ارزیابی دینامیک وضعیت معیشت جوامع روستایی با استفاده از رهیافت SLF و بهره‌مندی از الگوی CIPP (موردِمطالعه: روستاهای شهرستان دره‌شهر)

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی‌ارشد رشته توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد

2 استادیار گروه توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد

چکیده

رویکرد معیشت پایدار روستایی بر دارایی‌ها و سرمایه‌های اصلی (انسانی، مالی، اجتماعی و غیره) موجود در روستا به‌عنوان منابع اولیه و اساسی تأمین معاش روستایی تأکید دارد. بر این اساس هدف اصلی این مطالعه، ارزیابی وضعیت معیشتی خانوارهای روستایی شهرستان دره‌شهر از دیدگاه جوامع محلی است. نوع تحقیق کاربردی بوده و برای جمع‌آوری داده‌ها از شیوۀ میدانی استفاده ‌شده است. جامعۀ آماری شامل 16140 خانوار بود که حجم نمونۀ موردِمطالعه با استفاده از فرمول کوکران 380 نفر تعیین شد. برای تحلیل داده‌ها از روش‌های آماری با بهره‌مندی از نرم‌افزارهایSPSS، Excell و Vensim استفاده ‌شده است. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که بین روستاهای موردِ مطالعه از نظر برخورداری دارایی­ های معیشتی تفاوت معنی‌دار وجود دارد. همچنین نتایج آزمون فریدمن نشان می‌دهد که سهم دارایی‌های طبیعی در روستاهای موردِ مطالعه بیشتر است و سهم دارایی‌های انسانی، اجتماعی، طبیعی، فیزیکی و مالی به‌ترتیب 39/3، 30/3، 59/3، 33/1، 39/3 است. در قسمت پیشنهاد‌ها به ‌منظور تبیین روابط علّی-معلولی از نرم‌افزار و نسیم در بخش‌های پنج‌گانه چارچوب معیشت پایدار استفاده شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Dynamics Assessment of Living Conditions in rural Communities, Using the SLF Approach and Benefiting from the CIPP pattern (Case Study: Darreh‌shahr County)

نویسندگان [English]

  • Zeinab Rahimi 1
  • Mehdi Karamidehkordi 2
1 Undergraduate student, Faculty of Agriculture, Shahrekord University
2 Rural development department/Faculty of agriculture/ Shahrekord university
چکیده [English]

The sustainable rural livelihood approach relies on the main assets and capital (human, financial, social, etc.) in the village as the primary and basic sources of rural livelihood. Accordingly, the main purpose of this study is to assess the living conditions of rural households in Darrehshahr city from the perspective of local communities. The type of research is applied and field method has been used to collect data. The statistical population included 16140 households and the sample size was determined using Cochran's formula of 380 people. Statistical methods using SPSS, Excell and Vensim software were used to analyze the data. The results show that there is a significant difference between the studied villages in terms of subsistence assets. Also, the results of Friedman test show that the share of natural assets is higher in the studied villages, the share of natural assets in the studied villages is higher and the share of social assets. , Natural, physical and financial are 3.39, 3.30, 3.59, 1.33, 3.39, respectively. Cause and effect models show that the impact of livelihood dimensions in the studied villages in terms of currency through tourism, private sector investment in the region according to the region's capacities, creating handicraft fairs, reducing migration to cities, creating entrepreneurial opportunities, reducing labor outflows and creating revenue can be effective.

کلیدواژه‌ها [English]

  • pattern CIPP
  • living assets
  • livelihoods sustainable
  • Darrehshahr county

