درک و استراتژی‌ سازگاری جوامع محلی شهرستان مشکین شهر نسبت به تغییرات اقلیمی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی

2 دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی

3 کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی

4 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی

چکیده

اگر چه تغییر اقلیم همه جوامع انسانی را تحت تأثیر قرار می­دهد، اما بی‌شک روستاییان به خصوص در کشورهای در حال توسعه آسیب­پذیرترین قشر در مقابل تغییرات اقلیمی هستند. در سالیان اخیر راهکارهای سازگاری جوامع محلی بسیار مورد توجه و تأکید سازمان‌های بین‌المللی و مجامع علمی قرار گرفته‌اند. با این وجود سازگاری روستاییان با تغییرات اقلیمی در ایران کمتر در مطالعات پیشین مورد بررسی قرار گرفته است. از این رو هدف کلیدی پژوهش حاضر مطالعه درک و شناخت روستاییان شهرستان مشکین شهر استان اردبیل نسبت به تغییرات اقلیمی، شناسایی استراتژی­های سازگاری آنان در مقابل این پدیده و تبیین راهکارهای ارتقای ظرفیت سازگاری آنان است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش از نوع کیفی موسوم به نظریه داده بنیاد است. داده‌های مورد نیاز به روش مصاحبه نیمه ساختاریافته با 55 تن از روستاییان شاغلین در بخش‌های اقتصادی (کشاورزی، دامداری، باغداری) جمع‌آوری و با بهره‌گیری از نرم‌افزار اطلس تی آی (ATLAS.ti) کدگذاری و تحلیل شد. نتایج نشان داد اکثر مصاحبه شوندگان بر این باور هستند که افزایش پدیده‌های خشکسالی، روزهای گرم، وزش باد و کاهش بارندگی­ها به دلیل تغییرات اقلیمی اتفاق افتاده و بر معیشت آنان اثر گذاشته است که از جمله این پیامدها می‌توان به کاهش تولید و کیفیت محصولات، افت سطح آب­های زیرزمینی، تخریب و از بین رفتن مراتع، کاهش منابع آب روستاها، کاهش دام، کاهش جمعیت، کمبود و گرانی نهاده‌ها اشاره کرد. در مقابل روستاییان استراتژی‌های متعددی برای سازگاری با این شرایط اتخاذ نموده­اند که شامل کاشت محصولات دیمی، صرفه‌جویی در مصرف آب، توسعه آبیاری قطره‌ای، پرورش بز، مدیریت مصرف آب، کاهش سطح کاشت محصولات، حفر چاه غیرمجاز، مهاجرت از روستا، کاهش تعداد دام، کاهش دفعات آبیاری و روی آوردن به کارگری بوده است. همچنین مصاحبه شوندگان راهکارهای مختلفی از جمله آموزش، توسعه بیمه محصولات و خدمات روستایی، اعطای تسهیلات و وام‌های کم‌‌بهره، توسعه سیستم­های آبیاری نوین، بازاریابی محصولات کشاورزی و دامی را برای ارتقاء ظرفیت سازگاری روستاییان در مقابل تغییرات اقلیمی ارائه نمودند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Perception and Adaptation Strategies of Local Communities to Climate Change in Meshkinshahr county

نویسندگان [English]

  • Asghar Tahmasebi 1
  • Hamed Ghadermarzi 2
  • Fardin Rahimi 3
  • Somayeh Azizi 4
1 Assistant Professor of Geography and Rural Planning, Department of Human Geography, Faculty of Geographical Science, Kharazmi University
2 Associate Professor of Geography and Rural Planning, Department of Human Geography, Faculty of Geographical Science, Kharazmi University,
3 Master of Geography and Rural Planning, Department of Human Geography, Faculty of Geographical Sciences, Kharazmi University
4 PhD student in Geography and Rural Planning, Department of Human Geography, Faculty of Geographical Science, Kharazmi University,
چکیده [English]

Although climate change affects all human societies, villagers are the most affected by, especially in developing countries. International organizations and scientific associations have given much attention and emphasis to community-based adaptation strategies. However, adaptation of villagers to climate change in Iran has been insufficiently studied in previous studies. This study aims to investigate villagers’ understanding of climate change in Meshkinshahr County, Ardabil Province, identify their adaptation strategies, and develop measures to improve their adaptive capacity. We used a quantitative approach and grounded theory method for data collection and analysis. The required data were collected through semi-structured interviews with 55 employees in the economic sectors (farmers, ranchers, gardeners) and coded and analyzed using ATLAS.ti software. The respondents believe that the increase in the frequency of droughts and wind, the number of hot days and the decrease in rainfall are related to climate change and have negatively affected their livelihoods in various ways. These include the reduction in the quality and grade of agricultural products, the decline in the water table, the degradation and destruction of pastures, the reduction in rural water resources, the reduction in livestock products, and the lack and high cost of agricultural inputs. In addition, villagers have developed various strategies to address these impacts, including rain-fed agriculture, water harvesting, drip irrigation, goat rearing, water consumption management, digging illegal wells, and migration to cities, to name a few. In addition, interventions such as education, developing insurance, providing financing and credit, developing modern irrigation systems, and marketing agricultural and livestock products were identified as measures to improve their adaptive capacity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Climate Change
  • Adaptation Strategy
  • Local Communities
  • Meshkinshahr County

