حصارکشی: تحلیلی بر دوگانگی نشانگان حصار و حصارکشی در میان مردم سوادکوه مازندران

نویسندگان

1 استادیار گروه تعاون و رفاه اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد

2 دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد

چکیده

در قدیم مردم برای حفاظت از خود و تأمین امنیت، دور شهرها حصار می‌کشیدند، اما با گذشت زمان و در دهه‌های اخیر، فرهنگ جدایی‌گزینی اجتماعی و خصوصی‌سازی، فرم و محتوای حصارها را تغییر داده و آن را با مزرعۀ شخصی، باغ ویلا و منازل خصوصی گره زده است. هدف این پژوهش، تأملی جامعه‌شناختی بر دوگانگی نشانه‌شناختی حصار و حصارکشی در میان مردم سوادکوه استان مازندران است تا بتوان به فهم معنای اجتماعی از یک سازۀ فیزیکی دست یافت. روش مورد استفاده در این تحقیق، کیفی و مردم‌نگاری انتقادی است و بیست نفر از شهروندان سوادکوه به شیوۀ نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و با آن‌ها مصاحبه شد. نتایج این تحقیق نشان‌دهندۀ دوگانگی و استحالۀ معنایی حصار و حصارکشی در شهر سوادکوه است و با رویکرد نشانه‌شناختی و تصور از شهر در قالب دو مضمون اصلی «حصارکشی به‌مثابۀ مظهر زیست سنتی و هویت‌بخش» و «حصارکشی به‌عنوان مظهر غلبۀ ارزش‌های ابزاری مدرن، غریبگی و فردگرایی» مشخص شد. مقوله‌های محوری در بحث حصارکشی شامل «فقدان یا محدودیت حصار در گذشته»، «حصار نشانۀ مرزبندی و مراقبت از محصول و زمین کشاورزی»، «مظهر امنیت»، «مظهر سادگی و فقر حیات روستایی» و همچنین «نشانۀ ارزش‌یافتن زمین»، «مظهر مدرن‌شدگی و تفکیک»، «مظهر عقلانیت و شخصی‌سازی حریم» و «مظهر آسیب‌شناختی و بدبینی اجتماعی» هستند. درنهایت این دوگانگی در سازه‌ها و نمادهای شهری تصویری از دوگانگی و نابرابری فضایی و اجتماعی در گسترۀ وسیع محیط شهری دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Fencing: An Analysis of the Duality of Fence and Fencing Syndrome among in Savadkuh- Mazandaran

نویسندگان [English]

  • Manouchehr Alinejad 1
  • Ezzat ollah Faridnia 2
1 Assistant Professor and, Department of Cooperatives and Social Welfare, Faculty of Social Sciences, Yazd University
2 Master student of Social Science Research, Faculty of Social Sciences, Yazd University
چکیده [English]

In the past, people built fences around cities to protect themselves and provide security. But over time and in recent decades, the culture of social segregation and privatization has changed the form and content of fences, tying them to private farms, villa gardens, and private homes. The aim of this sociological study is to examine the semiotic duality of fence and enclosure among the residents of Savadkuh in Mazandaran province in order to understand the social meaning of a physical structure. The method used in this study is qualitative and critical ethnography. Twenty citizens of Savadkuh were selected and interviewed randomly. The results of this study show the duality and semantic transformation of fencing in Savadkuh and with a semiotic approach and perception of the city in terms of two main themes: 1. “Fencing as a biological and identity manifestation” and 2. “Fencing as a manifestation of the dominance of modern instrumental values, alienation and individualism.” The central categories in the discussion of fencing include “the absence or limitation of fencing in the past”, “the fence as a sign of demarcation and care of agricultural land and product”, “the manifestation of security”, “the manifestation of simplicity and poverty of rural life” and also “the fence as a sign of land value”,  “manifestations of modernization and segregation”, “manifestations of rationality and personalization of privacy” and “manifestations of pathology and social pessimism”. Finally, this duality in urban structures and symbols reveals a picture of spatial and social duality and inequality in a variety of urban environments.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fence
  • Fencing
  • Semiotics
  • Traditional Biology
  • Instrumental Values
  • Savadkuh
  • باوند سوادکوهی، احمد (1397)، سوادکوه میراثدار تبار کهن، تهران: نشر رسانش نوین.
  • پهلوان، کیوان (1382)، فرهنگ مردم آلاشت و سوادکوه، تهران: نشر آرون.
  • حبیبی، سیدمحسن (1397)، از شار تا شهر، تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن، چاپ هجدهم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • جلالیان، سارا، حبیب، فرح و ذاکرحقیقی، کیانوش (1396)، واکاوی نقش حصار و دروازه در امنیت‌بخشی به مجتمع‌های مسکونی، نمونۀ موردی: مجتمع‌های مسکونی شهر همدان، معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، شمارۀ 21: 139-148.
  • حصاری، مرتضی (1392)، کاوش چینه‎نگاری معین‌آباد، شهرستان پیشوا، استان تهران، شهرک روستایی سازی اولیه در شرق دشت ری، مرکز فلات ایران، گزارش‌های سیزدهمین کنفرانس سالانۀ باستان‌شناسی ایران.
  • سخاوت‌دوست، نوشین و البرزی، فریبا (1398)، بازتاب نقش نشانه‌شناختی در فرایند گذر از فضا به مکان در مجموعۀ تاریخی سعدالسللطنۀ قزوین، فصلنامۀ علمی-پژوهشی مطالعات شهری، شمارۀ 32: 36-47.
  • سلطانی، علی و مزینی، سمانه (1388)، بررسی نقش محله‌های دروازه‌دار در ارتقای احساس امنیت ساکنین (مطالعۀ موردی: شهر شیراز)، فصلنامة علمی-پژوهشی انتظام اجتماعی، سال اول، شمارۀ 2: 7-32.
  • شارع‌پور، محمود (1394)، جامعه‌شناسی شهری، چاپ هشتم، تهران: انتشارات سمت.
  • شیانی، ملیحه و ابطحی، سید حمید (1399)، شناسایی موانع مشارکت اشخاص حقیقی و حقوقی در مدیریت شهری تهران: یک تحلیل محتوای کیفی، فصلنامۀ علمی-پژوهشی توسعۀ محلی (روستایی و شهری)، دورۀ دوازدهم، شمارۀ 2: 643-665.
  • کولاییان، درویشعلی (۲۶ خرداد ۱۳۹۲)، شوپه در مازندران، برگرفته از: mazandnume.com/fullcontent/15537/
  • گودرزی، فرهاد (1397)، نقش و جایگاه همیاران طبیعت در مدیریت منابع طبیعی، تهران: نشر عصرنوین.
  • گیدنز، آنتونی (1388)، تجدد و تشخص؛ جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمۀ ناصر موفقیان، تهران: نی.
  • علی‌نژاد، منوچهر و مرشدی، ابوالفضل (1400)، فاصلۀ اجتماعی و خصیصۀ اقتصادی سنجش رابطۀ فاصلۀ اجتماعی و خصیصۀ اقتصادی در نگرش گردشگران و کسبۀ مقیم یزد به یزدی‌ها، نشریۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دورۀ دهم، شمارۀ 2: 447-469.
  • محمدپور، احمد (1389)، ضد روش منطق و طرح روش‌شناسی کیفی، جلد اول، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
  • محمدی، مهدی (۱۳۹۶). طرح جدید مرزبندی زمین‌های کشاورزی با ابتکار یک شرکت مازندرانی، برگرفته از: isna.ir/news/mazandaran-49394/
  • مختاباد، سید مصطفی؛ محمدیارزاده، سجاد و شمس‌الهی، بهنوش (1388)، جستاری بر انسان‌شناسی/نشانه‌شناسی شهری و نقش آن در خوانایی فضاهای شهری (مورد کاوی: شهر اصفهان) مجلۀ جامعه‌شناسی معاصر، سال اول، شمارۀ 4: 31-69.
  • ملک شهمیرزادی، صادق (1391)، پیش از تاریخ ایران (باستان‌شناسی ایران از آغاز تا طلوع شهرنشینی)، چاپ: اول، تهران: انتشارات سبحان نور.
  • موسویان، سیدجلال (1371)، جستاری در جغرافیای سوادکوه، تهران: نشر مؤسسۀ بهشاد.
  • مهدوی، جلیل (1391)، تاریخ و جغرافیای لفور، قائم‌شهر: نشر علمی یسنا.
  • نجف‌زاده بارفروش، محمدباقر (1368)، واژه‌نامۀ مازندرانی، نیشاپور: نشر بلخ.
  • Blakely, E. J., & Snyder, M. G. (1997). Fortress America: gated communities in the United States. Brookings Institution Press.
  • Baehr, V. (2018). Fences: Physical and Socio-Cultural Boundaries. Retrieved from https://digitalcommons.bard.edu/senproj_f2018/51
  • Kim, S. K. (2006). The gated community: Residents' crime experience and perception of safety behind gates and fences in the urban area. Texas A&M University.
  • Murton, G. (2019). Facing the fence: The production and performance of a Himalayan border in global contexts. Political Geography, 72, 31-42.