنین فعالیت این بازارچه‌ها در بهبود شبکه راه‌های روستایی و دسترسی‌ها تاثیر فراوان برجای نهاده است. بر این اساس می‌توان بیان نمود که بهبود سرمایه‌های معیشتی خانوارهای روستایی با فعالیت بازارچه‌های روستایی رابطه معناداری داشته و می‌توان فعالیت بازارچه‌های روستایی را به عنوان یکی از راهکارهای توسعه پایدار روستایی تلقی نمود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Role of Local Markets in the Sustainable Livelihood of Rural Households Case Study: Villages of Gorgan County

نویسندگان [English]

  • somayh rezayi nodeh 1
  • Bahman Sahneh 2
  • AliReza Khajeh Shahkoohi 3
1 Master student of Geography and Rural Planning, Golestan University
2 Department of Geography, Faculty of Humanities and Social Sciences, Golestan University,
3 Associate Professor of Geography and Rural Planning, Golestan University
چکیده [English]

This study aims to investigate the role of local markets in rural households' sustainable livelihoods in Gorgan. To collect data, the field method was used and the type of research was applied. This led to several questions being formulated in a questionnaire that was designed by the researcher using a five-point Likert scale. This research focuses on 12 villages with a rural bazaar in Gorgan city, with 7308 households, and the sample size is 367 questionnaires Simple random selection based on Cochran's formula and Friedman, Chi-square and Wilcoxon tests were utilized to analyze the data. An ArcGIS map was created using the software. The validity of the questionnaires was evaluated according to the advice of professors and the reliability of the questionnaires was determined by using Cronbach's alpha. It is evident from the results that the local rural markets have a significant role in improving the sustainable livelihood of rural families since these markets generate income, variety of jobs, reduce costs, and have created employment opportunities for many rural women in these markets. Additionally, due to their proximity, villagers' residences contribute to the supply of rural products to these bazaars and enable residents to stay in rural areas. In addition, the activity of these markets has greatly improved access and the network of rural roads. Hence, it is possible to conclude that improving the livelihood capital of rural households is closely related to the activities of rural markets, and rural markets can be viewed as one of the strategies for sustainable rural development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sustainable Development
  • Local Rural Markets
  • Sustainable Livelihood
  • Rural areas
  • Gorgan County

مراجع

  • آذر، علی (1399). بررسی و ارزیابی نقش توان‌های محیطی در توزیع مکانی-فضایی سکونتگاه‌های روستایی شهرستان مراغه با تکنیک AHP فازی، آمایش سرزمین، دورۀ دوازدهم، شمارۀ 1: 125-151.
  • بریمانی، فرامرز، راستی، هادی، رئیسی، اسلام و محمدزاده، مسعود (1395). تحلیل عوامل جغرافیایی مؤثر بر معیشت خانوار در سکونتگاه‌های روستایی (مورد شناسی شهرستان قصرقند)، جغرافیا و آمایش شهری-منطقه‌ای، دورۀ ششم، شمارۀ 18: 85-96.
  • جمعه‌پور، محمود و احمدی، شکوفه (1390). تأثیر گردشگری بر معیشت پایدار روستایی (مطالعۀ موردی روستای برغان، شهرستان ساوجبلاغ)، پژوهش‌های روستایی، دورۀ دوم، شمارۀ 1: 33-63.
  • حجاریان، احمد (1400). ارزیابی الگوی علی مؤلفه‌های مؤثر بر روستای خلاق با استفاده از تکنیک دیمتل فازی، توسعۀ محلی (روستایی-شهری)، دورۀ سوم، شمارۀ 1: 173-196.
  • حیدری، حسین و شکیبا، احمد (1400). ارزیابی مسائل روستایی، ریشه‌ها و پیامدهای آن با روش ارزیابی مشارکتی روستایی (مورد مطالعه: دهستان گچی، شهرستان ملکشاهی ایلام)، توسعۀ محلی (روستایی-شهری)، دورۀ سیزدهم، شمارۀ 2: 639-666.
  • رحیمی، زینب و کرمی‌ دهکردی، مهدی (1399). ارزیابی دینامیک وضعیت معیشت جوامع روستایی با استفاده از رهیافت SLF و بهره‌مندی از الگوی CIPP (مورد مطالعه: روستاهای شهرستان دره‌شهر)، توسعۀ محلی (روستایی-شهری)، دورۀ دوازدهم، شمارۀ 1: 271-303.
  • سجاسی قیداری، حمدالله، صادقلو، طاهره و شکوری‌فرد، اسماعیل (1395). سنجش سطح دارایی‌های معیشتی در مناطق روستایی با رویکرد معیشت پایدار (مطالعۀ موردی روستاهای شهرستان تایباد)، پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، دورۀ پنجم، شمارۀ 1: 197-216.
  • سلطان‌آبادی، ملیحه و مؤمنی، حسن (1396). نقش بازارچه‌های محلی در ارتقای اقتصاد روستایی (مطالعۀ موردی دهستان سلطان‌آباد)، نخستین همایش ملی جغرافیا و برنامه‌ریزی، دانشگاه گیلان.
  • شفیعی ثابت، ناصر و اسماعیل‌زاده، حسن (1393). پیوندهای روستایی-شهری، شبکۀ بازارهای دوره‌ای و توسعۀ ناحیه‌ای (مورد مطالعه: سکونتگاه‌های پیرامونی کلان‌شهر تهران)، آمایش سرزمین، دورۀ ششم، شمارۀ 2: 283-307.
  • شفیعی ثابت، ناصر و براتی طرقی، ابوالقاسم (1388). نقش بازارچه‌های هفتگی روستایی در تحولات اقتصادی روستاهای استان تهران، روستا و توسعه، دورۀ دوازدهم، شمارۀ 1 (پیاپی 45): 29-52.
  • صحنه، بهمن (1390). بازگشت مهاجران به روستاها و نقش آن در معیشت پایدار روستایی (مطالعۀ موردی: شهرستان آق‌قلا)، پایان‌نامۀ مقطع دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران.
  • صحنه، بهمن (1400). تحلیلی بر رضایتمندی ساکنان نواحی روستایی شهرستان آق‌قلا از عملکرد دهیاری‌ها، آمایش جغرافیایی فضا، دورۀ یازدهم، شمارۀ 39: 1-22.
  • صحنه، بهمن و خراسانی، محمدامین (1400). تحلیل تأثیر قالیبافی بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی شهرستان آق‌قلا، پژوهش روستایی، دورۀ دوازدهم، شمارۀ 1: 156-173.
  • صحنه، بهمن و نورتقانی، عبدالمجید (1399). تحلیلی بر آسیب‌پذیری سرمایه‌های معیشتی خانوارهای روستایی در سیل شهرستان آق‌قلا، جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، دورۀ هجدهم، شمارۀ 2: 1-34.
  • صدیقی، الهام، سلمان ماهینی، عبدالرسول، میرکریمی، سید حامد، دلیری، حسن و فث، برایان (1398). شناسایی و تحلیل پیشران‌های کلیدی آمایش منطقه‌ای براساس آینده‌پژوهی در شهرستان گرگان، آمایش سرزمین، دورۀ یازدهم، شمارۀ 2: 205-233.
  • فلاحتی، شمیم و عزیزی، جعفر (1398). نقش بازارهای محلی در رونق اقتصادی روستاییان استان گیلان، روستا و توسعه، دورۀ بیست‌ودوم، شمارۀ 2: 125-139.
  • کرمی دهکردی، اسماعیل و انصاری، افشین (1391). تأثیر طرح‌های مرتع‌داری و آبخیزداری و معیشت پایدار خانوارهای روستایی در شهرستان زنجان، فناوری‌های نوین کشاورزی، دورۀ پنجم، شمارۀ 2: 107- 136.
  • مطیعی لنگرودی، سید حسن، قدیری معصوم، مجتبی، رضوانی، محمدرضا، نظری، عبدالحمید و صحنه، بهمن (1390). تأثیر بازگشت مهاجران به روستاها در بهبود معیشت ساکنان (مطالعۀ موردی: شهرستان آق‌قلا)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دورۀ چهل‌وسوم، شمارۀ 78: 67-83.
  • ناصری، زهرا، صحنه، بهمن و نجفی‌کانی، علی‌اکبر (1398). تحلیلی بر کارکرد بازارهای هفتگی در کیفیت زندگی نواحی روستایی شهرستان گنبدکاووس، روستا و توسعه، دورۀ بیست‌ودوم، شمارۀ 2، 105-123.
  • نظری، عبدالحمید، صحنه، بهمن و سقر، علی (1395). تحلیل مکانی فضایی بازارهای هفتگی روستایی برمبنای نظام سلسله‌مراتب روستایی در شهرستان آق‌قلا، برنامه‌ریزی فضایی، دورۀ ششم، شمارۀ 1 (پیاپی 20): 103-124.
  •  
  • Akoijam, S. L. Exploring the Problems of the Rural Weekly Markets: A Study of Garo Hills Districts of Meghalaya.
  • Anand, U., & Sahu, A. (2017). Rural development and rural weekly markets: An economic study, Kaav International Journal of Arts, Humanities & Social Sciences, Kojahs/JUL, 4(3), 25-27.
  • Asif, T., & Khan, M. M. (2020). Changing Pattern of Consumer Goods and Services in Rural Markets and their Role in Rural Development: A Case Study. Journal of Business Administration and Education, 12.
  • Chambers, R., & Conway, G. (1992). Sustainable rural livelihoods: practical concepts for the 21st century. Institute of Development Studies (UK).
  • CHF (2005). Sustainable Livelihoods Approach Guideline. Chapel, Ottawa, Canada: partner’s rural development.
  • Dey, T., Pathak, A. K., & Baghmar, N. K. (2017). Geospatial Analysis of Rural Weekly Markets: A Case Study of Bametara District of Chhattisgarh, India. Journal of Humanities And Social Science (IOSR-JHSS) Volume, 22, 45-53.
  • Ellis, F., & Biggs, S. (2001). Evolving themes in rural development 1950s‐Development policy review, 19(4), 437-448.
  • Fergusen, J. A. (2012). Generating Sustainable Livelihoods; The Role of Co-Operatives, Harnessing the Co-operative Advantage to Build a Better World, 1-6.
  • Khan, N., & Ali, A. (1998). Periodic markets and rural transformation in Gonda district, Uttar Pradesh, India. Focus on Geography, 45, 34-37.
  • Kollmair, M., & Gamper. S, (2002), The Sustainable livelihoods Approach –Input Paper for the Integrated Training Course of National Center of Competence in research (NCCR) North- South Aeschiried, University of Zurich, Switzerland. PP 1-11.
  • McDongagh, J. & Bunnings, S. (2009). Field Manual for Local Degradation Assessment n Drylands, LADA-L part 2: Local Assessment: Tools and Methods for Fieldwork, Planning and Analysis, 76.
  • P. (2000). Subsidies in Chilean Public Utilities, World Bank, Washington DC.
  • Serrat, O. (2008).The Sustainable livelihoods Approach, Manila: ADB.
  • Sharma, S., & Sharma, D. (2019). Rural roads & Human Development: A Study of Rural Areas of Unhamper District of J&K State (India), Journal of The Gujarat Research Society, 21(1), 132-136.
  • Thieme, S. (2006). Social Networks and Migration: Far West Nepalese Labor Migrants in Delhi (Kultur, Gesellschaft, Umwelt/culture, Society, Environment). Zurich, Switzerland: University of Zurich.
  • Timalsina, K. P. (2007), Rural Urban Migration and Livelihood in the Informal Sector a Study of Street Vendors of Kathmandu Metropolitan City, Nepal, Norwegian University of Science and Technology (NTNU).
  • Zhang, X., Hu, L., Salimath, M. & Chung Kuo, Ch. (2018). Developing Evaluation Frameworks for Business Models in China’s Rural Markets. Sustainability, 11(1), 1-28.
توسعه محلی (روستائی-شهری)
دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 26
بهار و تابستان 1401
شهریور 1401
صفحه 171-203

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار