الگوی توسعۀ کارآفرینی در صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی (از منظر کارآفرینان استان مازندران)

نویسندگان

گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده علوم زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

10.22059/jrd.2024.375228.668854

چکیده

هدف پژوهش حاضر، ارائۀ الگوی توسعۀ کارآفرینی در صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی استان مازندران است. در این پژوهش به‌منظور رسیدن به الگوی توسعۀ کارآفرینی در صنایع تبدیلی تکمیلی کشاورزی از نظریۀ داده‌بنیاد استفاده شده است. گردآوری داده‌ها با مصاحبه‌های عمیق نیمه‌ساختارمند انجام گرفت. جامعۀ مورد مطالعه 15 نفر از کارآفرینان و مدیرعاملان شرکت‌های صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی استان مازندران بودند که به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. داده‌ها با نرم‌افزار MAXQDA  تجزیه و تحلیل شدند.
الگوی به‌دست‌آمده از تحقیق، شرایط علی (عوامل زیرساختی-سیاستی، ظرفیت‌های طبیعی و غیرطبیعی و افزایش ارزش‌افزودۀ محصولات کشاورزی)، راهبردها (اعمال سیاست‌های حمایتی توسط دولت، اصلاح زیرساخت‌ها، الزامات فناورانه و نوآورانه، الزامات دانشی و ارتباطی، الزامات بازاریابی و دیپلماسی کشاورزی و توسعۀ زیرساخت‌ها و منابع انسانی مستعد کارآفرینی)، شرایط مداخله‌گر (عوامل بازدارنده و پیش‌برنده)، شرایط زمینه‌ای (برخی ویژگی‌های فردی، مهارتی و اقتصادی کارآفرینان و کشاورزان و تغییرات اقلیمی و منابع طبیعی) و پیامدها (بهبود زنجیرۀ ارزش محصولات کشاورزی، افزایش بهره‌وری، رشد اقتصادی، توسعۀ همه‌جانبۀ کشور، امنیت غذایی و کاهش بیکاری) را به‌عنوان مؤلفه‌های اصلی توسعۀ کارآفرینی در صنایع تبدیلی تکمیلی استان مازندران نشان داده است.
با توجه به نتایج تحقیق، پیشنهاد می‌شود کارآفرینان تمرکز بیشتری بر بخش‌های فروش و بازاریابی داشته باشند. همچنین به کارآفرینان توصیه می‌شود بازارهای هدف را توسعه دهند و از روش‌های بازاریابی دیجیتالی، توسعۀ بسته‌بندی و برندسازی و ارتقای دانش خود برای امکان اصلاح و بهبود بازارهای مرتبط با صنایع تبدیلی مکمل کشاورزی استفاده کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Model of the Development of Entrepreneurship in Agricultural Transformation and Complementary Industries (From the point of view of Mazandaran province entrepreneurs)

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Shafiee
  • Omid Jamshidi
  • Hosein Najafi
Department of Agricultural Extension & Education, Faculty of crop sciences, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran
چکیده [English]

The purpose of the current research was to design a model of entrepreneurial development for agricultural transformation and supplementary industries in a specially selected province.
The research methodology employed in this paper was grounded theory, and the study was qualitative in nature. The data was gathered through semi-structured deep individual interviews with 15 entrepreneurs (founders) of agricultural transformation and complementary industries in Mazandaran province. The entrepreneurs were selected through purposive sampling methodology. A three-step conventional content analysis procedure was employed to assess the feasibility of designing an entrepreneurial development model in order to achieve the research objectives. The data was analyzed using MAXQDA2020 software. In order to enhance the validity of the data, the contributors were requested to evaluate the procedure that was employed. Ultimately, triangulation was implemented to improve the conformability.
The following components were included in the model that was derived from the research: Causal conditions, including infrastructural-political factors, natural and unnatural capacities, the enhancement of the added value of agricultural products; Strategies including the application of government support policies, infrastructure reform, technological and innovative requirements, knowledge and communication requirements, marketing requirements, agricultural diplomacy, and the development of infrastructure and human resourceswith a propensity for entrepreneurship. Intervening conditions (inhibiting and promoting factors); background conditions (certain individual, psychomotor, and economic characteristics of entrepreneurs and farmers, as well as climate change and natural resources); and consequences (improving the value chain of agricultural products, increasing productivity, economic growth, country comprehensive development, food security, and reducing unemployment).
It is recommended that entrepreneurs prioritize the sales and marketing sectors by analyzing and observing the state of agricultural transformation and supplementary industries in Mazandaran province. It is also advised that entrepreneurs develop target markets, utilize digital marketing strategies, enhance their knowledge, and develop packaging and branding in order to modify and enhance the markets associated with complementary agricultural transformation industries.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Agricultural Policy
  • Employment
  • Knowledge
  • Mazandaran Province
  • Technology

مراجع

احمدپورداریانی، محمود (1377). طراحی و تبیین الگوی پرورش مدیران کارآفرین در صنعت. رسالۀ دکتری، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.
اقبالی، جمشید، اسدی، علی، و شعبانعلی‌فمی، حسین (1397). بررسی مشکلات گسترش صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در شهرستان فریدن. پژوهش‌های روستایی، 9(3)، 360-375. https://doi.org/10.22059/jrur.2018.237695.1138
بنی‌اسدی، مصطفی، مظفری، لیلا، و بلالی، حمید (1398). بررسی اثر سرمایه‌گذاری و بهبود فضای کسب‌وکار بر اشتغال صنایع تبدیلی و تکمیلی وابسته به کشاورزی در استان همدان. همایش ملی صنعت و تجاری‌سازی کشاورزی، اهواز.
بنی‌اسدی، ندا، ثمری داود، فرج‌الله، حسینی، سید جمال، و امیدی نجف‌آبادی، مریم (1400). عوامل مؤثر بر توسعۀ صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما در مناطق روستایی استان کرمان. اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، 10(37)، 41-58. http://dorl.net/dor/20.1001.1.23222131.1400.10.37.2.4
بهاری، عیسی، نوری، سید هدایت‌اله، تقدیسی، احمد، و کریم‌زاده، حسین (1397). چالش‌های پیش‌روی توسعۀ صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی در شهرستان شبستر. جغرافیا و توسعۀ ناحیه‌ای، 16(1)، 223-255. https://doi.org/10.22067/geography.v16i1.66516
پورآهنگریان، خاطره، موقر، مرتضی، و شیرخدایی، میثم (1395). نقش رویکرد کارآفرینانه و ظرفیت جذب دانش در عملکرد شرکت‌های صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی. راهبردهای کارآفرینی در کشاورزی، 3(6)، 1-8.
خنیفر، حسین، رحمتی، محمدحسین، و لاهوتیان، علی (1395). طراحی مدل فرایندی کارآفرینی در صنایع غذایی ایران. فصلنامۀ علمی-پژوهشی توسعۀ کارآفرینی، 9(2)، 219-237. https://doi.org/10.22059/jed.2016.60497
ذوالفقاری، اکبر، و قانعی‌یخدان، نرگس (1403). فراتحلیل عوامل مؤثر بر کارآفرینی زنان روستایی (پژوهش‌های بازۀ زمانی 1390-1401). توسعۀ محلی (روستایی-شهری)، 15(2)، 409-427. https://doi.org/10.22059/jrd.2023.363424.668809
ذوالفقاریان، محمدرضا و لطیفی، میثم (1390). نظریه‌پردازی داده‌بنیاد با نرم‌افزار Nvivo8. تهران: دانشگاه امام صادق.
رحمانیان کوشکی، مهدی، مهدوی‌حاجیلوئی، مسعود، و خالدی، شهریار (1395). تحلیل موانع پیش‌برنده و موانع فراروی توسعۀ کارآفرینی روستایی با تأکید بر صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی (مورد مطالعه: بخش کامفیروز شهرستان مرودشت). نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 9(1)، 53-70.
رشادی، منوچهر (1403). شناسایی چالش‌های رشد و توسعۀ کارآفرینی روستایی در روستاهای استان همدان. توسعۀ محلی (روستایی-شهری)، 15(2)، 319-335. https://doi.org/10.22059/jrd.2023.367342.668822
زاهدیان‌تجنکی، رقیه (1397). شناسایی عوامل اثرگذار بر روند احداث صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی در استان مازندران. وزارت جهاد کشاورزی، مؤسسۀ پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعۀ روستایی.
سازمان برنامه و بودجه (1399). اسناد آمایش 31 استان کشور، استان مازندران.
سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران (1402). مدیریت صنایع تبدیلی و تکمیلی استان مازندران.
سوختانلو، علی، رستگار، عبدالغنی، ثنائی‌پور، هادی، و گرجی، محمدباقر (1401). طراحی مدل اکوسیستم کارآفرینی فناورانه در صنایع تبدیلی استان گلستان. راهبردهای کارآفرینی در کشاورزی، 9(17)، 59-72.
علی‌اکبری، م. (1402). آسیب‌شناسی کشاورزی ایران و ارائۀ راهکارها عملیاتی. تهران: جامعۀ اندیشکده‌ها.
عمانی، احمدرضا، و سلمانزاده، سیروس (1392). شناسایی عوامل مؤثر بر مدیریت نوآوری در صنایع تبدیلی و تکمیلی محصولات دامی در مناطق روستایی استان خوزستان. روستا و توسعه، 16(4)، 121-141. https://doi.org/10.30490/rvt.2018.59382
کارشناسان، علی، و علیزاده، مژگان (1395). چالش‌ها و فرصت‌های توسعۀ کارآفرینی در بخش صنایع تبدیلی محصولات باغی (مطالعۀ موردی: استان خراسان شمالی). راهبردهای کارآفرینی در کشاورزی، ۳(۶)، 44-۵۰.
کیانی‌ده‌کیانی، کوروش (1401). اهمیت صنایع تبدیلی و تکمیلی در جهت بهبود بخش کشاورزی و توسعۀ اقتصادی. چهارمین همایش ملی پژوهش‌های حرفه‌ای در روان‌شناسی و مشاوره با رویکرد از نگاه معلم، میناب.
محمدی، عبدالعزیز، رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا، و پورطاهری، مهدی (1399). تحلیل مدیریت ظرفیت‌های صنایع تبدیلی و تکمیلی در مناطق روستایی شهرستان زیرکوه. اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، ۹(۳۱)، 95-112. http://dorl.net/dor/20.1001.1.23222131.1399.9.31.5.8
محمدی، یاسر، و عزیزی، مهران (1401). تحلیل چرایی توسعه‌نیافتگی صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در شهرستان کامیاران: کاربرد روش نظریۀ بنیانی. پژوهش‌های روستایی، 13(4)، 716-733. https://doi.org/10.22059/jrur.2022.341924.1734
مخیری، نسرین، تاج، شهره، استعلاجی، علیرضا، و مطیعی لنگرودی، سید حسن (1399). بررسی تأثیر ایجاد و گسترش صنایع تبدیلی و تکمیلی بر بهبود شاخص‌های اقتصادی (مطالعۀ موردی: روستاهای شهرستان گرگان). مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 15(3)، 811-826.
مرکز آمار ایران (1401). سهم و رتبۀ استان‌ها براساس متغیرهای مهم بخش کشاورزی.
مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب (1399). گزارش اقتصاد کشاورزی. نویسندگان: بخشایش، مطهره، کشاورز، عباس، شریعتمدار، محمد. حسین، و فکاری سردهایی، بهزاد. قابل‌دسترس در: http://awnrc.com
مهرگان، محمدرضا، و زالی، محمدرضا (1385). در جست‌وجوی فنون تعیین روایی. فرهنگ مدیریت، 4(4)، 5-26.
وزارت جهاد کشاورزی (1402). آمارنامۀ کشاورزی سال 1401، جلد دوم. قابل‌دسترس در: https://amar.maj.ir/Dorsapax/userfiles/Sub65/Aj2-1401.pdf
Agricultural Jihad Organization of Mazandaran Province. (2023). Management of agricultural transformation and complementary industries. (In Persian)
Ahmadpour Daryani, M. (1998). Designing and explaining the training model for entrepreneurial managers in the industry. Doctoral Dissertation. Tarbiat Modares University of Tehran, Tehran. (In Persian)
Ali Akbari, M. (2023). Pathology of Iranian agriculture and providing an operational solution. https://iranthinktanks.com/pathology-of-iranian-agriculture-and-providing-an-operational-solution/. (In Persian)
Bahari, I., Nouri, S. H., Taghdisi, A., & Karimzadeh, H. (2018). Challenges Facing the Development of Agro-Based Industries in Shabestar County. Journal of Geography and Regional Development, 16(1), 223-255. https://doi.org/10.22067/geography.v16i1.66516 (In Persian)
Baniasadi, M., Mozafari, L., & Balali, H. (2020). Investigating the effect of investment and improving the business environment on the employment of agricultural-related conversion and complementary industries in Hamadan province. National Conference on Agricultural Industry and Commercialization, 1-8. Ahwaz, Iran. (In Persian)
Baniasadi, N., Samar, D., Farajollah Hosseini, S. J., & Omidi Najafabadi, M. (2022). Analysis of management role in innovation and complementary industries of dates. Strategic Research Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources, 7(1), 17-34. http://dorl.net/dor/20.1001.1.23222131.1400.10.37.2.4 (In Persian)
Corbin, J., & Strauss, A. (2008). Strategies for qualitative data analysis. Basics of Qualitative Research. Techniques and procedures for developing grounded theory, 3(10.4135), 9781452230153.‌
Corbin, J., & Strauss, A. (2014). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Sage publications.
Eghbali, J., Asadi, A., & Shabanali Fami, H. (2018). Expansion of agro-processing industries in the county of Fereidan: challenges and perspectives. Journal of Rural Research, 9(3), 360-375. https://doi.org/10.22059/jrur.2018.237695.1138 (In Persian)
Grant, M., & Zhang, W. (2019). Entrepreneurs and Start-ups in the Agricultural Industry. Journal of ASFMRA, 33-42.
Hsieh, H. F., & Shannon, S. E. (2005). Three approaches to qualitative content analysis. Qualitative Health Research, 15(9), 1277-1288.
Janvry, A., & Sadoulet, E. (2020). Using agriculture for development: Supply-and demand-side approaches. World Development, 133, 105003. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2020.105003
Karshenasan A., & Alizadeh, M. (2017). Challenges and opportunities for the development of entrepreneurship in the industrial conversion of garden products (case study: north khorasan province). Journal of Entreprneureial Strategies in Agriculture, 3(6), 44-50. (In Persian)
Khanifar, H., Rahmati, M. H., & Lahoutian, A. (2016). Designing an entrepreneurial process model in the Iranian food industry. Journal of Entrepreneurship Development, 9(2), 219-237. https://doi.org/10.22059/jed.2016.60497 (In Persian)
Kiani Deh Kiani, K. (2022). The importance of transformation and complementary industries in order to improve the agricultural sector and economic development. 4th National Conference on Professional Research in Psychology and Counseling with a Teacher Perspective. University of Hormozgan, Minab. (In Persian)
Kriese, M., Nabieu, G. A. A., Ofori-Sasu, D., & Kusi, B. A. (2021). Entrepreneurship and agriculture resources on national productivity in Africa: exploring for complementarities, synergies and thresholds. Journal of Enterprising Communities: People and Places in the Global Economy, 15(5), 643-664. https://doi.org/10.1108/JEC-12-2020-0218
Kurmanalina, A., Bimbetova, B., Omarova, A., Kaiyrgaliyeva, M., Bekbusinova, G., Saimova, S., & Saparaliyev, D. (2020). A SWOT analysis of factors influencing the development of the agriculture sector and agribusiness entrepreneurship. Academy of Entrepreneurship Journal, 26(1), 1-8.
Mehregan, M. R., & Zali, M. R. (2007). In search for techniques of determining validity in managerial researches. Organizational Culture Management, 4(4), 5-26. (In Persian)
Milne, M. J., & Adler, R. W. (1999). Exploring the reliability of social and environmental disclosures content analysis. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 12(2), 237-256.
Ministry of Agriculture Jihad. (2023). Agricultural statistics for 2021, Vol 2, Center for Statistics, Information and Communication Technology. Available at: https://amar.maj.ir/Dorsapax/userfiles/Sub65/Aj2-1401.pdf. (In Persian)
Mohammadi, A., Rokneddin Eftekhari, A., & Poortaheri, M. (2020). Analysis of capacity management of conversion and complementary industries in rural areas of Zirkoh county. Journal of Space Economy & Rural Development, 9(1), 95-112. http://dorl.net/dor/20.1001.1.23222131.1399.9.31.5.8 (In Persian)
Mohammadi, Y., & Azizi, M. (2023). Analyzing Why Ago-processing Industries are not developed in Kamyaran County: Application of the grounded theory method. Journal of Rural Research, 13(4), 716-733. https://doi.org/10.22059/jrur.2022.341924.1734 (In Persian)
Mohammadifar, Y., Naderi, N., Khosravi, E., & Karamian, F. (2022). Developing a paradigm model for resilience of rural entrepreneurial businesses in dealing with the COVID-19 crisis; application of grounded theory in Western of Iran. Frontiers in Public Health, 10, 833909. https://doi.org/10.3389/fpubh.2022.833909
Mokhayeri, N., Taj, S., Estelaji, A., & Motie Langrodi, S. H. (2020). The effect of creation and development of completed industries on improving economic indicators in rural villages (study in Gorgan). Journal of Studies of Human Settlements Planning, 15(3), 811-826. (In Persian)
National Center for Strategic Studies of Agriculture and Water. (2019). Agricultural economics report... By: Bakhshayesh, M., Keshavarz, A., Shariatmadar, M., & Fakari Sardehae. www.awnrc.com (In Persian)
Omani, A., & Salmanzadeh, S. (2014). Identifying the effective factors on innovation management in conversion and complementary industries of livestock products in rural areas of Khuzestan province. Village and Development, 6(4), 121-141. https://doi.org/10.30490/rvt.2018.59382 (In Persian)
Pan, Y., Zhang, S., & Zhang, M. (2024). The impact of entrepreneurship of farmers on agriculture and rural economic growth: Innovation-driven perspective. Innovation and Green Development, 3(1), 100093. https://doi.org/10.1016/j.igd.2023.100093
Planning and Budget Organization. (2020). Documents of the preparation of 31 provinces of the country, Mazandaran province. (In Persian)
Pourahangarian, K., Movaghar, M., & Shirkhodaee, M. (2017). The role of entrepreneurial orientation and knowledge absorptive capacity on firms’ performance of agro industry. Journal of Entreprneureial Strategies in Agriculture, 3(6), 1-8. (In Persian)
Prabhu, J. J. (2020). Diversification for agricultural entrepreneurship and agribusiness in global market. International Journal of Scientific Research and Engineering Development, 3(2), 1176-1185. http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.3819368
Rahmanian Koushki, M., Mahdavi Hajilouie, M., & Khaledi, S. (2017). Analysis of driving factors and obstacles to the development of rural entrepreneurship with an emphasis on transformational and supplementary industries of the studied agricultural sector: Kamfirouz district (Morodasht city). New Attitudes in Human Geography, 9(1), 53-70. (In Persian)
Rasmussen, E. (2011). Understanding academic entrepreneurship: Exploring the emergence of university spin-off ventures using process theories. International Small Business Journal, 29(5), 448-471. http://dx.doi.org/10.1177/0266242610385395
Reshadi, M. (2025). Identifying the Challenges of Growth and Development of Rural Entrepreneurship in the Villages of Hamadan Province. Community Development (Rural and Urban), 15(2), 319-335. https://doi.org/10.22059/jrd.2023.367342.668822 (In Persian)
Rezaei-Moghaddam, K., & Izadi, H. (2019). Entrepreneurship in small agricultural quick-impact enterprises in Iran: Development of an index, effective factors and obstacles. Journal of Global Entrepreneurship Research, 9, 1-21. https://doi.org/10.1186/s40497-018-0133-3
Roundy, P. T., & Fayard, D. (2019). Dynamic capabilities and entrepreneurial ecosystems: The micro-foundations of regional entrepreneurship. The Journal of Entrepreneurship, 28(1), 94-120. https://doi.org/10.1177/0971355718810296
Soukhtanlou, A., Rastegar, A., Sanaeepour, H., & Gorji M. (2022). Design a Model of Technological Entrepreneurship Ecosystem in Conversion Industries of Golestan Province. Journal of Entreprneureial Strategies in Agriculture, 9(17), 59-72. http://jea.sanru.ac.ir/article-1-292-fa.html (In Persian)
Statistical center of Iran. (2023).The share and rank of provinces based on the important variables of the agricultural sector. https://www.amar.org.ir/LinkClick.aspx?fileticket=rzp_8zPLtu8%3d&portalid=0. (In Persian)
Tamburino, L., Bravo, G., Clough, Y., & Nicholas, K. A. (2020). From population to production: 50 years of scientific literature on how to feed the world. Global Food Security, 24, 100346. https://doi.org/10.1016/j.gfs.2019.100346
Volkmann, C., Fichter, K., Klofsten, M., & Audretsch, D. B. (2021). Sustainable entrepreneurial ecosystems: An emerging field of research. Small Business Economics, 56(3), 1047-1055. https://doi.org/10.1007/s11187-019-00253-7
World Bank. (2023). Retrieved from: https://www.worldbank.org/en/topic/agriculture/overview
Zahedian Tejeneki, R. (2018). Identification of factors influencing the construction process of the Agricultural conversion and complementary industries in Mazandaran province. Agricultural Planning, Economics and Rural Development Research Institute (APERDRI). Iran. Tehran. (In Persian)
Zolfaqarian, M. R., & Latifi, M. (2011). Grounded theory with NVivo 8 (Persian). Tehran: Imam Sadiq University. (In Persian)
Zolfaghari, A., & Ghanei Yakhdan, N. (2025). Meta-Analysis of Factors Affecting Rural Women's Entrepreneurship (Studies in the Period of 2011-2022). Community Development (Rural and Urban), 15(2), 409-427. https://doi.org/10.22059/jrd.2023.363424.668809 (In Persian)
 
توسعه محلی (روستائی-شهری)
دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 30
بهار و تابستان 1403
شهریور 1403
صفحه 145-165

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار