مطالعۀ ادراک روستاییان از غذاهای محلی و چرایی استقبال‌نکردن از آن (مطالعۀ موردی: جوامع روستایی شهرستان دشتستان)

نویسندگان

1 کارشناس ارشد توسعۀ روستایی، دانشکدۀ مهندسی زراعی و عمران روستایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

2 استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکدۀ مهندسی زراعی و عمران روستایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

چکیده

غذای محلی نماد فرهنگ و سبک زندگی مردم یک منطقه است که از نظر ارزش تغذیه‌ای و سلامت غذایی جایگاه بالایی دارد، اما در چند سال اخیر به دلایل مختلف، مصرف این غذاها به فراموشی سپرده شده و بخش اعظمی از آن‌ها منسوخ شده‌اند. در این راستا، برای حفظ و نگهداری آن‌ها در فرهنگ غذایی مردم نیاز است به دلایل و چرایی حذف آن‌ها پرداخته شود تا برنامۀ اصولی برای احیای غذاهای سنتی و بومی فراموش‌شده تدارک دیده شود. هدف این مطالعه که در پارادایم تحقیقات کیفی قرار دارد، بررسی تعاریف و موانع ترویج و مصرف غذاهای محلی در جوامع روستایی شهرستان دشتستان است. از این‌رو افراد مطلع و خبرگان نظری در مناطق روستایی شهرستان دشتستان، میدان مورد مطالعۀ تحقیق را تشکیل دادند که در این میدان مصاحبه‌های عمیق نیمه‌ساختاریافته صورت گرفت. به‌منظور تعیین تعداد نمونه‌ها، از تکنیک گلوله‌برفی استفاده شد و مصاحبه‌ها تا اشباع داده‌ها ادامه یافت. درنهایت شمار شرکت‌کنندگان در تحقیق به 25 نفر رسید. داده‌ها براساس دو روش پدیدارشناسی و گرندد تئوری گردآوری و تجزیه و تحلیل شدند. بر پایۀ نتایج، جوامع روستایی مورد مطالعه درک متفاوتی از مفهوم غذای محلی داشتند. پس از جمع‌آوری تعاریف و دانسته‌ها، بحث درمورد موانع استفاده و ترویج غذاهای محلی موجب شناسایی 53 مفهوم شد. فراموش‌شدن آداب و رسوم، فراموش‌شدن دستورپخت‌های قدیمی، تغییر ذائقه فرهنگی، ازبین‌رفتن نسل برخی از گیاهان، ‌نکردن استقبال نسل جدید، زندگی مدرنیته، آشنانبودن نسل جدید با طرز تهیۀ غذاهای قدیمی، پذیرش‌نکردن غذاهای محلی توسط فرزندان و پیدایش غذاهای نیمه‌آماده و فست فود به‌عنوان مهم‌ترین موانع از دیدگاه جوامع روستایی شناسایی شدند. درنهایت دوازده سازوکار به‌منظور برون‌رفت از این موضوع طراحی شد. این سازوکارها شامل سازوکار دولتی، رسانه‌ای، تکنولوژیکی، آموزشی، اطلاعاتی، اقتصادی، انگیزشی، محیطی، فرهنگی، اجتماعی و انسانی بودند که در قالب نظریۀ استراوس و کوربین جایگذاری شدند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Study of Villagers’ Perception of Local Food and Why It Is Not Welcomed (Case Study of Rural Communities in Dashtestan County)

نویسندگان [English]

  • Farshad Razmavar 1
  • Moslem Savari 2
1 Master of Rural Development, Faculty of Agricultural Engineering and Rural Development, Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan
2 Assistant Professor, Department of Agricultural Extension and Education, Faculty of Agricultural Engineering and Rural Development, agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan
چکیده [English]

Local food is a mixture of culture and lifestyle of the people of a region, which has a high value in terms of nutritional value and health of food. But in recent years, the use of these foods has been forgotten for various reasons and most of them are outdated. Therefore, in order to keep them in people’s food culture, it is necessary to study the reasons of their elimination in order to develop a basic program to revive the forgotten traditional and local foods. In this regard, the aim of this study, in the paradigm of qualitative research, is to investigate the definitions and obstacles to the use and promotion of local foods in rural communities of Dashtestan County. Therefore, knowledgeable individuals and theoretical experts in the rural areas of Dashtestan County formed the statistical population of the study, which was subjected to in-depth semi-structured interviews. To determine the number of samples, the snowball technique was used and interviews continued until data saturation. Finally, the number of participants in the study reached 25 subjects. Data were collected and analyzed based on both phenomenology and grounded theory methods. The results show that the rural communities studied have different understandings of the concept of local food. After collecting definitions and knowledge, barriers to the use and promotion of local food were discussed, leading to the identification of 53 concepts. The forgetting of customs, the forgetting of old recipes, the change of cultural tastes, the disappearance of some plants, the unwillingness of the new generation to live in modernity, the unfamiliarity of the new generation with the way of preparing old foods, the rejection of local foods by children, and the emergence of semi-prepared foods Prepared foods and fast foods were identified as the most important obstacles from the point of view of rural communities. Finally, 12 mechanisms were designed to get out of this problem. These mechanisms included governmental, media, technological, educational, informational, economic, motivational, environmental, cultural, social, and human mechanisms, which were put in the form of Strauss and Corbin's theory.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Phenomenology
  • Rural community
  • Local food
  • Grounded Theory
  • Dashtestan County
  • باسامی، احمد، علم‌بیگی، امیر و مرادی، مصطفی (1399)، تأثیر ارزش مصرف غذای محلی بر قصد رفتاری گردشگران (مورد مطالعه: مناطق نمونۀ گردشگری روستایی اورامانات در استان کردستان)، مجلۀ علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، سال شانزدهم، شمارۀ 2: 163-180.
  • بسطامی‌پور، مریم، محمدی، اسفندیار، پوراشرف، یاسان‌اله و سایه‌میری، کورش (1394)، بررسی انگیزه‌های مؤثر بر مصرف غذاهای محلی در شهر ایلام در سال 1392، مجلۀ علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، سال بیست‌وسوم، شمارۀ 3: 1-9.
  • تاجری‌مقدم، مریم، راحلی، حسین، ظریفیان، شاپور و یزدان‌پناه، مسعود (1400)، کشف موانع رفتار حفاظت آب کشاورزی و عوامل مرتبط با استفاده از نظریۀ داده‌بنیان (مورد مطالعه: دشت نیشابور استان خراسان رضوی)، مجلۀ تحقیقات اقتصاد و توسعۀ کشاورزی ایران، دورۀ پنجاه‌ودوم، شمارۀ 2: 287-308.
  • جعفری مهرآبادی، مریم، اکبری، مجید، عطایی، فرزانه و رزاقی، فرزانه (1396)، مدل‌یابی ساختاری-تفسیری عوامل مؤثر بر توسعۀ گردشگری غذا (مطالعۀ موردی: شهر رشت)، فصلنامۀ مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، سال دوازدهم، شمارۀ 40: 681-698.
  • حسنی، قاسم (1398)، بررسی نگرش گردشگران نسبت به غذاهای محلی بومی در مازندران، فصلنامۀ برنامه‌ریزی و توسعۀ گردشگری، سال هشتم، شمارۀ 2: 91-104.
  • رحیمی فیض‌آباد، فاطمه، یزدان‌پناه، مسعود، غلامرضایی، سعید و احمدوند، مصطفی (1400)، واکاوی محدودیت‌های نهادی مدیریت منابع آب زیرزمینی در مناطق روستایی استان لرستان با استفاده از روش کیفی، فصلنامۀ پژوهش‌های روستایی، سال دوازدهم، شمارۀ 1: 94-109.
  • رزاقی چلنگر، مطلب (1388)، مروری بر غذاهای محلی روستای چالگر از توابع اردبیل، فصلنامۀ نجوای فرهنگ، شمارۀ 11: 111-114.
  • سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان بوشهر (1396)، سالنامۀ آماری استان بوشهر.
  • سرور، رحیم، اکبری، مجید و درویش، بهروز (1396)، طراحی مدل توسعۀ گردشگری غذا در ایران با رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری، فصلنامۀ جغرافیا، سال پانزدهم، شمارۀ 53: 73-90.
  • سواری، مسلم و سوختانلو، مجتبی (1398)، مطالعۀ درک معنایی روستاییان از مفهوم امنیت غذایی، دوفصلنامۀ توسعۀ محلی (روستایی-شهری سال یازدهم، شمارۀ 1: 239-266.
  • سواری، مسلم، شعبانعلی فمی، حسین، ایروانی، هوشنگ و اسدی، علی (1397)، طراحی الگوی پایدارسازی معیشت کشاورزان کوچک‌مقیاس در شرایط خشکسالی استان کردستان، فصلنامۀ تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال پنجم، شمارۀ 2: 1-18.
  • شفقی، خسرو، دلشاد، علی، سالاری، هادی، خواجوی، عبدالجواد، اکرامی، علی، صنیعی، نزهت و خواجه، عصمت (1385)، شناسایی انواع غذاهای بومی و تعیین مواد اولیه و روش پخت آن‌ها در جمعیت تحت پوشش پایگاه تحقیقات جمعیتی شهر گناباد، مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، دورۀ هشتم، ویژه‌نامۀ تحقیقات جمعیتی (ضمیمۀ 1): 46-53.
  • شیردل، الهام و محمدی، مریم (1400)، مطالعۀ کیفی شکل‌گیری احساس تعلق اجتماعی و تکرار جرم در مددجویان سابقه‌دار، فصلنامۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، سال دهم، شمارۀ 2: 499-528.
  • عارف، هادی، بودلایی، حسن و بیگی، وحید (1394)، پدیدارشناسی تجربۀ اخراج‌شدن از کار، فصلنامۀ مدیریت دولتی، سال هفتم، شمارۀ 3، 573-594.
  • غفاری، محمد، شفیعی، میثم، حاتمی ورزنه، ابوالفضل، حیدرپور دعویسرانی، وحید و فرمانی، مهدی (1400)، عوامل تعیین‌کنندۀ موفقیت بازاریابی کششی در گردشگری غذا رهیافت فراترکیب، فصلنامۀ علمی-پژوهشی گردشگری و توسعه، سال دهم، شمارۀ 3: 201-227.
  • قنبری، ابوالفضل، فرزان‌کیا، شیرین و عبدی دایلاری، خاطره (1400)، بررسی عوامل مؤثر بر تقاضای غذای محلی در جذب گردشگران غذایی (مورد مطالعه: شهر تبریز)، فصلنامۀ گردشگری و توسعه، سال دهم، شمارۀ 1: 95-106.
  • کلامی، عبدالحلیم، مهرانی، هرمز، سعیدی، پرویز و عباسی، ابراهیم (1399)، بازاریابی اجتماعی در حوزۀ صنعت آب و فاضلاب با رویکرد مبتنی بر نظریۀ داده‌بنیاد، نشریۀ آب و توسعۀ پایدار، سال هفتم، شمارۀ 4: 31-44.
  • گرکانی، رکسانا و علیرضایی، ابوتراب (1400)، بررسی تأثیر غذای محلی با نقش میانجی منافع ادراکی توریست‌ها در بین گردشگران شهر رشت، فصلنامۀ جغرافیایی فضای گردشگری، سال دهم، شمارۀ 40: 99-114.
  • نیک‌رفتار، طیبه، کریمی‌زاده، الهه و حسینی، الهه (1397)، شناسایی عوامل مؤثر بر گردشگری غذاهای محلی در استان گیلان، فصلنامۀ گردشگری و توسعه، سال هفتم، شمارۀ 4: 119-133.
  • ودادهیر، ابوعلی، امیدوار، نسرین، رفیع‌فر، جلال‌الدین و جوان محجوب‌دوست، سارا (1394)، مطالعۀ قوم‌نگارانۀ غذاهای محلی در شهرستان فومن: پژوهشی در مردم‌شناسی غذا و تغذیه، مطالعات اجتماعی ایران، سال نهم، شمارۀ 4: 106-138.
  • ودادهیر، ابوعلی، چقلوند، محمد، رفیع‌فر، جلال‌الدین و امیدوار، نسرین (1393)، نظام غذایی بومی-سنتی: پژوهشی مردم‌شناختی در میان قوم لک در مناطق روستایی و عشایری استان لرستان، دوفصلنامۀ توسعۀ محلی (روستایی-شهری)، سال ششم، شمارۀ 1: 71-106.
  • Albrecht, (2019).  The Contemporaneity of Grounded Theory: Data and Emotional Reflexivity, Sociological Focus. 52(2): 107-116.
  • Angelopoulos, G. P., Schulp, J. A., & de Oliveira Menezes, V. (2019). Local food and authenticity in Greek restaurants. Research in Hospitality Management. 9(11): 63-68.
  • Bianchi, C., & Mortimer, G. (2015). Drivers of local food consumption: a comparative study. British Food Journal.
  • Birch, D., & Memery, (2020). Tourists, local food and the intention-behaviour gap.Journal of Hospitality and Tourism Management , 43: 51-61.
  • Charmaz, K., & Thornberg, (2020). The pursuit of quality in grounded theory.Qualitative Research in Psychology, 1-23.
  • Choe, J. Y. J., & Kim, S. S. (2018). Effects of tourists’ local food consumption value on attitude, food destination image, and behavioral intention.International Journal of Hospitality Management, 71: 1-10.
  • Deller, S. C., Lamie, D., & Stickel, M. (2017). Local foods systems and community economic development. Community Development, 5(48): 612-638.
  • Dzanku, M. (2019). Food security in rural sub-Saharan Africa: Exploring the nexus between gender, geography and off-farm employment.World Development, 113: 26-43.
  • Kumar, S., Talwar, S., Murphy, M., Kaur, P., & Dhir, (2021). A behavioural reasoning perspective on the consumption of local food. A study on REKO, a social media-based local food distribution system.Food Quality and Preference, 93: 104264.
  • Mak, A.H.N., Lumbers, M., Eves, A., Chang, R.C.Y. (2012). Factors influencing tourist food consumption. International Journal of Hospitality Management .31: 928-936.
  • Seguin, R. A., McGuirt, J. T., Jilcott Pitts, S. B., Garner, J., Hanson, K. L., Kolodinsky, J., & Sitaker, M. (2020). Knowledge and experience related to community supported agriculture and local foods among nutrition educators. Journal of Hunger & Environmental Nutrition, 15(2), 251-263.
  • Skallerud, K., & Wien, A. H. (2019). Preference for local food as a matter of helping behaviour: Insights from Norway. Journal of Rural Studies, 67, 79-88.
  • Strauss, A., & Corbin, J. (2008). Basics of qualitative research. Sage publications.
  • Sundbo, D. I. C. (2013). Local food: the social construction of a concept. Acta Agriculturae Scandinavica, Section B–Soil & Plant Science, 63(sup1), 66-77.
  • Zhang, T., Chen, J., & Grunert, K. G. (2022). Impact of consumer global–local identity on attitude towards and intention to buy local foods. Food Quality and Preference, 96, 104428.