مراجع

  • اسمعیل نژاد، مرتضی؛ علیجانی، بهلول (1396)، واکاوی و رتبه‌بندی استراتژی‌های سازگاری نسبت به تغییرات اقلیمی از دیدگاه مردم محلی (مورد مطالعه: دشت سیستان)، فصلنامه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، دوره چهارم، شماره 1: 63-72.
  • برهانی، کاظم؛ گودرزی، صدراله؛ اسمعیلی، شیوا (1399)، امکان‌سنجی بهره‌گیری از استراتژی‌های سازگاری و کاهش اثر در مقابله با جزایر گرمایی شهری مطالعه موردی: کلان‌شهر تهران، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره پنجاه و دوم، شماره 1: 263-281.
  • پرهیزکار عیسی لو، رضا (1397)، تعیین بهترین الگوریتم محاسبه دمای سطح زمین جهت شناسایی مناطق ژئوترمال (مطالعه موردی: شهرستان مشکین شهر)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، استاد راهنما دکتر خلیل ولی زاده کامران، دانشکده برنامه‌ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز.
  • جمشیدی، علیرضا؛ نوری زمان آبادی، هدایت الله؛ ابراهیمی، محمدصادق (1394)، سازگاری کشاورزان با تغییرات اقلیمی در شهرستان سیروان استان ایلام: اثرات و گزینه‌های سازگاری، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، دوره چهارم، شماره 2: 79-95.
  • جیرانی، فرزین؛ مرید، سعید (1397)، مروری بر مفاهیم و اصول توسعه طرح‌های سازگاری با تغییر اقلیم، فصلنامه تحقیقات منابع آب ایران، دوره چهاردهم، شماره 4: 263-268.
  • دهقانی، طیبه؛ سلیقه، محمد؛ علیجانی، بهلول (1397)، تأثیر تغییر اقلیم بر پراکنش رطوبت ویژه در سواحل شمالی خلیج فارس، فصلنامه جغرافیای طبیعی، دوره یازدهم، شماره 39: 33-46.
  • دوستان، رضا؛ علیجانی، بهلول (1394)، تغییر اقلیم در ایران با رویکرد سینوپتیک، فصلنامه جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، دوره سیزدهم، شماره 2: 89-113.
  • زمانی، غلامحسین؛ عزیزی خالخیلی، طاهر (1393)، سازگاری با تغییر اقلیمی: کاربرد تئوری بنیادی (مورد مطالعه کشاورزان شهرستان مرودشت)، فصلنامه جامعه‌شناسی کاربردی، دوره بیست و پنجم، شماره 4: 183-199.
  • سالنامه آماری استان اردبیل (1395)، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، تهران: نشر مرکز آمار ایران.
  • سلیمانی، مهرانگیز؛ رحیمی، داریوش؛ یزدان پناه، حجت الله (1400)، راهبردهای سازگاری با تغییرات اقلیم در بخش کشاورزی (شهرستان رستم)، فصلنامه مخاطرات محیط طبیعی، دوره دهم، شماره 29: 19-32.
  • سهامی، الهام (1395)، بحران آب مسئله‌ای جهانی، ویژه بحران جهانی آب، رصدخانه علم و فناوری شاخص پژوه، فصلنامه آینده‌پژوهی، شماره 5: 1-30.
  • شهرکی، محمدرضا؛ عابدی سروستانی، احمد؛ لطفی، عبدالرحیم (1401)، آسیب‌پذیری معیشت روستاییان از تغییر اقلیم (مطالعه موردی: حوزه آبخیز اوغان استان گلستان)، فصلنامه مهندسی و مدیریت آبخیز، دوره چهاردهم، شماره 1: 89-101.
  • عبدالله زاده، غلامحسین؛ اژدرپور، علیرضا؛ شریف زاده، محمدشریف (1396)، بررسی ادراک روستاییان نسبت به تغییرات اقلیمی و راهبردهای سازگاری در شهرستان زابل، فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، دوره بیست و هشتم، شماره 4: 85-106.
  • عزیزی، قاسم (1383)، تغییر اقلیم، تهران: نشر قومس.
  • قمبرعلی، رضوان؛ پاپ زن، عبدالحمید؛ افشارزاده، نشمیل (1391)، بررسی دیدگاه کشاورزان در خصوص تغییرات آب و هوا و استراتژی‌های سازگاری (مطالعه موردی: شهرستان کرمانشاه)، فصلنامه پژوهش‌های روستایی، دوره سوم، شماره 3: 187-207.
  • یزدان پناه درو، کیومرث؛ عبدی، عطاالله؛ کامران دستجردی، حسن؛ جوکار، فرزاد (1397)، تحلیل ژئوپلتیک امنیت زیست‌محیطی پدیده ریز گردها مطالعه موردی: جنوب غرب آسیا، فصلنامه جغرافیا، دوره شانزدهم، شماره 56: 36-51.
  • Adeagbo, O. A., Ojo, T. O., and Adetoro, A. A. (2021). Understanding the determinants of climate change adaptation strategies among smallholder maize farmers in South-west, Nigeria. Journal of Heliyon, 7(2), 06231. 10.1016/j.heliyon.2021.e06231.
  • Ahmed, Z., Guha, G. S., Shew, A. M., and Alam, G. M. (2021). Climate change risk perceptions and agricultural adaptation strategies in vulnerable riverine char islands of Bangladesh, Journal of Heliyon Land Use Policy, Elsevier, 103: 105295.
  • Birkmann, J., Cardona, O. D., Carreño, M. L., Barbat, A. H., Pelling, M., Schneiderbauer, S., and Welle, T. (2014). Chapter 1 - Theoretical and Conceptual Framework for the Assessment of Vulnerability to Natural Hazards and Climate Change in Europe1: The MOVE Framework. In J. Birkmann, S. Kienberger & D. E. Alexander (Eds.), Assessment of Vulnerability to Natural Hazards, Elsevier.
  • Blaikie, P., Cannon, T., Davis, I., and Wisner, B. (2004). At risk: Natural hazards, people’s vulnerability and disasters, 2nd Edition, London: https://doi.org/10.4324/9780203714775
  • Bohle, H. G. (2001). Vulnerability and Criticality Newsletter of the International Human Dimensions Programme on Global Environmental Change, Journal of Environmental Protection, Heidelberg, 2(6):1-
  • Chambers, R., Conway, G. R., and Studies, U. o. S. I. o. D. (1992). Sustainable rural livelihoods: practical concepts for the 21st century: Institute of Development Studies, University of Sussex.
  • Chukwuone, N. A., and Amaechina, E. C. (2021). Factors affecting climate change coping strategies used by smallholder farmers under root crop farming systems in derived savannah ecology zone of Nigeria, Environmental Development; Available Online, 39: https://doi.org/10.1016/j.envdev.2021.100627.
  • Corbin, J., and Staruss, A. (2019). Basics of Qualitative Research, (4th): Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory, London: SAGE Publications.
  • Idrissou, Y., Seidou Assani, A., Baco, M. N., Jacob Yabi, A., and Alkoiret Traore, I. (2020). Adaptation strategies of cattle farmers in the dry and sub-humid tropical zones of Benin in the context of climate change, Journal of Heliyon, 6(7): 04373. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2020.e04373.
  • Intergovernmental Panel on Climate Change. (2019). Climate Change and Land, An IPCC Special Report on climate change, desertification, land degradation, sustainable land management, food security, and greenhouse gas fluxes in terrestrial ecosystems Summary for Policymakers. https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2019/08/Fullreport-1.pdf.
  • Keshavarz, M., and Soltani Moqadas, R. (2021). Assessing rural households’ resilience and adaptation strategies to climate variability and change, Journal of Arid Environments, 184: 104323, DOI:10.1016/j.jaridenv.2020.104323.
  • Maxwell, J., A. (2019). Qualitative Research Design: An Interactive Approache. Second Edition. London: SAGE Publications.
  • Mequannt, M., Fikadu, Y., Mebrahtu, H., and Filmon, T. (2020). Farmers' choices and factors affecting adoption of climate change adaptation strategies: evidence from northwestern Ethiopia, Journal of Heliyon, 6(4): 03867, https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2020.e03867.
  • Tahmasebi, A., and Ehlers, E. (2016). Mountain pastoralism and changing environment: survival of the fittest. In K. Mainali and S. Sicroff (Eds.), Jack D. Ives, Montologist. Festschrift for a Mountain Advocate (pp. 279-296). Lalitpur/Nepal: Himalayan Association for the Advancement of Science (HimAAS), Publisher of Himalayan Journal of Sciences.
  • Turner, B., Kasperson, R. E., Matson, P. A., McCarthy, J. J., Corell, R. W., Christensen, L., and Martello, M. L. (2003). A framework for vulnerability analysis in sustainability science, Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 100(14): 8074-8079.
  • Wang, W., Zhao, X., Li, H., and Zhang, Q. (2021). Will social capital affect farmers’ choices of climate change adaptation strategies? Evidences from rural households in the Qinghai-Tibetan Plateau, China, Journal of Rural Studies, 83: 127-137.
  • World Meteorological Organization. (2020). The State of the Global Climate, WMO- No. 1264, E-Library, https://public.wmo.int/en/our-mandate/climate/wmo-statement-state-of-global-climate.
  • Yazdani, M.h., Amininia, K., and Safarianzengir, V. (2021). Analyzing climate change and its effects on drought and water scarcity (case study: Ardabil, Northwestern Province of Iran, Iran), Sustainable Water Resources Management, 7(16). DOI:10.1007/s40899-021-00494-z. Corpus ID: 231931538.
توسعه محلی (روستائی-شهری)
دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 26
پائیز و زمستان 1400
اسفند 1400
صفحه 609-637

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار