اولویت بندی نیازهای زنان در فضاهای عمومی شهری

نویسندگان

1 گروه مطالعات زنان، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی ، تهران، ایران

2 گروه برنامه‌ریزی شهری، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

10.22059/jrd.2024.374635.668850

چکیده

در این مقاله با تأکید بر اهمیت فضاهای عمومی شهری برای زنان، مهم‌ترین اولویت‌ها و نیازهای زنان در فضاهای عمومی شهری شناسایی و اولویت‌بندی می‌شود. سپس فضاهای عمومی شهری و فضاهای عمومی جنسیتی‌شده از حیث اینکه آیا انعکاسی از نیازهای زنان هستند یا خیر، با هم مقایسه می‌شود.
رویکرد روش‌شناسی در این مقاله ترکیبی است. در فاز اول به‌منظور شناسایی نیازهای زنان از فضاهای عمومی شهری و شاخص‌های مهم و قابل‌توجه از رویکرد کیفی، مرور سیستماتیک 21 مقاله و سپس فراترکیب یافته‌های آن‌ها با به‌کارگیری کدگذاری پایه استفاده شد. در فاز دوم، پس از کدگذاری پایۀ یافته‌های مقالات، مهم‌ترین مقوله‌ها استخراج شدند. با محوریت برخی از شاخص‌ها، پرسشنامه‌ای طراحی و به دو گروه از زنان (30 نفر) در دو فضای عمومی شهری با کارکرد مشابه (یک فرهنگسرا و یک شهربانو) ارائه شد و براساس نظرات پاسخگویان، نیازهای زنان با کاربرد تحلیل سلسله‌مراتبی AHP اولویت‌بندی شدند.
مهم‌ترین نیازهای زنان در فضاهای عمومی را می‌توان در سه مقولۀ اصلی اجتماعی (ناامنی زنان، نبود قوانین مناسب، نابرابری جنسیتی نهادینه‌شده، نیازهای زنانۀ مغفول‌مانده در طراحی شهری)، بعد کالبدی (زیرساخت‌های فیزیکی ناکارآمد، زیرساخت‌های شهری جرم‌زا و تفاوت‌های جنسیتی در ادراک از فضا) و بعد روان‌شناختی (طراحی شهری و بازتعریف هویتی، طراحی شهری و ترغیب حس زندگی، و ناامیدی زنان از برنامه‌ریزی شهری) تعریف کرد. سپس با افزودن بعد اقتصادی و شاخص‌هایی مانند هزینه، کیفیت و تنوع خدمات، پرسشنامه‌ای تهیه شد و توسط زنان کاربر در دو فضای عمومی شهری رتبه‌بندی شد.
سه اولویت مهم نیازهای زنان در دو فضای عمومی شهری به شاخص‌های امنیت و آرامش زنان در مجموعه (رتبۀ 1)، هزینۀ خدمات (رتبۀ 2) و روشنایی و نحوۀ مواجهه و رفتار کارکنان در مجموعه (رتبۀ 3) مربوط است و سه شاخص که کمترین اهمیت را برای زنان پاسخگو داشتند، نبود احساس معذب‌بودن به‌واسطۀ حضور مردان (رتبۀ 12)، وجود فضای خاص برای زنان بدون حضور مردان (رتبۀ 11)، وجود فضایی برای تعامل با دوستان و وجود فضایی برای نگهداری از فرزندان (رتبۀ 10) هستند. رتبۀ اول برای شاخص امنیت و آرامش را نمی‌توان منطقی برای ایجاد فضاهای جنسیتی و مختص زنان دانست. آرامش و امنیت زنان می‌تواند معنای فیزیکی و زیرساختی داشته باشد؛ برای مثال روشن‌بودن فضا و القای حس امنیت که در مقالۀ حاضر نیز در اولویت‌بندی شاخص‌ها رتبۀ 3 را به خود اختصاص داده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Prioritizing the Needs of Women in Urban Public Spaces

نویسندگان [English]

  • Hamideh Dabbaghi 1
  • Mozhdeh Bahari 2
1 Department of Women's Studies, Faculty of Social Science., Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
2 Department of Urban Planning, Faculty of Social Science, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
چکیده [English]

This article emphasizes the importance of urban public spaces for women. It attempts to identify and prioritize the most important priorities and requirements of women in urban ​public spaces. Then, urban public spaces and gendered public spaces are compared to determine whether they are reflective of the requirements of women.
This article employs a hybrid methodological approach. In the initial phase, a systematic review of 21 articles was conducted to identify the requirements of women in urban public spaces and significant indicators from a qualitative perspective. The findings were subsequently synthesized using basic coding. In the second phase, the most important categories were extracted after the basic coding of the articles' conclusions. A questionnaire was developed and administered to two groups of women (30 individuals) in two urban public spaces with comparable functions (a cultural center and a Shahrabano). The questionnaire was presented and prioritized according to the respondents’ assessments of women's needs, as determined by AHP hierarchical analysis.
The most critical needs of women in public spaces can be categorized into three main social categories (lack of women's security, lack of appropriate laws, institutionalized gender inequality, women's needs neglected in urban design), physical dimension (inefficient physical infrastructure, infrastructure criminalized urban activities, and gender differences in the perception of space) and defined the psychological dimension (urban design and identity redefinition, urban design and encouraging a sense of life, and women's frustration with urban planning). Then, female users developed and evaluated a questionnaire regarding urban public spaces by incorporating the economic dimension and indicators such as cost, quality, and variety of services.
The following indicators are associated with the three essential priorities of women's requirements in two urban public spaces: the security and peace of women in the complex (rank 1), the cost of services (rank 2), and the lighting and the manner of encountering and behavior of employees in the complex (rank 3). The three indicators that were of the least importance to the female respondents were the absence of a sense of harassment as a result of the presence of men (rank 12), the existence of a unique space for women without the presence of men (rank 11), the existence of a space to interact with friends, and the existence of a space for the care of children (rank 10). The creation of gender-specific spaces for women is not justified by the Security and Peace Index's first rank. The definition of women’s and security can be both physical and infrastructural. For example, the third rank in the prioritization of indicators is assigned to the luminosity of the space and the induction of a sense of security, as demonstrated in the present article.

کلیدواژه‌ها [English]

  • AHP Method
  • Gendered Public Space
  • Urban Design
  • Urban Public Space
  • Women
احمدی، حامی، و فهام، الهام (1396). توسعۀ کالبدی پارک‌های بانوان براساس اولویت‌سنجی انگیزشی (پارک بانوان شهر سهند). برنامه‌ریزی توسعۀ کالبدی، 4(4)، 56-65.
انواری، زهره (1400). فضای سبز شهری در شهر پایدار (مورد مطالعه: پارک فدک تهران). مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 10(1)، 313-344. https://doi.org/10.22059/jisr.2020.311701.1139
جامی اودولو، مریم، یزدانی، محمدحسن، و اصغری زمانی، اکبر (1402). تحلیل نقش حق زنان به شهر برمبنای جدایی‌گزینی جنسیتی (مورد مطالعه: پارک بانوان شهر اردبیل). جغرافیا و روابط انسانی، 6 (1)، 260-288. https://doi.org/10.22034/gahr.2023.377150.1778
سلیمانی، علیرضا، آفتاب، احمد، و رضازاده، نرمین (1398). طراحی فضاهای شهری با ارزیابی نگرش جنسیتی (مطالعۀ موردی: پارک بانوان نرگس ارومیه). فصلنامۀ جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 9(34)، 157-177.
قادری، صلاح الدین، ایمانی جاجرمی، حسین، گلچین، مسعود، و بیات، مجتبی (1400). تأملی بر صور سیاستگذاری فرهنگی در مدیریت شهری مورد مطالعه: مدیریت شهری تهران (1368-1398). توسعه محلی (روستائی-شهری)، 13(2)، 371-396.https://doi.org/10.22059/jrd.2021.334135.668690
معاونی، الهام، رحمانی، هیوا (1398). تاثیر امنیت و فضای جنسیتی بر افزایش حضور بانوان در فضای شهری)نمونه موردی: پارک بانوان شیراز). نشریه معماری شناسی، 2(9)، 1-10.
Ahmadi, H., & Faham, E. (2018). Physical development of lady’s park based on women’s motivation (Case study: Sahand ladies park). Physical Social Planning4(4), 56-65. (In Persian)
Anvari, Z. (2021). Urban green area and sustainable city (Case study: Fadak Park, Tehran). Quarterly of Social Studies and Research in Iran10(1), 313-344. doi: 10.22059/jisr.2020.311701.1139. (In Persian)
Arjmand, R. (2016). Public urban space, gender and segregation: Women-only urban parks in Iran. Routledge.
Beebeejaun, Y. (2017). Gender, urban space, and the right to everyday life. Journal of Urban Affairs39(3), 323-334.
Blackstone, A. (2003). Gender Roles and Society. Retrieved from: https://www.researchgate.net/publication/304125569
Ghaderi, S., Imani jajarmi, H., Golchin, M., & Bayat, M. (2022). A Reflection on Cultural-Political Forms in Urban Management Case Study: Tehran Urban Management (1989-2017). Community Development (Rural and Urban)13(2), 371-396. https://doi.org/10.22059/jrd.2021.334135.668690 (In Persian)
Hardwicke, L. (2008). Transition to smart, sustainable infrastructure. Transitions: Pathway towards Sustainable Urban Development in Australia, 599-608.
Jacobs, J. (1961). The Death and Life of Great American Cities (New York: Random). Versión castellana (1967) Muerte y vida de las grandes ciudades. Madrid: Península.
Jalalkamali, A., & Doratli, N. (2022). Public space behaviors and intentions: the role of gender through the window of culture, case of Kerman. Behavioral Sciences12(10), 388. https://doi.org/10.3390/bs12100388
Jami Odluo, M., Yazdani, M., & Asgharizamani, A. (2023). Analysis of the role of women's right to the city based on gender segregation (Study case: Ardabil women's park). Geography and Human Relationships6(1), 260-288. https://doi.org/10.22034/gahr.2023.377150.1778 (In Persian)
Lefebvre. H. (1991). The Production of space (Oxford, OX, UK; Cambridge, Mass., USA: Blackwell.
Lindemann, H. (2004). What is Feminist Ethics? The Ethical Life: Fundamental Readings in Ethics and Moral Problems ed. by Russ Shafer Landau (USA: Oxford University Press, 2010), 128-139.
Massey, D. (2004). Politics and space/time. Urban culture: critical concepts in literary and cultural studies1, 123-44.
Moaveni, E., & Rahmani, H. (2018). The effect of security and gender space on increasing the presence of women in the urban space (Case study: Women’s Park in Shiraz). Architecture, 9, 49-58. (In Persian)
Ouaryachi, F. (2018). Public Space in Morocco; a History of Gender Segregation. Władza sądzenia, (14), 93-100.
OUM (Office of Urban Management) (2007). South East Queensland Regional Plan 2005.
SACOSS (South Australian Council for Social Service) (2009). Social Infrastructure: shift the focus to human capital. Unley.
Saldana, J. (2013). The coding manual for qualitative researchers. Sage Publication. First edition published 2009. This second edition published 2013. Retrieved from: https://emotrab.ufba.br/wp-content/uploads/2020/09/Saldana-2013-TheCodingManualforQualitativeResearchers.pdf
Sassen, S. (1996). Analytic borderlands: race, gender and representation in the new city. In Representing the City (pp. 183, 202). Palgrave, London.
Soleimani, A., Aftab, A., & Rezazadeh, N. (2019). Design of urban spaces with Evaluation of the gender perspective (Case Study: Urmia narges women’s park). Geography (Regional Planning)9(34), 157-177. (In Persian)
Torabi, S. (2019).Women Creating New Spaces: Reconfiguring Gender Segregation in Iran by Samira Torabi. A thesis submited in partial fulfillment of the requirements for the degree of Master of Arts Department of Anthropology University of Alberta. Retrieved from: https://era.library.ualberta.ca/items/dbe92d4c،2357،409e،9e2a،e0a5577ec752/view/89ff0ec0،db1f،4217،a1e9،8945553e2781/Torabi_Samira_201909_MA.pdf
Tuncer, S. (2014). Going public: women’s experience of everyday urban public space in Ankara across generations between the 1950s and the 1980s [PhD, Doctoral Program]. Middle East Technical University. pp: 3, 6.
Van Geel, A. (2016). Separate or together? Women-only public spaces and participation of Saudi women in the public domain in Saudi Arabia. Contemporary Islam10, 357-378. https://link.springer.com/article/10.1007/s11562-015-0350-2
 Williams, P., & Pocock, B. (2010). Building ‘community’for different stages of life: physical and social infrastructure in master planned communities. Community, Work & Family13(1), 71-87. https://doi.org/10.1080/13668800902903300