تولید فضای زیسته از طریق بازی در فضاهای عمومی شهری بازی شبانه‌ی شهروندان در فضای باز باغ فردوس، خیابان ولیعصر(عج) تهران

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری پژوهش هنر، دانشگاه هنر

2 دانشیار گروه طراحی شهری، دانشگاه هنر

3 دانشیار گروه مطالعات فرهنگی، مؤسسۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی

چکیده

مقدمه: پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که چگونه بازی شهروندان در فضاهای عمومی می‌تواند موجد فضای زیسته باشد و پیامدهای این کنش‌ها چیست. در فضای اجتماعی که درون رابطۀ جدلیِ سه‌گانۀ فضای دریافته (عمل فضایی)، فضای پنداشته (فضای بازنمایی) و فضای زیسته (بازنمایی‌های فضا) تولید می‌شود، قدرت از طریق اعمال نیروهای خود درصدد است تا با تولید فضای ایدئولوژیک، امکان‌های فضای دریافته را پوشش دهد، الگوهای زیستن را تنظیم و کنترل و کنش‌ها را قابل‌پیش‌بینی کند. در مقابل، شهروندان با کنش‌های خلاقانۀ خود (که بازی می‌تواند گونه‌ای از این کنش‌ها باشد) و کشف ظرفیت‌های پوشیده‌شدۀ فضای دریافته، فضای زیستۀ خود را تولید می‌کنند.
روش: این پژوهش کیفی در پارادایم انتقادی-تفسیری و با رویکردی پدیدارشناختی انجام پذیرفته است. از روش اسنادی برای تبیین مؤلفه‌های بازی و فضاهای عمومی و مدل مفهومی بیانگر مناسبات این دو استفاده شد. گردآوری اطلاعات بازیگران و فضای ورودی باغ فردوس با مشاهدۀ عمیق و مصاحبه در میدان پژوهش صورت گرفت تا تفسیری نوین از کنش‌های بانشاط و درعین‌حال انتقادی ارائه شود.
یافته­ ها: مطالعۀ میدان پژوهش بر اساس مؤلفه‌های سازندۀ پدیدۀ بازی بیانگر آن است که شهروندان از خلال بازی‌های خود موقعیت‌های خودخواسته را در فضا مستقر می‌کنند. در این فرآیند، شهروندان (شهروند ـ بازیگران) با استفادۀ نامتعارف از ابزار و میانجی‌های موجود در موقعیت رسمی، استقرار قواعد جدید و برهم‌زدن زمان خطی موقعیت‌های بازی را مستقر و کنش‌های خود را محقق می‌کنند.
نتیجه ­گیری: از آن‌جایی که بازیِ خلاقانه موقعیت‌های رسمی فضا را بر هم می‌زند و موقعیت‌ِ بازی را مستقر می‌کند، نظیر سایر کنش‌های خلاقانه موجب تولید موقعیت‌های خودخواسته درون دیالکتیک فضای دریافته و پنداشته (ایدئولوژیک) و در پی آن تولید فضای زیسته می‌‌شود. در حیات شبانۀ فضاهای عمومی، کاهش نظارت‌های رسمی امکان تولید موقعیت بازی را فراهم می‌آورد. تعیین قلمرو، اجتماع‌پذیری و آموزش، مقاومت در مقابل موقعیت‌های رسمی و نظم حاکم (سیستمی و ساختاری) و بازنماییِ هویت گروه‌های بازیگر، پیامد‌های کنش‌های بازی­گونه درون این فضاها هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Production of the Lived Space through Playing in Urban Public Spaces Citizens’ Night Play in Bagh–Ferdows Open Space, Valiasr Street, Tehran

نویسندگان [English]

  • Seyed Mani Samadani 1
  • Mitra Habibi 2
  • Reza Samim 3
1 PhD Candidate in Art Research, Department of Art Research, University of Art
2 Art university , Urban design department
3 Associate Professor, Department of cultural studies, Institute for Social and Cultural Studies
چکیده [English]

Introduction: Urban spaces have the capacity to spatially assemble different and even contradictory forces of the public sphere. The relationships between these contradictory forces, one dominated by power and the other exercised by people, lead citizens to take creative actions to change and transform the structure created in urban spaces. “How can the play of citizens in the public space of the city produce the lived space and what are the consequences?” is the main question of this research. In Lefebvre’s theory of the production of space, space is in a process of dialectical relations between perceived space, conceived space and lived space. Power always tries to cover the merits of the perceived space by its forces and produces the conceived space. In contrast, citizens create the lived space through their creative actions. Citizens can choose the public space as their own playground (place of their play) and construct new situations beyond the formal situations of the space. The concept of play suggests an action in a specific time and place, through established rules built on the core of pleasure, which can also change the formal situation of the space by using the tools unusually and changing and reshaping the rules themselves. In this process, the nature of excitement flows through the game and makes the players return to it more and more. Therefore, the game is one of the creative actions that are able to create new orders and arrangements in the public space to construct the lived space.
Methods: The current research is based on an interpretive-critical paradigm, which is based on a phenomenological approach to explore the ways and reasons for which the citizens of Tehran choose to use the perceived space and find it. The method is a documentary study for theoretical concepts and identifying the components and configurations of the concepts. The field study in the open space at the entrance of Bagh-Ferdows includes in-depth observation by the researchers and open interviews with the citizens (the actors) who are actively present in the field and identified using the components and qualitative indicators found in the first step of the documentary study to achieve a novel interpretation of the pleasing actions as well as the critical ones.
Findings: Studies done in the case of this research show that citizens in urban spaces play in relation to one aother and the factors of that space in order to create their desired situations. This process of playing can change the territories of the space, foster the process of sociability, specify the demands of marginal groups and represent citizens’ resistance against the order of conceived space.
Concolusion: The results suggest that citizens can produce their living space in the urban public space through their games, as the process of creative playing changes the formal situation and realizes the game situation, which is similar to what people do in the production of living space through other actions. In the nightlife of the city, these actions use the possibilities of the lack of surveillance and construct the lived space. The socialization, the specification of the areas forbidden by the power (political - economic forces through the system and socio-cultural through the structure), the creation and exhibition of the desired identity by the citizens, the resistance to the formal order and the leisure are the consequences of the games observed and studied in the given public space.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Play
  • Urban Public Space
  • Production of the Space
  • Everyday Life
  • Tehran
  • بیچرانلو، عبدالله و عارف، سحر (1401). مواجهۀ جوانان با سیاست‌گذاری پوشش در ایران، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 11(3)، 655-681. https://doi.org/10.22059/jisr.2022.330806.124
  • جمشیدی، مژده و حبیبی، میترا (1399). تحلیل ضرباهنگ کنش‌های مغایر با گفتمان رسمی و خوانش فضای عمومی شهری. هنرهای زیبا (معماری و شهرسازی)، 25(2)، 43-56. https://doi.org/10.22059/jfaup.2021.316800.672570
  • برزگر، سپیده و حبیبی، میترا (1397). معیارهای ضرباهنگ‌کاوی زندگی روزانه در تولید اجتماعی فضای شهری با تکیه بر تجارب پژوهشی. صفه، 28(2)، 47-63. https://dorl.net/dor/20.1001.1.1683870.1397.28.2.4.3
  • برزگر، سپیده و حبیبی، میترا (1399). کاوش ضرباهنگ زندگی روزمره در سامان‌دهی مصرف فضای شهری (موردپژوهی: پیاده‌راه شهر رشت). دانش شهرسازی، 4(1)، 49-71. https://doi.org/10.22124/upk.2020.15758.1404
  • حبیبی، میترا و علی‌پور شجاعی، فرشته (1393). بررسی تطبیقی فضاهای عمومی ویژۀ زنان با فضاهای عمومی شهری در میزان پاسخگویی به نیازهای بانوان؛ نمونۀ موردی: پارک آب و آتش و بوستان بهشت مادران تهران. هنرهای زیبا، 20(1)، 17-30. https://doi.org/10.22059/jfaup.2015.56368
  • صادقی‌بخش، علیرضا، استعلاجی، علیرضا و سرور، رحیم (1399). عوامل مؤثر در تحقق‌پذیری حیات شبانه در برنامه‌ریزی توسعۀ پایدار شهری از منظر مخاطبان تهران و حوزۀ نفوذ. نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 3، 63-91. https://dorl.net/dor/20.1001.1.66972251.1399.12.3.4.0
  • غضنفرپور، حسین، صداقت‌کیش، مرضیه، سلیمانی دامنه، مجتبی و افضلی ننیز، مرضیه (1398). سنجش سرزندگی و حیات شبانۀ میدان نقش‌جهان اصفهان با تأکید بر امنیت پایدار شهری. شهر پایدار، 2(2)، 87-106. https://doi.org/ 10.22034/JSC.2019.187838.1023
  • فلیک، اوه (1391). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمۀ هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
  • قادری، صلاح‌الدین، ایمانی جاجرمی، حسین، گلچین، مسعود و بیات، مجتبی (1400). تأملی بر صور سیاست‌گذاری فرهنگی در مدیریت شهری، مورد مطالعه: مدیریت شهری تهران (1368-1396). توسعۀ محلی (روستایی-شهری)، 13(2)، 371-396. https://doi.org/10.22059/jrd.2021.334135.668690
  • لک، آزاده و جلالیان، سحر (1379). تجربۀ معنای مکان فضای شهری: کاربرد تحلیل محتوای کیفی در کشف معنای «باغ فردوس». مطالعات معماری ایران، 13، 71-87. https://doi.org/10.22052/1.13.71
  • مایر، کورت (1393). ریتم‌ها، خیابان‌ها، شهرها. در «فضا، تفاوت، زندگی روزمره خوانش هانری لوفور». ویرایش کانیشکا گونواردنا، استفان کیفر، ریچارد میلگرام، کریستین اشمید. ترجمۀ افشین خاکباز و محمد فاضلی. تهران: تیسا، 277-302.
  • مدنی‌پور، علی (1387). فضاهای عمومی و خصوصی شهر. ترجمۀ فرشاد نوریان. تهران: شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری (وابسته به شهرداری تهران).
  • ندائی، نیلوفر (1397). بررسی نقش تجربه‌های بازی‌گونه در فضای شهری بر دگرگونی تعامل اجتماعی (مورد مطالعه: شهر تهران). پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. به راهنمایی مهدی کشاورز افشار. تهران: دانشگاه تربیت مدرس. دانشکدۀ هنر.
  • نیومن، ویلیام لاورنس (1395). شیوه‌های پژوهش اجتماعی: رویکردهای کیفی و کمی. ترجمۀ حسن دانایی‌فرد و سید حسین کاظمی. چاپ چهارم. تهران: کتاب مهربان.
  • Banerjee, T. (2001). The future of public space: Beyond invented streets and reinvented places. Journal of the American Planning Association, 67(1), 9-24. http://dx.doi.org/10.1080/01944360108976352
  • Barzegar, S., & Habibi, M. (2019). Everyday Life Rhythm Analysis Criteria in Social Production of the Urban Space Based on Research Experiences. Sofeh, 28(2), 47-63. (In Persian) https://dorl.net/dor/20.1001.1.1683870.1397.28.2.4.3
  • Barzegar, S., Habibi, M. (2020). Using the rhythm-analysis of the daily life in organizing the consumption of the urban space (case study: pedestrian path of Rasht). Urban Planning Knowledge, 4(1), 49–71. https://doi.org/10.22124/upk.2020.15758.1404 (In Persian)
  • Benn, S. I., & Gauss, G. F. (1983). Public and Private in Social Life. New York: St. Martin’s Press.
  • Bicharanlou, A., & Aref, S. (2022). Youth’s exposure to policy making toward clothing in Iran. Quarterly of Social Studies Research in Iran, 11(3), 655–681. https://doi.org/10.22059/jisr.2022.330806.1241 (In Persian)
  • Caillois, R. (1958). Man, play and games. Translated by M. Barash, New York: Free Press of Gelncoe.
  • Creswell, J. W., & Poth, C. N. (2018). Qualitative Inquiry and Research Design, Choosing Among Five Approaches (4th). London: Sage Publications.
  • de Souza e Silva, A., & Hjorth, L. (2009). Playful Urban Spaces: A Historical Approach to Mobile Games. Simulation & Gaming, 40(5), 602-625. http://dx.doi.org/10.1177/1046878109333723
  • DeKoven, B. (1987). The Well-Played Game. New York: Doubleday.
  • Eberle, S. G. (2014). The Elements of Play toward a Philosophy and a Definition of Play. Journal of Play, 6(2), 214-233.
  • Ethington, Ph. J. (1994). The Public City: The Political Construction of Urban Life in San Francisco, 1850–1900. Cambridge: Cambridge university press.
  • Flick, U. (2012). An Introduction to Qualitative Research. Tehran: Ney (In Persian)
  • Fraser, B. (2008). Toward a philosophy of the urban: Henri Lefebvre’s uncomfortable application of Bergsonism. Environment and Planning D: Society and Space, 26, 338-358. http://dx.doi.org/10.1068/d5307
  • Ghazanfarpoor, H. et al. (2019). Measurement of Livelihood and Night Life of Naghsh-e-Jahan Square, Isfahan with Emphasis on Sustainable Urban Security. Journal of Sustainable City. 2(2). 87–106. https://doi.org/ 10.22034/JSC.2019.187838.1023 (In Persian)
  • Habibi, M., & Alipoor Shojaee, F. (2014). A comparative study between two public spaces, the park of Behesht-e-Madaran, as a specific public space for women and the park of Ab-o-Atash in Tehran. Honar-Ha-Ye-Ziba-Memari-Va-Shahrsazi, 20(1), 17-30. https://doi.org/10.22059/jfaup.2015.56368 (In Persian)
  • Harvey, D. (2014). Seventeen Contradictions and the End of Capitalism. London: Profile Books.
  • Henricks, Th. S. (2008). The nature of play; an overview. American Journal of Play, 1(2), 157-180.
  • Highmore, B. (2002). Everyday Life and Cultural Theory: an Introduction. London: Routledge.
  • Huizinga, J. (1949). Homo ludens: A study of the play-element in culture. London: Routledge & Kegan Paul, Originally published in 1944.
  • Jamshidi, M., Habibi, M. (2020). Analyzing the rhythm of Contradictory practice to the formal discourse & reading urban public space. Honar-Ha-Ye-Ziba-Memari-Va-Shahrsazi. 25(2), 43-56 (In Persian) https://doi.org/10.22059/jfaup.2021.316800.672570
  • Kurniawati, W. (2012). Public Space for Marginal People. Social and Behavioral Sciences, 36, 476-484. http://dx.doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.03.052
  • Lak, A., Jalalian, S. (2000). Experience of Urban Space Sense of Place: Application of Content Analysis in Discovering the Sense of “Bagh-Ferdows”. Iran Architectural Studies, 13, 71–87. https://doi.org/10.22052/1.13.71 (In Persian)
  • Lefebvre, H. (1987). The Everyday and Everydayness. Yale French Studies, 73, 7-11.
  • Lefebvre, H. (1991a). Critique of Everyday Life: Volume 1, Introduction. Translated by John Moore. London: Verso Press.
  • Lefebvre, H. (1991b). The production of space. Translated by D. Nicholson-Smith, Oxford: Blackwell, originally published in 1974.
  • Lefebvre, H. (2002). Critique of Everyday Life: Volume 2, Foundations for a Sociology of Everyday Life. Translated by John Moore. London: Verso Press.
  • Lefebvre, H. (2003). The urban revolution. Translated by Robert Bonoonno. Minnesota: University of Minnesota Press.
  • Lefebvre, H. (2004). Rythemaalysis: space, time and everyday life. Translated by S. Elden, G. Moore, London and New York: Continuum.
  • Lefebvre, H. (2005). Critique of Everyday Life, Vol. 3. Translated by G. Elliott, London: Verso, originally published in 1981.
  • Madanipour, A. (2008). Public and Private Spaces of the City. Translated by Nourian, F. Tehran: Process and Urban Planning Co. (In Persian)
  • McDonald, P. (2019). Homo ludens: A renewal reading. American Journal of Play, 11(2), 247-267.
  • Merrifield, A. (2002). Metromarxism: a Marxist tale of the city. London & New York: Routledge.
  • Meyer, K. (2014). Rhythms, streets, cities. In Space, Difference, Everyday Life: Reading Henri Lefebvre. Edited by Goonewardena, K., Kipfer, S., Milgrom, R., & Schmid, C. Tehran: Tisa. 278–303. (In Persian)
  • Nedaei, N. (2018). Investigation the role of playful experiences in urban spaces on social interaction (case study: Tehran, Iran). Thesis for Master Degree. Associated by Keshavarz Afshar, M. Tehran: Tarbiat Modares University, Faculty of Art. (In Persian)
  • Neuman, W. L. (2016). Social Research Methods: Qualitative and Quantitative Approaches. Translated by H. Danaeefar, & S. H. Kazemi, Tehran: Mehraban Nashr. (In Persian)
  • Sadeghi Bakhsh, A., Estelaji, A., & Sorour, R. (2020). Effective Factors on Feasibility of Night Life in Sustainable Urban Development Planning from Users of Tehran and its Sphere of Influence. New Approaches in Human Geography, 3, 36–91. https://dorl.net/dor/20.1001.1.66972251.1399.12.3.4.0. (in Persian)
  • Ghaderi, , Imani jajarmi, H., Golchin, M., & Bayat, M. (2022). A Reflection on Cultural-Political Forms in Urban Management Case Study: Tehran Urban Management (1989-2017). Journal of Community Development (Rural and Urban Communities), 13(2), 371–396. https://doi.org/10.22059/jrd.2021.334135.668690. (In Persian)
  • Salen, K., & Zimmerman, E. (2007). Rules of play: Game design fundamentals. Cambridge: MIT Press.
  • Samim, R. (2019). The amount of attitudes towards the use of urban aesthetical elements and citizenship identity: a sociological survey in three neighborhoods in Tehran. Socio-Spatial Studies, 6(3), 9-20. https://doi.org/10.22034/soc.2019.93872
  • Sennett, R. (1994). Flesh and stone: the body and the city in western civilization.London: Faber & Faber.
  • Sutton-Smith, B. (2001). The ambiguity of play. 2nd Edition, London: Harvard University Press.