بررسی عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثر در مدیریت جمعی منابع آب در روستاهای فریدونکنار

نویسندگان

1 استاد جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.

2 کارشناس ارشد جامعه‌شناسی توسعه روستایی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

چکیده

برنج گیاهی است که در شیوه کشت رایج در ایران (غرقابی) در تمام مراحل، به آب فراوان نیاز دارد. اما آب رودخانه-ها و بارندگی در فصل کشت، پاسخگوی نیاز آن نیست. کمبود آب موجب شد که کشاورزان برای مدیریت منابع موجود و ذخیره‌سازی آب، به حفظ یا ساخت استخرهای آب یا "آببندان" رو آورند. وسعت منابع مذکور در مازندران حدود هفده هزار هکتار است. هر آببندان معمولاٌ به یک روستا اختصاص دارد و دارایی مشترک محسوب می‌شود، اما حقوق مالکیت آن، پیچیده است. سازمان‌های مختلف دولتی و نیز گروه‌های ذینفع، مدعی استفاده و مدیریت آن هستند و از آنجایی که محصولات مختلفی دارد، گروه‌های ذینفع داخل روستا، در مورد استفاده و مدیریت آن اختلاف دارند. از آغاز دهه 1370، این منابع در اغلب روستاها، در چارچوب سیاست‌های دولتی برای پرورش ماهی، به افردی از داخل یا بیرون روستا اجاره داده شد و کارکرد اصلی آن یعنی آب، با وجود اهمیت در کشت برنج نادیده گرفته شد. در پژوهش حاضر، با استفاده از شاخه‌های مختلف نظریه انتخاب عقلایی مانند نظریه بازی، نظریه کنش جمعی و رویکرد جامعه‌شناختی نظریه بازی تلاش شده است عوامل مؤثر بر مدیریت منابع مذکور و نحوه کنش افراد و گروه‌های اجتماعی تبیین گردد. بر اساس یافته‌های بررسی حاضر، دخالت دولت، تأثیر عوامل اقتصادی ـ اجتماعی داخلی را کاهش داد، سطح کنش را به حداقل رساند و کنش جمعی را تضعیف کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of the Social - economic factors affecting the collective management of water resources in Fereidoonkenar's rural

نویسندگان [English]

  • Mansour Vosoughi 1
  • Ahmad Mohammadi 2
1
2
چکیده [English]

The paddy cultivation in Iran is primarily practiced by drowned method. In this method during the period of cultivation needs much water. River and rain water supply in farming season is not enough to fulfill the needs of the farming. Thus water shortage necessitates thus farmer has predict and take actions on management of existing resources and storage of waters. One of these methods in the northern provinces of Iran is keeping water in pools (Abbandans) .there is nearly 17000 hectares pools in Mazandran. Each pool generally belongs to a particular village, but their property rights are undetermined and complicated. Therefore, different government organizations and interest groups of villagers claim the ownership or management of these resources. Beginning of the decade of 1370s in most villages, in the context of public policy for fishing the sources were rented to persons. Thus the main function of these sources, i.e. cultivation waters despite the importance of its role in paddy cultivation was ignored. In this study we using different branches of rational choice theory, such as game theory, collective action and sociological approach of game theory and attempts to explain the social, economic factors influences to manage this resource and the actions of individuals and social groups in this process. Our study showed that government intervention has diminished the influences of internal social - economic factors, minimized the level of action and weakened the collective action.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abbandan (Pool)
  • Collective Action.
  • Common Property
  • Game theory
  • Local Management of the Common Property
  • Pblic Good