نظام معنایی پدیدۀ خشکسالی در میان کشاورزان استان اصفهان

نویسندگان

1 گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، ایران

2 دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 عضو هیأت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه مازندران

4 گروه مطالعات فرهنگی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

این مقاله با هدف واکاوی نظام معنایی جامعۀ کشاورزی از پدیدۀ خشکسالی، می‌کوشد تا نشان دهد کشاورزان، این پدیده و پیامدهای مربوط به آن را چگونه درک، تفسیر و ارزیابی می‌کنند، چه دلایلی برای بروز این پدیده در ذهن دارند و بر اساس این دلایل و تفاسیر چگونه به آن واکنش نشان داده‌اند. روش مطالعه کیفی از نوع نظریۀ بنیادی است. پس از کشف مفاهیم اولیه و مقولات عمده، در مرحله کدگذاری محوری فرایند اتصال مقوله­ها بر اساس خواص آنها صورت گرفت. مقوله‌های بدست‌آمده عبارتند از: «تجربه‌ای تراژیک»، «شرایط زمینه‌ای مستعد و معیوب»، «خشکسالی به مثابۀ پدیده‌ای چند علیتی»، «مخاطره‌ای چندجانبه و دامن‌گستر» و «راهبردهای مقابله‌ای شخصی». مقولۀ هسته‌ای تحت عنوان «زیست‌جهان در مخاطره» که سایر مقولات عمده را دربر می‌گیرد. بدین ترتیب کنشگران عرصۀ کشاورزی در حال تجربۀ زیست‌جهانی پرمخاطره‌اند. آنها به طور شالوده‌ای نتوانسته‌اند از طریق کنش‌های شخصی مشکل را رفع کنند و تصور آنها از آینده، آینده‌ای نامتعین، مملو از بیم‌ها و امیدهاست. به نظر آنها به جز امیدهای آخرالزمانی، حکومتی توانمند و تمامیت‌گرا می‌تواند این بحران را ساماندهی کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Systematic concept of drought among farmers of Esfahan province

نویسندگان [English]

  • Azimeh sadat Abdellahi 1
  • Mohammad Javad Zahedi Mazandarani 2
  • Sadegh Salehi 3
  • Mohammad Saeed Zokaei 4
1 Payame Noor University, Department of Social Sciences, Phd Student and Instructor
2 Payame Noor University, Department of Social Sciences, Associate Professor
3 University of Mazandaran, Department of Social Sciences, Assistant Professor
4 Allameh Tabatabai University,IRAN
چکیده [English]

This study aims to explore the systematic concept of drought in agricultural community and it also tries to show how farmers understand, interpret and evaluate this phenomenon and its consequences. In addition to their own interpretation of this phenomenon, what reasons do they have for it and how do they react to it based on these reasons and interpretations. It's a qualitative study and the strategy of grounded theory has been used to do research and to analyze data and to offer the final theory. After the basic concepts and the main categories based on them in the open coding had been discovered, the categories were connected according to their properties in axial coding. The findings include 5 categories: «tragic experience», «predisposed and defective grounded conditions», «draught as multifactorial phenomenon», «multilateral risk», «personal coping strategies», and basic category as «life-world at risk» that contains all main categories.  Therefore, the activists in agriculture experience a risky life-world that they couldn't basically solve the problem by personal actions with a temporary result and they think future is indeterminate, full of fears and hopes. They think an enabling and totalitarian state can organize this crisis in addition to apocalyptic hopes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drought
  • Grounded theory
  • Agricultural Community
  • Esfahan Province

مراجع

استراس، آنسلم؛ کربین، جولیت (1390). مبانی پژوهش کیفی، فنون و مراحل تولید نظریة زمینه­ای. ترجمة ابراهیم افشار، تهران: نشر نی.

ایانا (23/10/1393). گزارش نتایج مقدماتی سرشماری کشاورزی. خبرگزاری کشاورزی ایران.

آب خرابات، شعیب (1389). استفاده سنتی ایرانیان از آب‌های زیرزمینی و نقش آن در رویارویی با تغییرات آب و هوایی. کنفرانس ملی حفاظت از تنوع زیستی و دانش بومی، کرمان، مرکز بین‌المللی علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی.

باطنی، فاطمه؛ محمد آزاد (1388).  بررسی وضعیت خشکسالی بر اساس شاخص‌های آماری (مطالعه موردی اصفهان. دومین همایش ملی آثار خشکسالی و راهکارهای مدیریت آن، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان.

برگر، پیتر؛ لوکمان، توماس (1375). ساخت اجتماعی واقعیت، رساله‌ای در جامعه‌شناسی شناخت. ترجمه: فریبرز مجیدی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

بک، الریش (1388). جامعه در مخاطره جهانی. ترجمه: محمدرضا مهدی زاده. تهران: انتشارات کویر.

جلالی، خداکرم (1393). سالیانه 50 درصد دشت‌های کشور، 60 سانتیمتر فرو می‌نشینند. پایش پرس، 25/3/1393، شناسه خبر: 1917

خزانه‌داری، لیلی؛ زابل عباسی، فاطمه؛ قندهاری، شهرزاد؛ کوهی، منصوره؛ ملبوسی، شراره (1388). دورنمایی از وضعیت خشکسالی ایران طی سسی سال آینده. جغرافیا و توسعۀ ناحیه‌ای.ش 12.

درویش، محمد (1393). نشانه‌های مرگ اصفهان!. چهارمین همایش بین‌المللی توسعه پایدار و عمران شهر.

زیبا کلام، صادق (1373). ما چگونه ما شدیم؟. تهران: انتشارات روزنه.

ساتن، فلیپ (1392). در آمدی بر جامعه‌شناسی محیط زیست. ترجمه: صادق صالحی، تهران: سمت.

سیدمن، استیون (1386). کشاکش آرا در جامعه‌شناسی. ترجمه: هادی جلیلی، تهران: نشر نی.

صالحی، صادق؛ پازوکی نژاد، زهرا (در دست انتشار). جامعه و تغییرات آب و هوا. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

فرهادی، مرتضی (1373). فرهنگ یاریگری در ایران، در آمدی به مردم‌شناسی و جامعه‌شناسی تعاون. ج 1: یاریگری سنتی در آبیاری و کشتکاری. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

فرهادی، مرتضی (1395). فرهنگ یاری ما ایرانیان آب رفته است. 18/5/1395، پایگاه خبری ایسنا.

کردوانی، پرویز (1380). خشکسالی و راه‌های مقابله با آن در ایران (آب، در کشاورزی، صنعت و شهر). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

کشاورز، مرضیه (1390). شناخت جامعه شناسانه خشکسالی در استان فارس. رساله دکتری ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز.

کشاورز، مرضیه؛ کرمی عزت اله (1395). فراتر از خشکسالی. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.

کلانتری، عیسی (1393). دولت قبل با منتقدان کم آبی، برخورد مجرمانه می‌کرد. 25/10/1393، ایانا.

کهرم، اسماعیل (1393). خشکسالی دریاچه ارومیه حاصل عدم مدیریت است/ در شرایط جنگ آب هستیم. ۱۸/7/ ۱۳۹۳، خبرگزاری مهر، کد خبر: 2386403

گیدنز، آنتونی (1395). سیاست‌های مقابله با تغییرات آب و هوا. ترجمه: صادق صالحی و شعبان محمدی، تهران: نشر آگه.

لمتون، ا. ک. س (1377). مالک و زارع در ایران. ترجمه: منوچهر امیری. انتشارات علمی و فرهنگی.

مجبری، محمد حسین (7/ 9/ 1392). آسیب‌پذیری ایران در برابر تغییرات آب و هوا. روزنامه ایران، شماره 5521، ص 13.

محمدپور، احمد (1389). روش در روش (درباره ساخت معرفت در علوم انسانی). نشر جامعه‌شناسان.

محمدپور، محمد و همکاران (1388). بازسازی معنایی تغییرات خانواده به شیوه نظریه زمینه‌ای: (مطالعه موردی: ایلات منگور و گورک). خانواده پژوهشی، سال 5، ش 19، صص 309-330.

ویتفوگل، کارل إ (1391). استبداد شرقی بررسی تطبیقی قدرت تام. ترجمه: محسن ثلاثی. نشر ثالث.

هانیگان، جان (1392). جامعه‌شناسی محیط زیست. ترجمه: موسی عنبری، انور محمدی، میلاد رستمی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

هانیگان، جان (1393). جامعه‌شناسی محیط زیست. ترجمه: صادق صالحی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).

همیلتون، ملکلم (1377). جامعه‌شناسی دین. ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: انتشارات تبیان.

 

Anthony Giddens (1999). Risk and Responsibility. Modern Law Review 62(1).

Dhaka B.L. Chayal K,. Poonia M.K (2010). Analysis of Farmers’ Perception and Adaptation Strategies to Climate Change. Libyan Agriculture Research Center Journal International, 1 (6): 388-390.

Kulcsar et al. (2014). Social and economic impact of climate change in rural Hungary: Analyze and Monitoring. University of West Hungary.

Nagel, J. Dietz, T and Broadbent, J. (2008). Workshop on sociological perspectives on global climate change. National Science Foundation, Arlington, Virginia, May 30-31.

Taylor, H. Burke, E. McColl, L. Fallon, P. Harris G.H. and McNeall, D. (2012). Contributions to uncertainty in projections of future drought under climate change scenarios. Hydrology and EARTH System Sciences Discussions, 9 12613-12653.

Yila U. O. & Resurreccion B. P. (2014). Gender perspectives on agricultural adaptation to climate change in drought-prone Nguru Local Government Area in the semiarid zone of northeastern Nigeria. International Journal of Climate Change Strategies and Management, Vol. 6 Iss: 3, pp.250 – 271.

Zehr, Stephen(2014). The sociology of global climate change. WIREs Clim Change. Doi: 10.1002/wcc.328

توسعه محلی (روستائی-شهری)

دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 15
پاییز و زمستان 1395
صفحه 271-294

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار