تجربۀ سیاست توسعۀ روستایی و تأثیر آن بر تحرک اجتماعی روستاییان بعد از انقلاب اسلامی (مورد مطالعه: روستاهای برگزیدۀ شهرستان مرند)

نویسندگان

گروه برنامه‌ریزی اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

با توجه به محوریت توسعۀ روستایی بعد از انقلاب، هدف این مقاله بررسی میزان بهره‌مهدی روستاییان از فرایند توسعه‌ای بعد از انقلاب است. برای این منظور تحرک اجتماعی به‌عنوان معرف تأثیرپذیری روستاییان درنظر گرفته شد. با عنایت به ادبیات موجود و اینکه سیاست‌های توسعه به‌طورکلی و سیاست‌های توسعۀ روستایی به‌طور خاص به‌عنوان فرایندهای مؤثر در تضعیف تصلب ساختار اجتماعی روستایی و ایجاد موقعیت‌های جدید در چارچوب بازبودگی ملاحظه می‌شوند، فرض بر این بود که اقدامات روستایی دولت بعد از انقلاب که عمدتاً تحت تأثیر ایدئولوژی مردم‌گرایانه و مساوات‌طلبانۀ انقلاب بودند، بر تحرک پایگاهی روستاییان تأثیر بگذارد.
برای مطالعۀ تأثیر اقدامات روستایی بر تحرک شغلی روستاییان، از روش تطبیقی واقعه بعد از رویداد استفاده شد. مطالعه در سه گروه از روستاهای همسان‌شده با توجه به دو مؤلفۀ پتانسیل‌های توسعه‌ای و کمیت برنامه‌ها یا اقدامات روستایی انجام شد و اطلاعات لازم با بهره‌گیری از نمونه‌گیری تصادفی از روستاهای شهرستان مرند گردآوری شدند.
یافته‌ها نشان داد تحرک در روستاهای با اقدامات توسعه‌ای بیشتر، بالاتر است. بااین‌حال، تحرک‌ها چه در حالت صعودی و چه در حالت نزولی، عمدتاً در پایگاه‌ها و مشاغل همجوار با برد کوتاه است و تحرک‌ها در منتهی‌الیه فوقانی نردبان ساختار شغلی، به‌ندرت دیده می‌شود.
 مطابق نتایج، هرچند می‌توان تحرک اجتماعی با معرف عمدۀ آن، شغل، در سطح خرد و جامعۀ کوچک‌تری مثل روستا مطالعه قرار داد، این نوع مطالعات در سطح روستا نمی‌تواند از طبقه‌بندی استاندارد جامعۀ بزرگ‌تر تبعیت کند؛ به‌ویژه اینکه جامعۀ روستایی با پدیدۀ مهاجرت مواجه است و لزوماً یافته‌ها نمی‌تواند منعکس‌کنندۀ تحرک‌های شغلی روستاییانی باشد که ارتقای شغلی یافته‌اند و از فرصت‌های جدید بهره برده‌اند، ولی ساکن روستا نیستند. در کل، مشخص شد تأثیرپذیری روستاییان، بیش از برنامه‌ها، از پتانسیل‌های توسعه‌ای موجود روستاها و پیشینه‌های مستعد روستاییان بوده است. دلیل عمدۀ آن نیز ماهیت برنامه‌ها و اقدامات توسعه‌ای است که غالباً ماهیت بهبود داشته تا دگرگون‌ساز
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Experience of Rural Development Policy and its Impact on the Social Mobility of Villagers after the Islamic Revolution: (Case Study: Selected Villages of Marand City)

نویسندگان [English]

  • Ali Shakoori
  • Zahra Farzizadeh
Department Social Planning, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

The purpose of this article is to study the impact of rural initiatives and developments on the occupational mobility of villagers in selected villages in the city of Marand. It was assumed that the rural reforms of the government after the revolution, which was primarily influenced by populist and egalitarian ideology, would have an effect on the social mobility of the target population.
To investigate the impact of rural reform on rural mobility, the ex-post-facto comparative method was utilized in three groups of matched villages, based on development potentials and the number of rural programs or actions implemented, and random sampling was used to collect research data.
Mobility is greater in villages with more development measures, indicating that rural initiatives have had effects. However, the nature of mobility revealed that both upward and downward moves occurred predominantly within short-range adjacent occupations; consequently, movements were uncommon at the top of the job structure continuum.
In summary, the study concludes that although it is possible to conduct research on social mobility at the micro level and in a smaller community such as a village, the study of occupational mobility at the village level cannot be classified according to the standard that will be applied to the larger society. In addition, since rural society is experiencing the phenomenon of migration, the findings cannot necessarily reflect the job mobility of those who were promoted and took advantage of new opportunities, but did not reside in the village during the field research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rural Development
  • Mobility
  • Islamic Revolution
  • Opportunity Openness
  • ازکیا، مصطفی (1365). جامعه­شناسی توسعه و توسعه نیافتگی روستایی ایران، تهران: اطلاعات.
  • تافلر، آلوین (1400). موج سوم، ترجمۀ شهیندخت خوارزمی، تهران: نشر فرهنگ نو.
  • چلبی، مسعود (1375). جامعه­شناسی نظم: تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی، تهران: نشر نی.
  • رفیع‌پور، فرامرز (1386). جامعۀ روستایی و نیازهای آن، تهران: سهامی انتشار.
  • طالب، مهدی (1376). مدیریت روستایی در ایران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • گامبرگ، پال (1391). شیوه­های برابرسازی فرصت­ها: نژاد و عدالت مشارکتی، ترجمۀ علی شکوری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • وزارت جهاد سازندگی (1374). جهاد در آئینه آمار سال، تهران: وزارت جهاد سازندگی.

 

  • Afshar, H. (1981). An assessment of agricultural development policies in Iran. World development9(11-12): 1097-1108. https://doi.org/10.1016/0305-750X(81)90022-X.
  • Amirahmadi, H. (1990). Revolution and Economic Transition: The Iranian Experience, Albany: State University of New York Press.
  • Amozegar, J. (1993). Iran’s Economy under the Islamic Republic. London: I. B. Tauris & Co Ltd Publishers.
  • Ashraf, A. (1991). State and Agrarian Relations Before and After the Iranian Revolution: 1960-1990, in F. Kazemi and J. Waterbury, Peasant and Politics in the Modern Middle East, Florida: International University Press/Miami.
  • Ashraf, A., & Banuazizi, A. (1985). The state, classes and modes of mobilization in the Iranian revolution. State, Culture, and Society1(3), 3-40. http://dx.doi.org/10.2307/20006815.
  • Azkia, M. (1986). Sociology of Development and Underdevelopment of Rural Iran, Tehran: Ettelat publications. (In Persian)
  • Breen, R., & Rottman, D. B. (1995). Class Stratification: A Comparative Perspective, London: Harvester & Wheatsheaf.
  • Clements, P. (1993). An approach to poverty alleviation for large international development agencies. World Development21(10): 1633-1646. https://doi.org/10.1016/0305-750X(93)90098-T.
  • Coxon A. P. M., & Jones, C. L. (1075). Social Mobility. Harmondsworth: Penguin.
  • Devine, F. (1998). Class analysis and the stability of class relations. Sociology32(1): 23- https://doi.org/10.1177/0038038598032001003
  • Farazmand, A. (1989). The State, bureaucracy, and revolution in modern Iran: Agrarian Reform and Regime Politics. New York: Praeger.
  • Fergusen, J. (19990). The anti-politics machine: development and bureaucratic power in Lesptho. Cambridge University Press.
  • Giddens, A. (1993). Sociology. Oxford: Basil Blackwell.
  • Glass, D. V., & Hall, T. R. (1954). ‘Social Mobility in Great Britain: A Study of Inter- generational Changes in Status’ in A. P. M. Coxon and C. L. Jones, Social   Mobility, Harmondsworth: Penguin.
  • Gomberg, P. (1991). How to make opportunity Equal: Race and Contributive Justice, Translated by A. Shakoori, Tehran: University of Tehran. (In Persian)
  • Hamilton, M. B., & Hirszowicz, M. (1993). Class and Inequality: Comparative Perspectives, London: Harvester & Wheatsheaf.
  • Heath, A. (1981). Social Mobility. London: Fontana.
  • Kelsall, R. K., & Kelsall, H. M. (1972) Stratification: An Essay on Class and Inequality. London: Longman.
  • Lele, U. (1975). The Design of Rural Development, Baltimore. MD: Johns Hopkins University Press for the World Bank.
  • Long, N. (1977). Introduction to the sociology of rural development. London: Tavistock.
  • Miller, S. M. (1975a). ‘The Concept and Measurement of Mobility’, in A. P. M. Coxon and C. L. Jones, Social Mobility, Harmondsworth: Penguin.
  • Miller, S. M. (1975b). ‘‍‍‍Comparative Social Mobility’, in A. P. M. Coxon and C. L. Jones, Social Mobility, Harmondsworth: Penguin.
  • Ministry of Jihad-e Sazandeghi (1995) Jihad in Mirror of Annual Statistics. Tehran: Ministry of Jihad-e Sazandeghi.
  • Ministry of Jihad-e Sazandegi (1992). Rural Construction. Tehran: Undersecretary of Rural  Construction, Planning and Programming Bureau.
  • Olson, M. (1963). Rapid growth as a destabilizing force. The Journal of Economic History23(4): 529-552. https://doi.org/10.1017/S0022050700109210
  • Pullum, T. W. (1970). ‘What Can Mathematical Models Tell Us about Occupational Mobility’, in A. P. M. Coxon and C. L. Jones, Social Mobility, Harmondsworth: Penguin.
  • Pye, L. W. (1966). Aspects of Political Development. Boston, MA: Litte, Brown.
  • Rafiepour, F. (2007). Rural Society and its needs in Iran. Tehran: Sahami-e Enteshar Publications. (In Persian)
  • Salehi-Isfahani, D. (2009). Poverty, inequality, and populist politics in Iran. The Journal of Economic Inequality7, 5-28. Available at: https://link.springer.com/article/10.1007/s10888-007-9071-y
  • Saunders, P. (1997). Social mobility in Britain: an empirical evaluation of two competing explanations. Sociology31(2): 261-288. https://doi.org/10.1177/0038038597031002005.
  • Schirazi, A. (1993). Islamic Policy, The Agrarian Quesition in Iran. Translated by: P. J. Ziess-Lawrence. London: Lynne Rienner Publisher.
  • Sen, A. (1977). Starvation and exchange entitlements: a general approach and its application to the Great Bengal Famine. Cambridge Journal of Economics1(1), 33-59.
  • Sen, A. (1983). Development: Which way now?. The economic journal93(372): 745-762. https://doi.org/10.2307/2232744.
  • Shakoori, A. (2001). The State and Rural Development in the Post-revolutionary Iran. London: Palgrave.
  • Shakoori, A. (2019). Rural Development in Iran: A Survey of Policies and Outcomes. Journal of Developing Societies, 35(3): 346-366. https://doi.org/10.1177/0169796X19868316.
  • Taleb, M. (1997). Rural Management in Iran. Tehran: Tehran University Publications. (In Persian)
  • Toffler, I. 1996). The Third Wave. Translated by: S. Kharazmi. Tehran: Nashr-e Ney. (In Persian)