تجربۀ زیستۀ روستاییان از دریافت یارانۀ نقدی و پیامدهای آن (مطالعۀ پدیدارشناختی: روستای آهنگرمحله و قرن آباد شهرستان گرگان)‏

نوع مقاله : پژوهشی : پژوهش دانشگاهی از گرنت (نام دانشگاه، معاونت یا مؤسسه پژوهشی دانشگاهی

نویسندگان

1 استاد جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد، واحد علوم تحقیقات

2 دانشجوی دکتری جامعه شناسی اقتصادی و توسعۀ دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز

چکیده

گرچه یارانۀ نقدی به عموم جامعه- روستایی و شهری، خردسال و بزرگسال، زن و مرد- پرداخت شد، تجربۀ دریافت آن در افراد مختلف متفاوت بوده و ممکن است به­عنوان تجربه­ای مثبت یا منفی فهم شود. این بررسی با هدف کشف تجربۀ زیسته و پیامدهایی که روستاییان از دریافت یارانۀ نقدی در زندگی روزمره داشته­اند، انجام شده است. این مطالعه با روش پدیدارشناسی توصیفی انجام شده است. جامعۀ مورد مطالعه، دو روستای آهنگرمحله و قرن­آباد در شهرستان گرگان است. تعداد مشارکت­کنندگان در مصاحبه با استفاده از نمونه­گیری هدفمند 19 زن و 15 مرد­اند که از این تعداد 6 نفر مجرد و بقیه متأهل بوده‌اند. در این بررسی از مفاهیم تئوری­های بوردیو، زیمل، بلومر و مفاهیم استخراج‌شده از تجربۀ هدفمندی در دیگر کشورها به منزلۀ چارچوبی برای سازمان دادن اطلاعات به‌دست‌آمده استفاده شد. از مصاحبه­های فردی و گروهی صورت‌گرفته، درون­مایه­های «تغییر در خانواده»، «کاهش سرمایۀ اجتماعی»، «مصرف» و «بهبود معیشت در خانوارهای بسیار فقیر» به­دست آمد. تفسیر اطلاعات گردآوری‌شده نشان می­دهد، یارانه­های نقدی به‌عنوان عاملی تسهیلگر، بر سرعت تغییرات سبک زندگی در جامعۀ مورد مطالعه افزوده است. این در حالی است که این سیاست اقتصادی با هدفی مشخص و کاملاً متفاوت به مرحلۀ اجرا درآمده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Villager's lived experience that was received cash subsidies and its consequences (Case of Ahangarmahalleh and Qarnabad villages in Gorgan)

نویسندگان [English]

  • Mostafa Azkia 1
  • Sakineh Hoseini Rudbaraki 2
1 Proffesor College of Social Sciences, Islamic Azad University, Research Science Branch, Tehran
2 PhD Candidate of College of Social Sciences, Islamic Azad University, Tehran Markaz Branch, Tehran, Iran.
چکیده [English]

In general cash subsidy was paid to all of the Iranian people, consist of rural and urban people, young, adult, female and man, but the experience of the cash subsidy is different and it may be realized as positive or negative in view of households. This study aims to explore the villager's lived experience that was received cash subsidy, and the implications of it in their daily lives. This study has conducted based on the hermeneutic approach and has analyzed the impact of subsidies in rural's lived experience. Community of this review is the people of Ahangar Mahalleh and Gharnabad Villages in Gorgan Province. The number of participants in the interview was 35 who were chosen based on purposive sampling. In this study Bourdieu's, Simmel's and Blumer's theories has been used and also concepts have been derived from cash-translate experiences in other countries as framework for organizing the information. The essence of “the family”, “social capital loss”, “consume” and “living” conducted from individual and group interviews.

کلیدواژه‌ها [English]

  • subsidies
  • Lifestyle
  • phenomenology
  • Rural Community
  • social conesquents
ازکیا، مصطفی (1381). «فقر، آسیب‌پذیری و توسعه (مطالعۀ موردی منطقۀ روستایی گرمسار)». نامۀ علوم اجتماعی، شمارۀ 20.
اسلامی اندارگلی، مجید و دیگران (1391). «آثار رفاهی نقدینه­کردن یارانه­های انرژی الکتریکی بر اقتصاد ایران». فصلنامۀ پژوهش‌های اقتصادی، سال دوازدهم، شمارۀ دوم.
اسلیتر، دن؛ تونکیس، فرن (1385). جامعۀ بازار. ترجمۀ: حسین قاضیان. نشر نی.
اکبری، نعمت الله؛ جمشیدی، هما (1390). «تحلیل تأثیر هدفمندکردن یارانه‌ها بر درآمد و هزینه کلان شهرها». دو فصلنامۀ مدیریت شهری، شمارۀ 41-60
امیدی، رضا (1389). «چه چیزی باید هدفمند شود؟ (فرهنگ هدفمندی چیزی است که در طرح هدفمند کردن یارانه‌ها مغفول مانده است)». مجلۀ گزارش، شمارۀ 225.
ایمان، محمدتقی (1391). روش­شناسی تحقیقات کیفی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه .
برگر و لاکمن (1375). ساخت اجتماعی واقعیت (رساله­ای در جامعه شناسی شناخت). ترجمه: فریبرز مجیدی. تهران، علمی و فرهنگی
بنت، اندی (1386). فرهنگ و زندگی روزمره. ترجمه: حسن چاوشیان و لیلاجوافشانی. چاپ: اول، محل انتشار: تهران، نشر اختران، ص 310.
بوردیو، پیر (1380). نظریۀ کنش: دلایل عملی و عقلانی. ترجمه: مرتضی مردیها. انتشارات نقش و نگار.
پرمه، زورار (1384). «بررسی یارانۀ انرژی و آثار افزایش حامل­های انرژی بر سطوح قیمت­ها در ایران». فصلنامۀ پژوهشنامه بازرگانی، شمارۀ 34.
پریزادی، طاهر؛ مرصوصی، نفیسه و دیگران (1390). «تحلیل میزان گرایش اقشار مختلف اجتماع به استفاده از سیستم حمل و نقل عمومی پس از اجرای طرح هدفمند شدن یارانه‌ها (مطالعۀ موردی: مناطق 22گانۀ کلانشهر تهران)». فصلنامۀ مدیریت شهری، شمارۀ 28.
پژویان، جمشید (1389). «نگاهی به تأثیر طرح هدفمندسازی یارانه­ها بر اقتصاد شهرها». مجلۀ اقتصاد شهر، شمارۀ هشتم.
حسینی­رودبارکی، سکینه (1387).‌ »بررسی تغییرات سبک­زندگی در جامعة­روستایی». پایان­نامۀ کارشناسی‌ارشد جامعه شناسی توسعة روستایی.‌ دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
دادگر، یدالله؛ نظری، روح الله (1390). «تحلیل رفاهی سیاست‌های یارانه­ها در اقتصاد ایران». فصلنامۀ علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، سال یازدهم، شمارۀ 42.
داروغه، حسین؛ اسدزاده، پوریا (1389). «تاثیر هدفمندی یارانه‌ها بر مصرف خانوارهای مشهدی». سایت جامع مدیریت.
دانش مهر، حسین (1391). «بررسی عوامل موثر بر تغییرات کیفیت زندگی در منطقۀ اورامان طی دو دهۀ اخیر». پایان نامۀ دکتری رشته جامعه شناسی توسعه روستایی با راهنمایی غلامرضا غفاری و احمد فیروزآبادی. دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
دانشورکاخکی، محمود؛ حیدری کمال­آبادی، رضا (1390). «بررسی اثر هدفمندی یارانه­ها بر انتقال قیمت در بازار تخم مرغ ایران». نشریۀ اقتصاد و توسعۀ کشاورزی، جلد 25، شمارۀ 4.
داوودی، ازاده؛ اشرفی، یکتا ( 1388). «مروری بر تجربۀ کشورها در زمینۀ هدفمند کردن یارانه‌ها (با تأکید بر اصلاح مواد عذایی در کشورهای خانورمیانه و شمال آفریقا)». مجلۀ اقتصادی-ماهنامه بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی، شمارۀ 101.
رازینی علی، دیلمی، محمد حسن (1389). «بررسی آثار اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها بر رمصرف بنزین در ایران»، فصلنامۀ مدل سازی اقتصادی، سال سوم، شمارۀ 2
راغفر، حسین؛ سرخه­دهی، فاطمه (1389). «شناسایی خانوارهای نیازمند در طرح هدفمند کردن یارانه‌ها با وجود نابرابری اطلاعاتی». فصلنامۀ علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، سال یازدهم، شمارۀ 43.
ریتزر، جرج (1378). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمه: محسن ثلاثی، نشر علمی.
زمانی، احمد؛ زمانیان، محبوبه و امیدی­پور، رضا (1392). «بررسی آثار اجرای مرحلۀ دوم هدفمندسازی یارانه­ها بر درآمدهای مالیاتی». فصلنامۀ سیاست­های مالی و اقتصادی، سال یکم، شمارۀ 1.
سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور (1380). نظام هدفمندی یارانه­ها. تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی.
سعیدی، علی اصغر (1383). «فرهنگ مصرفی: هواهای نفساتی جوانان و زنان در جامعۀ مصرفی». نامۀ پژوهش فرهنگی، بهار 1383، شمارۀ 9.
سلیمانیان، زهره؛ صادقی، مهدی و دیگران (1391). «تحلیل اثر طرح هدفمند کردن یارانه‌ها بر هزینۀ نهایی برق بر مبنای درون زا کردن دستمزدها در جدول داده-ستانده». فصلنامۀ مطالعات اقتصادی انرژی، سال نهم، شمارۀ 33.
شاهمرادی، اصغر؛ مهرآرا، محسن و دیگران ( 1389). «آزادسازی قمت حامل‌های نرژی و آثار آن بر رفاه خانوار و بودجۀ دولت از روش داده-ستانده»، فصلنامۀ پژوهش‌های اقتصادی ایران، سال چهاردهم، شمارۀ 42.
ضیایی، محمود (1381). «نظام توزیع یارانه‌ها و توسعۀ شهرنشینی در ایران»، پژوهش‌های جغرافیایی، شمارۀ 42.
عباسیان، عزت الله؛ زهرا، اسدبیگی (1390). «ارتباط هدفمندسازی یارانه­های انرژی با رفاه اجتماعی از مسیر رشد اقتصادی». فصلنامۀ علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دورازدهم، شمارۀ 44.
علیزاده، مهدی (1389). «درآمدی بر تأثیرات اقتصادی هدفمند کردن یارانه ها»، مجلۀ اقتصاد شهر، شمارۀ هشتم.
قادری، فرید و جعفر رزمی و عسگر صدیقی (1384). «بررسی تاثیر پرداخت یارانۀ ­مستقیم انرژی بر شاخص‌های کلان اقتصادی با نگرش سیستمی». نشریۀ دانشکده فنی، شماره4.
کودی، دیوید و دیگران (1391). هدفمندسازی پرداخت­های انتقالی در کشورهای در حال توسعه (بررسی درس­ها و تجربه­ها). ترجمۀ غلامرضا غفاری و رضا امیدی، تهران: نشر علم.
محمدپور، احمد (1389). ضد روش: منطق و طرح در روش­شناسی کیفی. تهران: جامعه­شناسان
محمدپور، احمد و عبداللهی، عادل (1390). «پیامدهای توسعۀ اقتصادی-اجتماعی در کردستان ایران بعد از انقلاب اسلامی: مطالعۀ موردی منطقۀ اورامان ژاورو». فصلنامۀ روستا و توسعه، سال 14، شمارۀ 1.
مور، بلیک (1385). مقدمه­ای بر سیاستگذاری اجتماعی. ترجمه: علی اصغر سعیدی و سعید صادقی جقه. موسسۀ عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
نجفی­اصل، زهره (1392). «بررسی عوامل تاثیرگذار بر تحولات نسلی خانوادة روستایی»، پایان­نامۀ دکتری جامعه­شناسی توسعه روستایی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
 
Adato Michelle& Bassett Lucy (2012). "Social Protection and Cash Transfers. International Food ," .Policy Reasearch Institude
Akhter U. Ahmed, Agnes R. Quisumbing, Mahbuba Nasreen, John F. Hoddinott, and Elizabeth Bryan (2009). Comparing Food and Cash Transfers to the Ultra Poor in Bangladesh, International Food Policy Research Institute.
Andrews, W (2004). “Anti-poverty policies in Brazil: Reviewing the past ten years,” International Review of Administrative Sciences 70(3): 477–488.
Attanasio Orazio, Pellerano Luca (2009). “Cash Transfers and Social Capital”, University of Siena and University College London.
Attansio, Orazio&Mesnard, Alice (2005).”The impact of a Conditional Cash transfer programme on consumption in Colombia”, center for the Evaluation of Development Policies.
Bailey, S. (2013). “World Vision Lesotho Cash and Food Transfer Pilot Project Design Document". London: Humanitarian Policy Group.
Borraz Fernando , Gonzalez Nicolas (2009). Impact of the Uruguayan Conditional Cash Transfer Program. CUADERNOS DE ECONOMÍA, VOL. 46.
Bourguignon, François, Francisco H. G. Ferreira and Leite Phillippe G. 2" (2002).. Ex-ante Evaluation of Conditional Cash Transfer Programs: the Case of Bolsa Escola," World Bank.
 Coady et al, (2004). ‘Targeting of Transfers in Developing Countries: Review of Lessons and Experience’, World Bank, IFPRI.
Coady David& Grosh Margaret& Hoddinott John (2004). "Targeting of Transfers in Developing Countries: Review of Lessons and Experience", THE WORLD BANK. Washington, D.C.
Davies, M. and Davey, J., (2008). “A regional multiplier approach to estimating the impact of cash transfers: The case of cash aid in rural Malawi”. Unpublished. University of Bath and Concern Worldwide (Malawi).
DFID, (2005). “Social transfers and chronic poverty: emerging evidence and the challenge ahead”. DFID Practice Paper: October 2005.
Evans, David& Popova, Anna(2014). “Cash Transfer and Temtation Goods, A Review of Global Evidence”, The World Bank, Africa Region.
Ghosh, J (2011). ‘Cash Transfers as the Silver Bullet for Poverty Reduction: A Sceptical Note’, Economic and Political Weekly, Vol xlvi, No. 21.
Handa, S (2001). ‘Raising Primary School Enrolment in Developing Countries: The Relative Importance of Supply and Demand’, Journal of Development Economics, 69, 103–128.
Motahar ,Hosein (2001). “Consumption in Rural Bangladesh: Househplds, Lifestyles, and Indentities”, consumer Economic Unit, Department of Economic and Management, University of Helsinki, Finland.
Kandawire M.,T (2005). ‘Targeting and Universalism in Poverty Reduction’, Social Policy and Development Programme Paper, Number 23, December, UNRISD.
Leslie, G. R.& Larson, R. F. & Gorman, B. L. (1994). Introductory Sociology , Oxford Un. Press.
Lopez-Calva, L. and Lustig, N (2009). The recent decline of inequality in Latin America: Argentina, Brazil, Mexico and Peru, ECINEQ 2009-140
Maluccio, J. A. (2007). "The impact of conditional cash transfers in Nicaragua on consumption, productive investments and labour allocation", ESA Working Paper No. 07-11, FAO.
Oxford Advanced Learner’s Dic, 1987
 Ozdemir, Servet(2012). “Qualitative and Quantitative analysis of Impact of Conditional Cash Transfer Program in Turkey”, Ministry of family and social policy.
Peyre Alexander (2007). ‘Successful Targeting? Reporting Efficiency and Costs in Targeted Poverty Alleviation Programmes’, Social Policy and Development Programme .Paper, Number 35, November, UNRISD.
Paxson Christina (2007). Does Money Matter? The Effects of Cash Transfers on Child Health and Development in Rural Ecuador, Center for Health and Wellbeing, Princeton University, IMPACT EVALUATION SERIES NO. 15.
Plummer, Joseph (1974). “The Concept and Application of Life Style Segmentation”, Journal of Marketing.
Rawlings Laura B. and Rubio Gloria M. (2003). "Evaluating the Impact of Conditional Cash Transfer Programs Lessons from Latin America." World Bank Policy Research Working Paper 3119.
 Ravallion Martin (2003). "Targeted Transfers in Poor Countries: Revisiting the Trade-Offs and Policy Options" World Bank.
Ritchie, J&Lewis, L(2005). "Qualitative research practice: A guide for social science and researcher”, London:Sage Publication.
Schady, N. and Araujo, M. C. (2006). "Cash transfers, conditions, school enrolment and child work: evidence from a randomized experiment in Ecuador", World Bank Policy Research Working Paper 3930, Washington DC The World Bank.
Skoufias and Di Maro (2007). Conditional cash transfers, adult work incentives and poverty, Journal of Development Studies Vol. 44, No. 7, 935-960, August 2008
Skoufias, E., Davis, B. and De la Vega, S. (2001). "Targeting the poor in Mexico: An evaluation of the selection of households into PROGRESA", World Development Vol. 29, No. 10, pp. 1769-1784
Skoufias, E. (2001). "PROGRESA and its impacts on the human capital and welfare of households I n rural Mexico": A synthesis of the results of an evaluation by IFPRI, IFPRI Washington D.C.
Slater Rachel and Farrington John (2009). "Targeting of Social Transfers": A review for DFID. ODI
Soares, Fábio Veras, Rafael Perez Ribas, Fábio Veras and Rafael Guerreiro Osório (2007). ‘Evaluating the Impact of Brazil’s Bolsa Família: Cash Transfer Programmes in Comparative Perspective’, IPC Evaluation Note, No. 1, December. (Brasilia: International Poverty Centre).
Standing Guy (2012). "CASH TRANSFERS: A REVIEW OF THE ISSUES IN INDIA" Social Policy, Planning, Monitoring and Evaluation (SPPME)UNICEF India.
Tatarko Alexander &Schmidt Peter (2013) “Social Capital And Attitudes Towards Money” WP5/03 SEARCH WORKING PAPER.
United Nations Development Programme, India Country Office and International Policy Centre for Inclusive Growth, Brazil (2009). ADDRESSING URBAN - POVERTY:Relevance of Conditional Cash Transfers". New Delhi, India.