مراجع

  • استرمن، ﺟﺎن (2000). پویایی‌شناسی سیستم تفکر سیستمی و مدل‌سازی برای جهان پیچیده. چاپ دوم. انتشارات ترمه. 28.
  • پورطاهری، محمدرضا و نقوی، مهدی (1391). توسعه کالبدی سکونتگاه­های روستایی با رویکرد توسعه پایدار. فصلنامه مسکن و محیط روستا، جلد31، شماره137، صص 53 –
  • توکلی، مرتضی؛ احمدی، شکوفه و فاضل­نیا، غریب (1393). تحلیل عوامل مؤثر بر معیشت روستایی بررسی موردی: روستاهای شهرستان سردشت. نشریه علمی‌پژوهشی جغرافیا و برنامه­ریزی. زمستان1395، شماره58 ، صص 62 –
  • جعمه­پور، محمود و احمدی، شکوفه (1390). تأثیر گردشگری بر معیشت پایدار روستایی. مطالعه موردی: روستای برغان شهرستان ساوجبلاغ. پژوهش­های روستایی. بهار1390، شماره 1، صص 33 - 63.
  • حاجی غلام سر یزدی، علی و حسنی، علی (1391). تحلیل اثر صنعت گردشگری به‌عنوان یک عامل کشنده در توسعه اقتصادی و اشتغال با استفاده از رویکرد سیستم داینامیک.
  • حاجی غلام سریزدی، ﻋﻠﯽ و زارع مهرجردی، یحیی (1390). پویایی سیستم­ها.
  • حجتی، محمود (1380). توسعه کشاورزی و امنیت سرمایه‌گذاری. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه. سال نهم، صص 3 6 –
  • دهقان دهنوی، حسن و دلشاد، زهرا (1397). مدل پویایی سیستم جهت ارزیابی معیارهای رفع انتظارات مشتریان در سطح مدیریت کیفیت جامع. مجله مدیریت توسعه و تحول. 36، صص 25 –
  • دانش مهر، حسین؛ کریمی، علیرضا و صفری، وریا (1393). بررسی نقش طبیعت‌گردی و آثار آن در توسعه مناطق روستایی با استفاده از مدل تحلیلی swot مطالعه موردی روستای اورامان تخت. پژوهش‌های روستایی. سال سوم، شماره 3، صص 215 –
  • دربان آستانه، علیرضا، مطیعی لنگرودی، سیدحسن و قاسمی، فرزانه (1396). شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر معیشت پایدار کشاورزان موردمطالعه : شهرستان شازند. مجله تحقیق روستایی. تابستان1397، شماره2. صص 324 - 327.
  • زاهدی، شمس السادات و نجفی، غلامعلی (1385). بسط مفهومی توسعه پایدار. پژوهش­های مدیریت در ایران. دوره 10، شماره40، صص 43 –
  • سجاسی قیداری، حمدالله؛ صادقلو، طاهره و شکوری­فرد، اسماعیل (1395). سنجش سطح دارائی­های معیشتی در مناطق روستایی با رویکرد مطالعه موردی: روستاهای شهرستان معیشت پایدار تایباد. پژوهش و برنامه­ریزی روستایی. شماره 13، صص 197 - 215.
  • رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا؛ سجاسی قیداری، حمدالله و صادقلو، طاهره (1392). تحلیل محتوایی جایگاه توسعه پایدار روستایی در برنامه‌های قبل از انقلاب اسلامی.پژوهش‌های جغرافیای انسانی. دوره 45، شماره 3، صص 19- 38.
  • سنگه، پیتر (1388). پنچمین فرمان در میدان عمل استراتژی‌ها و ابزارهای ایجاد سازمان یادگیرنده. انتشارات آریانا قلم، صص 130- 131.
  • سازمان مدیریت و برنامه­ریزی. (1378). اولین گزارش توسعه ملی ایران .
  • سعدی، حشمت اله (1374). ترویج و نقش آن در توسعه روستایی. جهاد. سال 16، شماره 182-183، صص 30 –
  • شریفی، زینب؛ نوری­پور، مهدی و شریف­زاده، مریم (1396). تحلیل آسیب­پذیری خانوارهای روستایی بخش مرکزی شهرستان دنا: کاربرد چارچوب معیشت پایدار. نشریه تحلیلی فضایی مخاطرات محیطی. سال چهارم، شماره2، صص 19 –
  • فاضل­بیگی، محمدمهدی و یاوری، غلامرضا (1388). تعاون روستایی سرآغازی بر توسعه کارآفرینی. فصلنامه علمی – پژوهشی تعاون و کشاورزی. دوره20، شماره204 و 205، صص 41 – 62 .
  • قنبری، یوسف و آرین­فر، وجیهه (1396). ارزیابی تأثیر خشک­سالی بر وضعیت اقتصادی و معیشت خانوارهای روستایی در واحدهای بهره­برداری مشاع مطالعه موردی: شهرستان فسا. فصلنامه روستا و توسعه. شماره2، صص 69 –
  • کشاورز، مرضیه.، کرمی، عزت‌الله و زمانی، غلامحسین (1389). آسیب‌پذیری خانوارهای کشاورز از خشک‌سالی. مطالعه موردی استان فارس. علوم ترویج و آموزش کشاورزی. سال 6. شماره 2صص 15 –
  • کریم پناه، رفیق (1384). تحلیل اکوتوریسم و نقش آن در توسعه منطقه‌ای استان کردستان. رساله کارشناسی ارشد جغرافیایی طبیعی به راهنمایی دکتر منوچهر فرج زاده. دانشگاه تربیت مدرس.
  • مرکز پژوهش‌های مجلس، خبرگزاری جمهوری اسلامی 22 آبان 1399.
  • نجفی قرقانی، زیبا و حیاتی، داریوش ( 1391 ). ارزیابی عملکرد تشکل‌های آب­بران از دیدگاه اعضاء: موردمطالعه اتحادیه تشکل‌های آب­بران کانال اردیبهشت درودزن فارس. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی. جلد 8، شماره 1، صص 73 –
  • نوروزی، مرضیه و حیاتی، داریوش (1394). سازه­های مؤثر بر معیشت پایدار روستایی از دیدگاه کشاورزان. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. شماره1، صص 127 –
  • ویسی، فرزاد؛ صدیق قربانی، محمد و داستور، عدنان (1396). تحلیل اثر بازارچه‌های مرزی بر معیشت پس‌کرانه‌های روستایی موردمطالعه بخش خاو میرآباد شهرستان مریوان. فصلنامه پژوهش‌های روستایی. دوره 8.، شماره 3، صص 518–
  • هاشمی، سید مختار (1394). رویکرد زیباشناختی کارست برای حفاظت از میراث زمین­شناسی، رهیافتی برای نجات چشمه­بل، بزرگ‌ترین ذخیره منابع آب کارستی خاورمیانه. مجموعه مقالات نخستین همایش میراث فرهنگی توسعه پایدار تهران. انتشارات پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری .
  • شاکری، عباس و موسوی، میرحسین (1382). بررسی عوامل مؤثر بر سرمایه‌گذاری خصوصی و دولتی در بخش کشاورزی. اقتصاد کشاورزی و توسعه. سال یازدهم، شماره 43و 44، صص 91- 103.
  • علوی زاده، سید امیر؛ میر لطفی، احمد؛ محمود رضا ملا نوروزی؛ معصومه و حسینی، نسیبه (1394). ارزیابی تأثیر شبکه‌های مجازی اجتماعی بر بهبود عملکرد تولید کشاورزان مطالعه موردی: بخش زیرخان شهرستان نیشابور. فصلنامه علمی – پژوهشی برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا). سال5 ، شماره 4، صص 39- 56.
  • Adimassu, Zenebe; Kessler, Aad; Yirga, Chilor; and Stroosnijder, Leo (2013). Farmers’ Perceptions Degradation of Land and Their Investments in Land Management: A Case Study in the Central Rift Valley of Ethiopia. Environmental Management. 51 (5): 989-998 .
  • Bhandari, Prem (2013). rural livelihood change? Household capital, community resources and livelihood transition. Journal of Rural Studies. 32 :126-136 .
  • Berchoux, Tristan., Watmoughb, Gary. R., Huttonc, C.W. and Atkinsond, Peter. M. (2019). Agricultural shocks and drivers of livelihood precariousness across Indian rural communities. Landscape and Urban Planning.189 :307-319 .
  • Chambers, Robert and Conway, G (1992). Sustainable rural livelihoods: practical concepts for the 21st century. IDS Discussion Paper 296, Brighton: Institute of Development Studies (UK).
  • Ellis, Frank (1999). Rural livelihood diversity in developing countries: evidence and policy implications. London: Overseas Development Institute.
  • Ellis, Frank (2000). Rural Livelihoods and Diversity in Developing Countries, Oxford, New York, NY: Oxford University Press.
  • Garibaldi, Lucas. A; Gemmill-Herren, Barbara. D., Annolfo, Raffaele ., Graeub, Benjamin. E, Cunningham, Saula A and Breeze. Toma. D. (2017). Farming Approaches for Greater Biodiversity, Livelihoods, and Food Security. Trends in Ecology and Evolution. 32(1):68-80.
  • Hilson, G. (2016). Farming, small-scale mining and rural livelihoods in Sub-Saharan Africa: A critical overview. Industries and The Extractive Society. 3 (2):547-563.
  • Kifle, Setegne; Teferi, Bogale; Kebedom, Abreham. Influencing and Legesse, Abiyot (2016). Factors Farmers Decision on the Use of Introduced Soil and Water Conservation Practices in the Lowland’s of Wenago Woreda, Gedeo Zone, Ethiopia. American Journal of Rural. 41 (1):24-30 .
  • Liu, Zhaoxu and Liu, Liming (2016). Characteristics and driving factors of rural livelihood transition in the east coastal region of China: A case study of suburban Shanghai. Journal of Rural Studies. 43:145 .
  • Lu, H., McComas A; and Besley, J. C (2017). Messages promoting genetic modification of Crops in the context of climate: Evidence for psychological reactan, Appetite 108: 104-116 .
  • Meadows, Donella.H (2009). Thinking in systeems APrimer, Earth scan. 27 – 32.
  • Morse, Stephen (2013). The theory behind the sustainable livelihood approach. In: S. Morse, & N. McNamara, Sustainable Livelihood Approach: A Critique of Theory and Practice. (pp. 15-60). Berlin: Springer.
  • Nikuze, Alice., Sliuzas, Richard., Flacke, Johnnes. Maarseveen, M.F.A.M. (2019). Livelihood impacts of displacement and resettlement on informal households. A case study from Kigali, Rwanda. Habitat International. Institute of Geographic Sciences and Natural Resources Research, Chinese Academy of Sciences, Beijing. 86 :38-47.
  • Peng, Wenjia; Zheng, Hua; Robinson, Brain Cong. and Wang, Fengchun (2017). Household livelihood Strategy Choices, Impact Factors, and Environmental Consequences, in Miyun Reservoir Watershed, China. Sustainability. 9 (2):175-187 .
  • Reardon, Thomas and Taylor, J, Edward (1996). Agroclimatic shock, income inequality, and poverty: World Development. 24 (5):901-914 .
  • Singh, Pramod. K; and Hiremath, B.N (2010). Sustainable livelihood security index in a developing country: A tool for development planning. Ecological Indicators , 10, 442–451.
  • Shi, Tian. Gill, Rodric. (2005). Tourism Developing effective policies for the sustainable development of ecological agriculture in china: the case study of jinshan county with a systems dynamics model. Ecological Economics. Vol.53.
  • Phillips, Joan and Potter, Robert. B (2003). Social dynamics of "Foreign-Born and Young returning nationals to the Caribbean: A review of the literature. Geographical Paper, University of Reading, 167.
  • Worku Kassie, Geremew (2017). The Nexus between livelihood diversification and farmland management strategies in rural Ethiopia. Journal Cogent Economics and Finance. 5 :1-16 .

Wang, Nao; Gao, Ying; Wang, Yonghong and Li, Xiangfei (2016). Adoption of ecofriendly soil-management practices by smallholder farmers in Shandong Province of China. Soil Science and Plant Nutrition. 62 (2):185-193

توسعه محلی (روستائی-شهری)
دوره 12، شماره 1
بهار و تابستان 1399
شهریور 1399
صفحه 271-303

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار