اثرات پیوندهای روستاشهری بر شاخص‌های توسعۀ اجتماعی: مقایسۀ ایران و چین

نویسندگان

گروه توسعۀ اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

بسط و تراکم روزافزون شهرها و مهاجرت گستردۀ روستاییان، تأمل بر الگوی توسعۀ پایدار و هم‌افزایی روستایی-شهری را ضروری کرده است. فضاهای شهری و روستایی از لحاظ اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی به‌طور ناگسستنی به‌ هم مرتبط هستند. فرض جدایی شهر و روستا، موجب غفلت از مزایای متقابل پویایی جمعیتی، اقتصادی، اجتماعی و محیطی آن‌ها می‌شود. در پارادایم نوین توسعه، تأکید بر آن است که باید از دوگانگی سنتی و قدیمی شهر و روستا فاصله گرفت. پایداری نواحی شهری و روستایی و همچنین توسعۀ پایدار و متوازن جز از طریق کاهش نابرابری و شکاف توسعه‌ای میان شهر و روستا و توسعۀ هم‌زمان آن‌ها میسر نخواهد بود.
این مقاله به روش تحلیل تطبیقی-تاریخی و تحلیل داده‌ها و آمارهای کلان ملی و بین‌المللی، اهمیت پیوند و پیوستگی شهر و روستا در ایران و چین را در دوره‌های تاریخی مقایسه و بررسی می‌کند.
یافته‌ها نشان می‌دهد چین با برنامه‌ای متمایز و از پیش تعیین‌شده، راهبرد پیوند مناطق مکمل و هم‌افزای کشور، خاصه اتصال مناطق توسعه‌یافته با مناطق کم‌برخوردار را به‌عنوان بهترین راهکار کاهش فقر و توسعۀ منطقه‌ای در پیش گرفته و در کاهش نابرابری‌های منطقه‌ای موفق‌ بوده است. ایران بیشتر برنامه‌های بخشی‌ و مجزای توسعۀ روستا و شهر را پیش برده است.
بطور کلی هر دو کشور با تجربۀ شهرنشینی مستمر و پیوستگی روزافرون میان مناطق روستایی و شهری، به بهبود شاخص‌های توسعۀ اجتماعی و رفاهی خود کمک کرده‌اند. بی شک در این فرایند، چین الگوی مناسبی در  امر غلبه بر فقر مناطق شهری و روستایی، برای ایران است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effects of Rural-Urban Linkages on Social Development Indicators: Comparison of Iran and China

نویسندگان [English]

  • Moosa Anbari
  • Marjan Khaksari Renani
Department Social Development, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran
چکیده [English]

The increasing expansion and density of cities and the excessive migration of villagers have made it necessary to deal with the model of sustainable development and rural-urban synergy. Urban and rural areas are inextricably linked economically, socially, and environmentally. The assumption of the separation of the city and the village causes the neglect of the mutual benefits of their demographic, economic, social and environmental dynamics. In the new development paradigm, it is reaffirmed that the traditional and outdated dichotomy of the city and village should be departed. The sustainability of urban and rural areas, as well as sustainable development, will only be possible via reducing inequality and the development gap between the city and the village.
This paper compares and examines the importance of the link between cites and villages in Iran and China in historical periods with the method of comparative-historical analysis and analysis of national and international macro data and statistics.
The findings indicate that China, with a distinct systematic plan, has experienced the strategy of connecting complementary regions of the country, especially connecting developed regions with underutilized regions, as the best solution for reducing poverty and regional development, and has been successful in reducing regional inequalities. Iran has implemented most of the partial and separate programs for the development of villages and cities.
Generally speaking, both countries have contributed to the improvement of their social and welfare development indicators by experiencing continuous urbanization and connectivity between rural and urban areas

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rural-Urban Linkages
  • Iran and China
  • Indicators of Social and Welfare Development
  • Demographic Movements
  • اشرف، احمد و بنوعزیزی، علی (1393). طبقات اجتماعی، دولت و انقلاب در ایران. ترجمۀ سهیلا ترابی فارسانی. چاپ سوم. تهران: نیلوفر.
  • اطهاری، کمال (1399). درآمدی بر سرمشق نوین توسعۀ کشاورزی و روستایی ایران. چاپ اول. تهران: نشرنی.
  • بیکر، ترز ال. (1390). نحوۀ انجام تحقیقات اجتماعی. ترجمۀ هوشنگ نایبی. تهران: نشرنی.
  • چایچیان، محمدعلی (1390). شهر و روستا در خاورمیانه، ایران و مصر در گذار به جهانی‌شدن 1970-1800. ترجمۀ حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی. تهران: دانشگاه تهران.
  • سعیدی، عباس (1400). منظومۀ روستایی-شهری چارچوبی برای توسعۀ یکپارچه سکونتگاهی، در: توسعۀ روستایی در ایران. به کوشش حامد قادر مرزی و علی شیرکانی، کرج: جهاد دانشگاهی واحد خوارزمی.
  • طالب، مهدی و عنبری، موسی (1402). جامعه‌شناسی روستایی با تأکید بر تغییر و توسعه در جامعۀ روستایی ایران. ویراست دوم. چاپ ششم. تهران: دانشگاه تهران.
  • کاظمی‌پور، شهلا (1391). روند تحولات شهرنشینی و توزیع فضایی جمعیت در ایران. مجموعه مقالات همایش ملی جمعیت، تعالی و راهبردها. جلد اول. تهران: سازمان ثبت احوال کشور، 22 و 23 اسفند 1391.
  • گاریه، آنجل (1399). پارادایم نوین توسعۀ روستایی. ترجمۀ موسی عنبری و حسن مؤمنی. چاپ اول. تهران: اندیشۀ احسان.
  • گروه مهندسی خرد (1399). داستان توسعه در ایران. دفتر دوم. تهران: لوح فکر.
  • محمودیان، حسین و قاسمی اردهایی، علی (1396). مهاجرت‌های داخلی و شهرنشینی در ایران، در: تحولات و وضعیت جمعیت در جمهوری اسلامی ایران. تهیه‌کننده: محمدجلال عباسی شوازی، مؤسسۀ مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور.
  • مشفق، محمود (1398). مهاجرت‌های داخلی در ایران: بررسی سطوح و روندهای مهاجرت‌های داخلی در ایران و عوامل مؤثر بر آن در دورۀ 1355-1385. رسالۀ دکتری جمعیتشناسی، دانشکدۀ علوم‌اجتماعی: دانشگاه تهران.
  • مرکز آمار ایران (1402). چکیدۀ نتایج طرح آمارگیری هزینه و درآمد خانوار شهری و روستایی سال 1401. دفتر جمعیت، نیروی کار و اقتصاد خانوار.

https://www.amar.org.ir/Portals/0/News/1402/hazineh%20daramad1401.pdf?ver=dqdR7ojDLzIyd13v3Xs7RA%3d%3d

  • مرکز آمار ایران (1401). شاخص‌های کلان اقتصادی و اجتماعی کشور. تهران: دفتر ریاست، روابط عمومی و همکاری‌های بین‌المللی.
  • مرکز آمار ایران، سالنامه‌های آماری 1350، 1369، 1385، 1390، 1395، 1400. تهران: دفتر ریاست، روابط عمومی و همکاری‌های بین‌المللی.
  • مرکز آمار ایران (1398الف). گزارش تحلیلی: بررسی روند تغییرات ساختار و ترکیب جمعیت کشور و آینده آن تا افق 1430 شمسی براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395. مجری طرح: الهام فتحی. دفتر جمعیت، نیروی کار و سرشماری گروه جمعیت و سلامت.
  • مرکز آمار ایران (1398ب). بررسی ویژگی‌های مهاجران و غیر مهاجران در دورۀ زمانی 1390-1395. دفتر جمعیت، نیروی کار و سرشماری. https://www.amar.org.ir/Portals/0/Files/fulltext/1398/N_brtsvtjkvaato1430.pdf
  • همایون‌کاتوزیان، محمدعلی (1399). ایرانیان دوران باستان تا دورۀ معاصر. ترجمۀ حسین شهیدی. چاپ هفدهم. تهران: مرکز.

 

 

  • Allen, A. (2003). Environmental planning and management of the peri-urban interface: perspectives on an emerging field. Environment & Urbanization, 15(1).
  • Anbari, M., & Piri, S. (2023). Poverty and Deprivation problems in post-Revolutionary Iran. Middle East Critique, 32(4), 471. https://doi.org/10.1080/19436149.2023.2263827
  • Ashraf, A., & Banouazizi, A. (2014). Social classes, state and revolution in Iran (3rd edition). Translated by: S. Torabi Tehran: Niloofar. (In Persian)
  • Athari, K. (2019). An introduction to the new paradigm of agricultural and rural development in Iran. Tehran: Ney. (In Persian)
  • Baker, T. L. (2011). Doing social research. Translated by: H. Naibi. Tehran: Ney. (In Persian)
  • Chaichian, M. A. (2009). Town and Country in the Middle East, Iran and Egypt in the Transition to Globalization 1800-1970. Translated by: Hamidreza Parsi and Arezoo Aflatuni, Tehran: Tehran University Press. (In Persian)
  • Christaller, walter (1933). Die zentralen Orte in Ssuddeutschland, Jena.
  • Christiaensen, L., Pan, L., & Wang, S. (2013). Pathways out of poverty in lagging regions: Evidence from rural western China. Agricultural Economics (United Kingdom), 44, 25-44. http://dx.doi.org/10.1111/j.1574-0862.2012.00630.x
  • Doughlass, (1998). A Regional Network Strategy for Reciprocal Rural-Urban Linkages: An Agenda for Policy Research with Reference to Indonesia. Third World Planning Review, 20(1), 1998.
  • Fan, S., Kanbur, R., & Zhang, X. (2011). China’s regional disparities: Experience and policy. Review of Development Finance, 1, 47-56.
  • Fan, Sh., Chan-Kang, C., & Mukherjee, A. (2005). Rural and Urban Dynamics and Poverty: Evidence from China and India. International Food Policy Research Institute.
  • Fridmann, J., & Douglass, M. (1978). Agropolitan development: towards a new strategy for regional planning in Asia. Growth Pole Strategy and Regional Development Policy, Asian Experience and Alternative Approaches, 1978, 163-192. https://www.sciencedirect.com/science/book/9780080219844
  • Gherkhlou, M., Ajza Shokuhi, M., & Khazainejad, F. (2011). Effective factors on the population of new satellite cities. Human Geography Research, 79, 75-86. (In Persian)
  • Gurria, Angel (2020). A new rural development paradigm (1st edition). Translated by: M. Anbari & H. Momeni. Tehran: Andisheh Ehsan. (In Persian)
  • Homayoun Katuzian, M. A. (2019). Ancient, Mediaeval, and Modern Iran. Translated by: H. Shahidi. Tehran: Markaz. (In Persian)
  • Kazemipour, Sh. (2012). The trends of urbanization and spatial distribution of population in Iran. Collection of articles of the National Conference on Population, Superiority and Strategies. Vol. 1. Tehran: National Organization for Civil Registration of Iran. (In Persian)
  • Kherad Engineering Department (2020). The history of development in Iran. Second Office. Tehran: Loh-e-Fekr. (In Persian)
  • Mahmoudian, H., & Ghasemi Ardahai, A. (2017). Internal migrations and urbanization in Iran, In: Population Trends and Situation in the Islamic Republic of Iran. Producer: Mohammad Jalal Abbasi Shawazi, National Population Studies & Comprehensive Management Institute. (In Persian)
  • Moshfegh, M. (2010). Internal Migrations in Iran: levels, Trends and Determinants. PhD dissertation in Demography, Faculty of Social Sciences: University of Tehran. (In Persian)
  • OECD (2009). OECD Rural Policy Reviews: China 2009. OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/9789264059573-en
  • Saidi, A. (2021). The rural-urban system is a framework for integrated residential development. in: Rural Development in Iran, Academic Center for Education, Culture and Research of Kharazmi branch. (In Persian)
  • Sun, L., & Liu, Z. (2014). Examining the Urban-Rural Linkages in China. Regional Development Dialogue, 35.
  • Statistical Center of Iran, Statistical Yearbooks 1971, 1989, 2006, 2011, 2021. (In Persian)
  • Tacoli, (1998). Rural-urban interactions: a guide to the literature. Environment and Urbanization, 10(1). https://doi.org/10.1177/095624789801000105
  • Taleb, M., & Anbari, M. (2023). Rural sociology with an emphasis on change and development in the rural society of Iran (2nd edition). Tehran: Tehran University Press. (In Persian)
  • UN-Habitat (2017). Implementing the New Urban Agenda by Strengthening Urban-Rural Linkages - Leave No One And No Space Behind. https://unhabitat.org/sites/default/files/download-manager-files/Urban%20Rural%20Linkages%20for%20implementing%20the%20New%20Urban%20Agenda_08112017.pdf
  • UN-Habitat (2019). Strengthening urban-rural linkages to reduce spatial inequality and poverty by leveraging sustainable food systems actions, First UN-Habitat assembly | side event report. https://urbanrurallinkages.files.wordpress.com/2019/08/url-side-event_report.pdf
  • UN-Habitat (2020). Mainstreaming urban-rural linkages in national urban policies. https://unhabitat.org/sites/default/files/2020/06/mainstreaming-url-in-nup-guide-_web.pdf
  • UN-Habitat (2021). Urban-rural land linkage: A concept and framework for action. https://unhabitat.org/sites/default/files/2021/09/urban-rural-land-linkages-a-concept-and-framework-for-action.pdf
  • World Bank (2015), The World Development Indicators (database). World Bank, Washington DC, http://data.worldbank.orurnata-catalog/world-development-indicators
  • World Bank (2023a). The World Development Indicators (database). World Bank, Washington, DC, Available at: https://data.worldbank.org/indicator/SL.AGR.EMPL.ZS?locations=CN
  • World Bank (2023b). Available at:
  • https://databank.worldbank.org/reports.aspx?source=2&series=SP.URB.TOTL.IN.ZS&country=CHN
  • World Bank (2023c). Available at: https://databank.worldbank.org/reports.aspx?source=2&countr‌y=IRN
  • World Bank (2023d). Available at: https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.CD?locations=IR
  • World Bank (2023e). Available at: https://data.worldbank.org/indicator/NV.IND.TOTL.ZS?locations=IR
  • World Bank (2023f). Available at: https://data.worldbank.org/?locations=CN-IR
  • Yang, Y., Bao, W., Wang, Y., & Liu, Y. (2021). Measurement of urban-rural integration level and its spatial differentiation in China in the new century. Habitat International, 117. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2021.102420
  • Yu, H. (2015). Chinese Regions in Change: Industrial Upgrading and Regional Development Strategies. Routledge, New York City.
  • Zhang, L. (2008). Conceptualizing China's urbanization under reforms. Habitat International, 32, 452-470 http://doi.org/10.1016/ihabitatint.200801.001