گردشگری محله-محور با رویکرد توسعه مشارکتی (مورد مطالعه: محله اکباتان تهران)

نویسندگان

گروه برنامه‌ریزی اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22059/jrd.2024.375380.668855

چکیده

در دهه‌های اخیر همزمان با تحول پارادایمی در ادبیات توسعه شهری با جهت‌گیری نظری ُخردنگرانه و مردمگرایانه، تاکید بر توسعه محلی از طریق راهبردهای مناسب به عنوان یکی از آلترانیوهای موثر برای توسعه شهری قلمداد شده است. در این راستا، گردشگر‌ی در سالهای اخیر در سطح محله ها و اجتماعات محلی  به عنوان یکی از مهمترین راهبردهای توسعه شهری مورد توجه قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر  ارزیابی امکان تحقق این رویکرد در  شهرک اکباتان است.
با توجه به هدف و ماهیت این پژوهش، از روش کیفی برای گردآوری داده ها استفاده شده است. بدین منظور به مصاحبه با 17 تن از صاحبنظران حوزۀ گردشگری و برنامه­ریزی شهری پرداخته شده است.
یافته‌ها نشان می‌دهد محله مورد مطالعه توان تبدیل شدن به یک محله گردشگری مدرن را دارد که عمدتا از بازدیدکنندگان تحصیلکرده با ذائقه های فرهنگی و اجتماعی و همینطور معماری و احیاء شهری تشکیل شده باشد. این امر مشروط به لحاظ کردن  پیش­شرط­ها، پیشران­ها و ظرفیت­ها و مرتفع کردن محدودیت­ها است. به‌عنوان نتیجه، این پژوهش مدل توسعه مشارکتی در قالب گردشگری محله ای مورد تایید قرار می‌دهد. بدین معنی که این مدل درامکان تبدیل پتانسیل های مدرن محلی به محصول قابل عرضه در سیستم گردشگری موثرتر از مدلهای مداخله ای عمومی/دولتی است، که غالبا مدل های گلیشه‌ای‌اند و خود را بر واقعیت محله تحمیل می‌کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Neighborhood-Oriented Tourism with a Participatory Development Approach (Case Study: Ekbatan Neighborhood of Tehran)

نویسندگان [English]

  • Ali Shakoori
  • Zahra Raji
Social Planning Department of, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

In recent decades, with the paradigm shift in the literature of urban development toward a rational and populist theoretical orientation, the emphasis on local development through appropriate strategies has been recognized as one of the effective alternative​s for urban development. Tourism has been regarded as one of the most critical urban development strategies at the neighborhood and local community levels in recent years. Evaluation of the feasibility of this methodology in Ekbatan is the objective of this investigation.
According to the purpose and nature of this research, a qualitative method has been used to collect data. For this purpose, interviews were conducted with 17 experts in the fields of tourism and urban planning.
The results indicate that the neighborhood in question has the potential to develop into a contemporary tourism destination that is primarily populated by educated visitors with cultural and social preferences, as well as those who are interested in architecture and urban revitalization. This is subject to taking into account the prerequisites, drivers and capacities and removing the limitations at the local, meso and macro level.
In conclusion, the participatory development paradigm in the context of neighborhood tourism is substantiated by this research. It also validates the potential to convert local modern potential into a marketable product within the tourism system, surpassing public/government intervention models, which frequently impose themselves on the reality of the neighborhood or are stereotyped

کلیدواژه‌ها [English]

  • Neighborhood development
  • cooperative development
  • Tehran
  • Ekbatan
  • neighborhood
  • احمدی، اکبر، و جهانگرد، اسفندیار (۱۳۹۹). رتبه‌بندی محلات شهر تهران از نظر سطح برخورداری و کیفیت زندگی با استفاده از رویکرد Fuzzy TOPSIS. فصلنامۀ اقتصاد شهری، 5(۱)،۱۲۷-۱۴۸. https://doi.org/10.22108/ue.2021.124422.1151
  • بادکو، بهروز، قاسمی سیانی، محمد، و حسینی، سابق (۱۴۰۰). تأثیر گردشگری اجتماع‌محور بر توسعۀ جوامع روستایی از دیدگاه جامعۀ محلی: روستای هدف گردشگری شهرستان پاوه. دوفصلنامۀ مطالعات علوم اجتماعی گردشگری، 9(۱۸)، ۲۰۵-۲۳۰. https://doi.org/10.52547/journalitor.36164.9.18.0
  • باقری، علی، و میرالی، ایمان (1399). بررسی فقدان ساختار برنامه‌ریزی مشارکتی؛ تأثیر مشارکت در برنامه‌ریزی‌های شهرداری‌ها. مدیریت تبلیغات و فروش (رهیافتی در مدیریت بازرگانی)، 1(3)، 90-100.
  • حاجی‌پور، خلیل (1385). برنامه‌ریزی محله‌مبنا رهیافتی کارآمد در ایجاد مدیریت شهری پایدار. نشریۀ هنرهای زیبا، 26، 1-12.
  • حبیبی، سید محسن و سعیدی رضوانی، هادی (1384). شهرسازی مشارکتی، کاوشی نظری در شرایط ایران. فصلنامۀ هنرهای زیبا، 24، 15-24.
  • رفیعیان، مجتبی، امین صالحی، فرزین، و تقوایی، علی‌اکبر (۱۳۸۹). سنجش کیفیت محیط سکونت در شهرک اکباتان. آمایش فضا و ژئوماتیک، 14(۴)، 63-86.
  • سرتیپی اصفهانی، محمدرضا (۱۴۰۱). محله به‌مثابۀ امکانی برای جذب گردشگر (همبستگی اجتماعی در محلات سنتی، عامل قوام حیات محله). گردشگری و فرهنگ، 11(۳)، ۵۴-۵۷. https://doi.org/10.22034/toc.2023.379591.1105
  • مرباغی، بهروز و دیگران (۱۳۹۶). شهرک اکباتان مدنیت معاصر معماری ایران. تهران: پیام.

Ahmadi, A., & Jahangard, E. (2020). Ranking of Tehran’s neighborhoods in terms of the level of prosperity and quality of life using the Fuzzy TOPSIS approach. Urban Economy Quarterly, 5(1), 127-148. https://doi.org/10.22108/ue.2021.124422.1151 (In Persian)

Alberti, M. (1991). Modeling the urban ecosystem: A conceptual framework. Environment and Planning, 26, 605- 630. http://dx.doi.org/10.1007/978-0-387-73412-5_41

Badko, B., Ghasemi Siani, M., & Hosseini, S. (2012). The impact of community-oriented tourism on the development of rural communities from the perspective of the local community: The target village for tourism in Paveh city. Biannual Journal of Studies of Tourism Social Sciences, 9(18), 205-230. (In Persian)

Bagheri, A., & Mirali, I. (2019). Examining the lack of a collaborative planning structure; The effect of participation in municipal planning: Advertising and sales management. An Approach in Business Management, 1(3), 90-100. (In Persian)

Bassano, C., Barile, S., Piciocchi, P., Spohrer, J. C., Iandolo, F., & Fisk, R. (2019). Storytelling about places: Tourism marketing in the digital age. Cities87, 10-20. https://doi.org/10.1016/j.cities.2018.12.025

Bock, K. (2015). The changing nature of city tourism and its possible implications for the future of cities. European Journal of Futures Research, 3, 1-8. https://doi.org/10.1007/s40309-015-0078-5

Brokaj, R. (2014). Local Governments role in the sustainable Tourism development of a distination. European Scientific Journal, 10(31).

Clarke, V. & Braun, V. (2013). Teaching thematic analysis: Overcoming chal-lenges and developing strategies for effective learning. The Psychologist, 26(2), 120-123.

Dempsey, N., Bramley, G., Power, S., & Brown, C. (2011). The social dimension of sustainable development: Defining urban social sustainability. Sustainable development19(5), 289-300. http://dx.doi.org/10.1002/sd.417

Drilling, M., & Schnur, O. (2019). Neighborhood development. The Wiley Blackwell Encyclopedia of Urban and Regional Studies, 1-5. http://dx.doi.org/10.1002/9781118568446.eurs0215

Edgell, Sr., D. L., Swanson, J. R., & Allen, M. D. (2008). Tourism Policy and Planning: Yesterday, Today, and Tomorrow. Routlege: London.

Enright M. J., Newton J. (2004). Tourism destination competitiveness: A quantitative approach. Tourism Management, 25(6), 777–788.

Euromonitor International (2015) Top 100 City Destinations Ranking [Online]. Retrieved from: http://blog.euromonitor.com/2023

Ferreira, S. A. M. (2015). Location based transmedia storytelling: Enhancing the tourism experience (Doctoral dissertation, Universidade do Porto (Portugal).

Figgis, P., & Bushell, R. (2007). Tourism as a tool for community-based conservation and development. In Tourism and protected areas: benefits beyond boundaries. The Vth IUCN World Parks Congress (pp. 101-114). Wallingford UK: CABI.

Gohori, O., & van der Merwe, P. (2024). Barriers to community participation in Zimbabwe’s community-based tourism projects. Tourism Recreation Research, 49(1), 91-104.‌ http://dx.doi.org/10.1080/02508281.2021.1989654

Habibi, S. M. and Saidi Rizvani, H. (2004). Participatory urban planning, a theoretical exploration in the conditions of Iran. Fine Arts Quarterly, 24, 15-24. (In Persian)

Hajipour, K. (2006). Neighborhood planning is the basis of an efficient approach in creating sustainable urban management. Journal of Fine Arts, 26, 1-12. (In Persian)

Heyer, J., Roberts, D., & Williams, G. (1981). Rural development in tropical Africa. London, UK: Macmillan.

Jamal, T., & Stronza, A. (2009). Collaboration theory and tourism practice in protected areas: Stakeholders, structuring and sustainability. Journal of Sustainable tourism17(2), 169-189. https://doi.org/10.1080/09669580802495741

Ma, X. L., Yang, L., Wang, R., & Dai, M. L. (2024). Community participation in tourism employment: A phased evolution model. Journal of Hospitality & Tourism Research, 48(2), 380-403.‌ http://dx.doi.org/10.1177/10963480221095722

Mansilla, J. A., & Milano, C. (2022). Becoming centre: Tourism placemaking and space production in two neighborhoods in Barcelona. Tourism Geographies. https://doi.org/10.1080/14616688.2019.1571097.

McMillan, D. W., & Chavis, D. M. (1986). Sense of Community: A Definition and Theory. Journal of Community Psychology, 14, 6–23. https://psycnet.apa.org/doi/10.1002/1520-6629(198601)14:1%3C6::AID-JCOP2290140103%3E3.0.CO;2-I

Merbaghi, B., Tavakoli, S. F., Hatamnejadian, N., Khosravi, E., Rahimi-Kelhroudi, F., & Kaousian, K. (2016). Ekbatan town, the contemporary civility of Iranian architecture. Tehran: Payam. (In Persian)

Mitchell, B. (1997). Resource and environmental management. Harlow, OH: Longman.

Moscardo, G. (2020). Stories and design in tourism. Annals of Tourism Research, 83, 1-10. https://doi.org/10.1016/j.annals.2020.102950

Muganda, M., Sirima, A., & Ezra, P. M. (2013). The role of local communities in tourism development: Grassroots perspectives from Tanzania. Journal of Human Ecology, 41(1), 53-66.‌ http://dx.doi.org/10.1080/09709274.2013.11906553

Mullins (2009). Tourism Urbanization. International Journal of Urban and Regional Research, 15(3), 326–342. http://dx.doi.org/10.1111/j.1468-2427.1991.tb00642.x

Murbaghi, B. et al. (2016). Ekbatan town, the contemporary civility of Iranian architecture. Tehran: Payam. (In Persian)

Pasquinelli, C. (2015). Urban tourism(s): Is there a case for a paradigm shift? SSRN Electronic Journal. https://doi.org/10.2139/ssrn.2584894

Perdue, R. R., Long, P. T., & Allen, L. (1990). Resident support for tourism de-velopment. Annals of Tourism Research, 17(4), 586-599. https://doi.org/10.1016/0160-7383(90)90029-Q

Rafiyan, M.; Amin Salehi, F. and Tagvai, A. A. (2008). Measuring the quality of living environment in Ekbatan town. Space and Geomatics, 14(4), 63-86. (In Persian)

Richards, G. (2018). Cultural tourism: A review of recent research and trends. Journal of Hospitality and Tourism Management, 36, 12–21. http://dx.doi.org/10.1016/j.jhtm.2018.03.005

Rosalina, P. D., Dupre, K., & Wang, Y. (2021). Rural tourism: A systematic literature review on definitions and challenges. Journal of Hospitality and Tourism Management47, 134-149. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2021.03.001

Ruhanen, L. (2004). Strategic planning for local tourism destinations: an anal-ysis of tourism plans. Tourism and Hospitality Planning & Development, 1(3), 239-253. http://dx.doi.org/10.1080/1479053042000314502

Sartipi Esfahani, M. R. (1401). The neighborhood as a possibility to attract tourists (social solidarity in traditional neighborhoods, a factor in the vitality of the neighborhood). Journal of Tourism and Culture, 11(3), 544-57. https://doi.org/10.22034/toc.2023.379591.1105 (In Persian)

Smith, M. K. (2016). Issues in cultural tourism studies (3rd Ed.). London: Routledge.

Soleimani Mehranjani, M., Karami, T., Kamanrodi Kojori, M., & Esfandyarimehni, H. (2022). The Qualitative Meta-Analysis of Neighbourhood Studies in Iran Emphasizing Researches of Urban Geography. Geography and Territorial Spatial Arrangement, 12(44), 1-4. http://dx.doi.org/10.22111/GAIJ.2022.41518.2993

Suansri, P. (2003). CBT, Community Based Tourism. http://www.rest.or.th/studytour/medias/chapter1eng.pdf