ارزیابی برنامه‌‌های توسعه‌‌ای با رویکرد مردم‌‌نگاری انتقادی (مورد مطالعه: پروژه‌‌های سدسازی در استان ایلام)

نویسندگان

1 دکتری مردم‌‌شناسی دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

2 استادیار گروه مردم‌‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

3 استادیار گروه جامعه‌‌شناسی و مطالعات فرهنگی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ایلام

چکیده

پروژۀ سدسازی در کشور با هدف توسعه در سطح کلان و توزیع منافع آن در سطح محلی و ملی انجام می‌‌گیرد. در بیشتر مواقع این پروژه‌‌ها با رویکرد تکنوکراتیک، به‌‌صورت تصمیم‌‌گیری‌‌های از بالا به پایین و با کمترین میزان مشارکت مردم محلی اجرا می‌‌شوند. در این میان، بیشترین چالش‌‌ها، ماندگارترین و گسترده‌‌ترین پیامدهای چندجانبۀ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست‌‌محیطی را در سه سطح ملی، منطقه‌‌ای و محلی به همراه دارند. هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی برنامه‌‌ها و سیاست‌‌های توسعه با تأکید بر پروژه‌‌های سدسازی در استان ایلام است.
روش این مطالعه کیفی است. همچنین این پژوهش با به‌‌کارگیری رویکرد اتنوگرافی انتقادی پروژه‌‌های سدسازی در استان ایلام و درک جوامع محلی از پروژۀ سدسازی، نقش آن‌‌ها در فرایند تصمیم‌‌گیری، اجرا و موازنۀ قدرت در میان ذی‌‌نفعان پروژه را بررسی کرده است. گردآوری داده‌‌ها با استفاده از مشاهدۀ مشارکت‌‌آمیز و مصاحبه‌‌های اتنوگرافی صورت گرفته است.
یافته‌‌های پژوهش نشان می‌‌دهد وجه بیشتر سیاست‌‌ها و برنامه‌‌ها در پروژه‌‌های سدسازی عبارت‌‌اند از: سیاست پرداخت نقدی، نبود تصمیم‌‌گیری و ارادۀ سیاسی، نبود برنامۀ منسجم جابه‌‌جایی و اسکان مجدد، طولانی‌‌شدن اجرای پروژه‌‌ها و فرصت‌‌سوزی، درپیش‌‌گرفتن سیاست‌‌های یکسان و نادیده‌‌گرفتن تفاوت‌‌ها.
نتایج این پژوهش بیانگر آنست که سیاست‌‌ها و برنامه‌‌های در پیش گرفته شده در پروژه های توسعه ای، روستاهای متأثر را با چالش‌‌هایی جدی مواجه کرده و با بیگانه تلقی‌‌کردن مردمان محلی، مشارکت و همراهی آن‌‌ها و استفاده از دانش محلی و بومی را نادیده گرفته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of development plans with the approach of critical ethnography (Case study: Dam construction projects in Ilam province)

نویسندگان [English]

  • mansour Mansouri Moghadam 1
  • Rouhollah Nosrati 2
  • Behrouz Sepidnameh 3
1 PhD Graduate in Anthropology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran
2 Assistant Professor of Department of Anthropology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran
3 Assistant Professor of Department of Sociology and cultural Studies, Faculty of Human Sciences, University of Ilam
چکیده [English]

Introduction: The dam projects in the country are carried out with the aim of development at the macro level and the distribution of their benefits at the local and national levels. Generally, these projects are implemented with a technocratic approach and decision making is done at the highest level of policy makers and with the least participation of local people. This has the most challenging, sustainable, and widespread multidimensional economic, social, cultural, and environmental consequences at the national, regional, and local levels. The aim of this research is to evaluate development plans and policies focusing on dam projects in Ilam province.
Method: This study used the qualitative method and a critical ethnographic approach to investigate dam projects in Ilam province to determine local communities’ understanding of the dam project, their role in the decision-making and implementation process, and the balance of power among project beneficiaries. Data collection was conducted through participant observation and ethnographic interviews.
Findings: The research findings show that cash payment policies, lack of decision-making and political will, and lack of a coherent resettlement and relocation plan were the most prevalent aspects of policies and programs in dam projects.
 Conclusion:The results of this research show that the policies and programs undertaken in development projects,have created challenges for the villages affected by the projects. By treating the local population as strangers, they have ignored the participation and accompaniment of local people and the use of local and indigenous knowledge.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dam Construction
  • Development Plans
  • Critical Ethnography
  • Ilam Province

مراجع

  • انگروزینو، مایکل (1396). درآمدی بر مردم‌‌نگاری. ترجمۀ جبار رحمانی و محمد رسولی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
  • چمبرز، رابرت (1387). توسعۀ روستایی؛ اولویت‌‌بخشی به فقرا. ترجمۀ مصطفی ازکیا. تهران: دانشگاه تهران.
  • رحمتی، علیرضا و نظریان، اصغر (1389). آثار اقتصادی-اجتماعی و محیط‌‌زیستی سکونتگاه‌‌های مشمول جابه‌‌جایی ناشی از ایجاد سدها (مطالعۀ موردی: سد گتوند علیا، رودخانۀ کارون). پژوهش‌‌های محیط‌‌زیست، 1(2)، 53-66. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20089597.1389.1.2.6.7
  • کرسول، جان (1391). پویش کیفی و طرح پژوهش. ترجمۀ حسن دانایی‌‌فرد و حسین کاظمی. تهران: صفار، اشراقی.
  • کمیسیون جهانی سدها (1386). سدها و توسعۀ چارچوب جدیدی برای تصمیم‌‌گیری. تهران: مؤسسۀ عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌‌ریزی.
  • گاردنر، کتی و لوییس، دیوید (1398). انسان‌‌شناسی و توسعه. ترجمۀ سید قاسم حسنی و عاطفه ناصری‌‌نیا. تهران: اندیشۀ احسان.
  • لسلی، ژاک (1396). آب‌‌های ژرف. ترجمۀ بهشید دلیلی. تهران: بهجت.
  • مدیسون، سویینی (1397). مردم‌‌نگاری انتقادی. ترجمۀ فهیمه‌‌سادات کمالی. تهران: علمی و فرهنگی.
  • منصوری‌‌مقدم، منصور، فیاض، ابراهیم، نصرتی، روح‌‌الله و انواری، زهره (1400). آوارۀ توسعه: مطالعۀ انسان‌‌شناختی تأثیرات پروژه‌‌های سدسازی بر جوامع محلی استان ایلام. پژوهش‌‌های انسان‌‌شناسی ایران، 11(1)، 151-179.https://doi.org/10.22059/ijar.2022.336891.459726
  • نوری ثانی، علی، محسنی، رضاعلی و کوششی، مجید (1399). آثار و پیامدهای اجتماعی و فرهنگی دو شیوۀ مدیریت آزادسازی مخازن سدها (نمونۀ موردی: سدهای کوچری و آزاد). مطالعات راهبردی و سیاست‌‌گذاری عمومی، 10(31)، 206-235. http://sspp.iranjournals.ir/article_243113.html
  • Asthana, V. (2012). Forced displacement: a gendered analysis of the Tehri Dam project. Economic and Political Weekly, 96-102.
  • Bisht, T. C. (2009). Development-induced displacement and women: The case of the Tehri Dam, India. The Asia Pacific Journal of Anthropology, 10(4), 301-317.
  • Cernea, M. M. (1995). Understanding and preventing impoverishment from displacement: Reflections on the state of knowledge. Journal of Refugee Studies, 8(3), 245-264.
  • Cernea, M. M. (1996). Understanding and preventing impoverishment from displacement. Understanding impoverishment: the consequences of development induced displacement. Berghahn Books, Oxford, 13-32.
  • Colson, E. (1971). The social consequences of resettlement: The impact of the Kariba resettlement upon the Gwembe Tonga(No. 4). Manchester University Press.
  • Hoominfar, E., & Radel, C. (2020). Contested dam development in Iran: a case study of the exercise of state power over local people. Sustainability, 12(13), 5476. https://doi.org/10.3390/su12135476
  • Jackson, S., & Sleigh, A. (2000). Resettlement for China's Three Gorges Dam: socio-economic impact and institutional tensions. Communist and Post-Communist Studies, 33(2), 223-241. http://dx.doi.org/10.1016/S0967-067X(00)00005-2
  • Jehom, W. J. (2013). Reconstruction of post-resettlement gender relations: the Kenyah-Badeng of Sungai Asap, Sarawak, Malaysia. Asian Journal of Women's Studies, 19(2), 122-147. https://doi.org/10.1080/12259276.2013.11666151
  • Kanyamuna, V., & Zulu, K. (2022). Participatory Research Methods: Importance and Limitations of Participation in Development Practice. World Journal of Social Sciences and Humanities, 8(1), 9-13.
  • Mathur, H. (Ed.). (2011). Resettling Displaced People: Policy and Practice in India. New Delhi: Routledge and Council for Social Development.
  • Mathur, H. M. (1999). The Impoverishing Potential of Development Projects Resettlement Requires Risk Analysis. Development and Cooperation, 24-26.
  • Mehta, L. (2009). Displaced by Development: Confronting Marginalisation and Gender Injustice. https://doi.org/10.4135/9788132100959
  • Narayanasamy, N. (2009). Participatory rural appraisal: Principles, methods and application. SAGE Publications India.
  • Partridge, W. L. (1989). Involuntary resettlement in development projects.  Refugee Stud., 2, 373. https://doi.org/10.1093/jrs/2.3.373
  • Partridge, W. L. (1989). Involuntary resettlement in development projects.  Refugee Stud., 2, 373. https://doi.org/10.1093/jrs/2.3.373.
  • Perera, J. (2011). The limitations of current approaches to resettlement. In Resettling Displaced People(pp. 388-422). Routledge India.
  • Scudder, T. (1997). Social impacts, in a.K.Biswas(ed). Water resources: environmental planning, management and development, New York: McGraw Hill. 623-65.
  • Scudder, T., & Colson, E. (2019). From welfare to development: A conceptual framework for the analysis of dislocated people. In Involuntary Migration and Resettlement(pp. 267-287). Routledge.
  • Tan, Y. (2008). Displacement and resettlement in the three gorges project: issues confronting women migrants. Asian and Pacific Migration Journal, 17(1), 1-31. https://doi.org/10.1177/011719680801700101
  • Tan, Y. (2008). Displacement and resettlement in the three gorges project: issues confronting women migrants. Asian and Pacific Migration Journal, 17(1), 1-31. https://doi.org/10.1177/011719680801700101
  • Tan, Y. (2008). Displacement and resettlement in the three gorges project: issues confronting women migrants. Asian and Pacific Migration Journal, 17(1), 1-31. https://doi.org/10.1177/011719680801700101
  • Tan, Y., Hugo, G., & Potter, L. (2005). Rural women, displacement and the Three Gorges Project. Development and Change, 36(4), 711-734.
  • Thukral, E. G. (1996). Development, displacement and rehabilitation: Locating gender. Economic and Political Weekly, 1500-1503.
  • Thukral, E. G. (1996). Development, displacement and rehabilitation: Locating gender. Economic and Political Weekly, 1500-1503.
  • Wignaraja, P. (1991). Towards praxis and participatory development. Participatory development: learning from South Asia. Karachi: Oxford University Press.
توسعه محلی (روستائی-شهری)
دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 27
پائیز و زمستان 1401
اسفند 1401
صفحه 333-351

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار