توانمندسازی اجتماع‌محور با رویکرد ظرفیت‌سازی در مناطق روستاییِ سیستان و بلوچستان: یک مدل داده‌بنیاد

نویسندگان

1 استادیار گروه مدیریت دانشگاه ولایت ایرانشهر و دانش‌آموخته مقطع دکترای دانشگاه سسیستان و بلوچستان. سیستان و بلوچستان، ایران.

2 دانشیار گروه مدیریت دانشگاه سیستان و بلوچستان. سیستان و بلوچستان، ایران.

چکیده

این پژوهش با هدف طراحی الگوی توانمندسازی اجتماع‌محور با رویکرد ظرفیت‌سازی در مناطق روستایی استان سیستان و بلوچستان اجرا شده است. روش پژوهش، کیفی و مبتنی بر نظریه داده‌بنیاد بوده که فرایند آن در سه مرحلۀ کدگذاری باز، محوری و انتخابی و از طریق مصاحبۀ عمیق با صاحب‌نظران این حوزه صورت گرفته است. دراین‌راستا با استفاده از رویکرد هدفمند و به‌کارگیری معیار اشباع نظری، مصاحبه‌هایی نیمه‌ساختاریافته با 18 نفر از متخصصین و خبرگان این حوزه (شامل مسئولان سازمانی، اساتید دانشگاهی و تسهیلگران اجتماعی) صورت پذیرفته است. نتایج تحلیل داده‌ها طیِ سه مرحلۀ کدگذاری، حاکی از شناسایی 286 مفهوم است که با پالایش بیشتر و حذف موارد تکراری، درنهایت، 269 مفهوم اشباع‌شده ساخته شد که در مرحلۀ کدگذاری محوری، در 27 مقوله دسته‌بندی و در پژوهش حاضر در قالب مدل پارادایمی شامل: شرایط علّی (پتانسیل‌ها و قابلیت‌های بالقوۀ فراوان، ساختار جمعیتی و محیطی، مرزی بودن مناطق روستایی، بالا بودن شاخص فقر و محرومیت، اهمیت توسعۀ روستایی در توسعۀ ملّی، رشد مهاجرت روستائیان به شهر)، پدیدۀ محوری (ظرفیت‌سازی جامعۀ محلی)، راهبردها (اقتصادی، کارآفرینی و اشتغال‌زایی، آموزشی و روان‌شناختی، نهادی، سازمانی و قانونی، فرهنگی و اجتماعی، تیم‌سازی، شبکه‌سازی و مدیریت محلی)، شرایط زمینه‌ای (عوامل فردی، محیطی و سازمانی)، شرایط مداخله‌گر (عوامل فرهنگی و اجتماعی، عوامل آموزشی، عوامل دولتی و نهادی، عوامل اقتصادی، عوامل محیطی و جغرافیایی) و پیامدها (توسعۀ کارآفرینی در مناطق روستایی، فعال‌سازی جامعه و ذی‌نفعان محلی، بهبود وضعیت فرهنگی و آموزشی، ارتقای سرمایه اجتماعی، ظرفیت‌سازی محلی، بهبود شاخص‌های رفاه و سلامت) ارائه شده و در مرحلۀ کدگذاریِ انتخابی، از طریق به‌کارگیری رویکردهای «نگارش خط داستان» و «یادنوشت‌نگاری»، مقولۀ محوری به سایر مقوله‌ها ارتباط داده شده و الگوی توانمندسازی اجتماع‌محور، تدوین و ارائه شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Community-based Empowerment by Building Capacity Approach in Rural Areas of Sistan and Balochetan Province: An Introduction of GT

نویسندگان [English]

  • Abdolbaset Moradzadeh 1
  • Mohammad Ghasemi 2
  • Habibollah Salarzehi 2
1 Assistant Professor, Department of Management, Velayat University - Doctor of Public Administration, Sistan & Baluchestan University. Sistan & Baluchestan, Iran.
2 Associate Professor, Department of Management, Sistan & Baluchestan University. Sistan & Baluchestan, Iran.
چکیده [English]

The main purpose of the research is designing community-based empowerment pattern with capacitating approach in rural regions of Sistan and Baluchistan Province. The methodology is qualitative and based on grounded theory that its process consists of three phases such as open, axial and selective coding and is implemented through depth interview with experts in this field. So, semi-structured with 18 experts in this field (containing organizational managers, academic professors and social facilitators) by using purposeful approach and using conceptual saturation criterion. The results from data analysis during 3 steps coding identified 286 concept that by more filterings and omitting duplicated items finally 269 saturated concepts were made that in axial coding were categorized in 27 categories and in this research they are proposed in paradigm model such as: reasoned circumstances (abundant potential abilities and potentials, population and environmental structure, placing the rural regions in boundary area, being high the poverty and deprivation index, the importance of rural development in national development, the growth of rural migration into cities), phenomenon orientation (capacitating the domestic community), strategies (economic, entrepreneurial and employment, educating and psychologic, institutional, organizational and legal, cultural and social, team making, networking and domestic management), basic situations (personal, environmental and organizational factors), intermediating factors (social and cultural factors, educational factors, institutional and governmental factors, economic factors, environmental and geographical factors) and outcomes (entrepreneurship development in rural regions, activating the community and domestic stakeholders, improving cultural and educational status, ascending social capital, domestic capacitating, improving health and welfare indexes) and in selective coding phase, by using “story handwriting” and “memory writing” the main category is related to other categories and the social oriented empowerment pattern is edited and offered.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Community-based Empowerment
  • Rural Regions
  • Local Capacity Building
  • Sistan & Balochestan

مراجع

ایمانی جاجرمی، حسین و نوابی، آیدا (1393). بررسی راه‌های دستیابی دهیاری به درآمدهای پایدار بر اساس ظرفیت اجتماع محلی، نشریه توسعه محلی(شهری و روستایی)، دوره ششم، شماره 2، صص 254-233.
بریمانی، فرامرز؛ جلالیان، حمید؛ ریاحی، وحید؛ مهرعلی تبار فیروزجائی، مرتضی (1396). الگوی تحلیلی اثربخشی سازمان‌های محلی اجتماع‌محور بر سرمایة اجتماعی نواحی روستایی بخش بندپی شرقی شهرستان بابل، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، سال 15، شماره 2 (پیاپی 29)، صص 94-71.
بریمانی، فرامرز؛ جلالیان، حمید؛ ریاحی، وحید؛ مهرعلی تبار فیروزجائی، مرتضی (1395). بررسی ابعاد اثربخشی سازمان‌های مالی اجتماع‌محور بر توسعۀ اجتماعی– اقتصادی نواحی روستایی، دو فصلنامۀ جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، دوره 3، شماره 8، صص 228-195.
رفیعیان، مجتبی؛ خدایی، زهرا؛ داداش‌پور، هاشم (1393). ظرفیت‌سازی اجتماعات محلی، به‌مثابۀ رویکردی در توانمندسازی نهادهای اجتماعی، جامعه‌شناسی نهادهای محلی، سال اول، شماره دوم، صص 160-133.
فتحی واجارگاه، کوروش (1381). تربیت شهروندی، تهران: نشر نی.
یوسفی‌سادات، محرم؛ انسیه جمشیدی؛ صادقیه اهری، سعید (1393). راهنمای آموزشی مدل توانمندسازی جوامع روستایی، نشر پژوهشکده محیط زیست، نوبت اول.
 
Arifudin, Besri, N. Maswadi (2013). Program of community empowerment prevents forest fires in Indonesian peat land. Procedia Environmental Sciences, 17: 129-134.
Boley, B. B., McGehee, N. G., Perdue, R. R., & Long, P. (2014). Empowerment and resident attitudes toward tourism: Strengthening the theoretical foundation through a Weberian lens. Annals of Tourism Research, 49, 33–50.
Engel, P., Keijzer, N. and Land, T. (2012). A Balanced Approach to Monitoring and Evaluating Capacity and Performance: A proposal for a framework. Discussion paper no. 58, E, ECDPM.
Hossein, M., Asadullah, M. N., Kambhampati, U. (2019). Empowerment and life satisfaction: Evidence from Bangladesh. World Development, Vol, 122, pp. 170-183.
James; M. (2013) Capacity building and Rural Development. International Journal of Rural and of Development, University Press Management, pp145-155.
Nyuapane, G.P., & Poudel, S. (2011). Linkages among biodiversity, livelihood and tourism. Annals of Tourism Research, 38(4), 1344–1366.
Spath, L; Scolobig, A. (2017). Stakeholder empowerment through participatory planning practices: The case of electricity transmission lines in France and Norway. Energy Research & Social Science, V. 23, pp. 189-198.
Strauss, A. and Corbin, J. (1994). Grounded theory methodology: An overview. In N. K. Denzin & Y. S. Lincoln (Eds.), Handbook of qualitative research. Research (pp. 275-275). Thousand Oaks, CA: Sage.
Strzelecka, M., Boley, B. B., & Woosnam, K., K. (2017). Place attachment and empowerment: Do residents need to be attached to be empowered?. Annals of Tourism Research, No, 66, pp. 61–73.

 

توسعه محلی (روستائی-شهری)
دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 21
تاریخ چاپ: تیرماه ۱۳۹۹
مهر 1398
صفحه 313-338

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار