مدرنیته و تغییرات خانوادۀ روستایی در کردستان (مورد مطالعه: جامعة روستایی موکریان)

نویسنده

استادیار جامعه شناسی دانشگاه فرهنگیان کردستان

چکیده

طی چنددهۀ گذشته و در نتیجۀ مواجهۀ ایرانیان با امواج مدرنیته، به‌جرئت می­توان گفت که در ایران به‌طورِکل و در جامعۀ کردستان به‌طورِخاص، حوزۀ «مسائل خانواده» بیشترین تغییرات را به خود دیده است. به‌گونه‌ای‌که ما شاهد «تغییرات ارزشی» عمده­ای در این حوزه هستیم. داده‌های مربوط به مقالة پیش‌ِرو، باتوجه‌به ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی جامعة روستایی موردِمطالعه، به شیوة کیفی و به روش نظریة زمینه‌ای، با استفاده از فنون مصاحبه‌های عمیق و تاریخ شفاهی جمع‌آوری شده است. مراجعه‌های مجدد و چندباره به میدان مطالعه به‌منظور گردآوری اطلاعات موردِنیاز و سنجش اعتبار و روایی اطلاعات گردآوری‌شده و نیز آزمون صحت یافته‌های نظری، تا آخرین مرحلة تحقیق ادامه داشته است. در بُعد نظری، نظریه‌های جدید نوسازی و برخی نظریه‌های مرتبط با جامعه‌شناسی تفسیری، راهنمای عمل بوده‌اند و مشخصاً نظریة تحول ارزشی اینگلهارت و نظریه‌های جدید نوسازی و مدرنیتة بازاندیشی‌شدۀ گیدنز، چارچوب مفهومی تحقیق را تشکیل می‌دهند. پس از انجام بیست مصاحبۀ فردی با نخبگان و افراد جامعۀ محلی و هشت جلسۀ بحث گروهی، اشباع نظری حاصل شد. در بخش تحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده، حدود 187 مفهوم اولیه، 12 مقولۀ جزئی و 4 مقولۀ اصلی استخراج و درنهایت در قالب ارائه مقولۀ اصلی پژوهش جمع‌بندی شده است. ‌باتوجه‌به تغییرات ارزشی ایجادشده در حوزة «نهاد خانواده»، می‌توان اذعان داشت که درنتیجة ورود عناصر مدرن به جامعة روستایی موردِمطالعه، تغییرات ارزشی و هنجاری گسترده‌ای در زیست‌ جهان افراد جامعة موردِ نظر و نیز ابعاد و مسائل مختلف مرتبط با «نهاد خانواده» از قبیل: روابط اعضای خانواده با یکدیگر، روابط زن و مرد، والدین و فرزندانشان، عشق و مسائل جنسی، عرفی شدن و زنانه شدن خانواده، طلاق، ازدواج و سنت­­های مرتبط با آن‌ها صورت گرفته است. «شدت» و «بُعد» تغییرات فوق، ما را به ارائه نظریۀ زمینه ­ای «نظریۀ خانواده شبه ­مدرن روستایی با ویژگی­ های ایرانی- کُردی» در جامعۀ موردِ مطالعه رهنمون شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Modernity and Family Changes in Rural Kurdistan (Case Study: Rural Areas of Mukerian)

نویسنده [English]

  • Rashid Ahmadifar
Assistant Professor of Sociology, at Farhangian University of. Kurdistan
چکیده [English]

During the last century and in a period of time called modern history of Iran, we have seen different changes in life of urban communities as a whole, and urban and rural Kurdistan in particular. The range and power of such changes have been in such a level that we can see “value changes” in this field. Data of this research, considering sociocultural peculiarities of the village understudy, was gathered by employing qualitative method and grounded theory and applying techniques like deep interviews, oral history and field participation. Repeated visits to the study field in order to collect the required information and measure the reliability of the collected information and also to test the theoretical validity, have continued until the last stage of the research. Theoretically, new theories of modernization and some of the theories related to interpretative sociology have been our guidelines and especially Engelhard's theory of values evolution, new theories of modernization and reflexive modernity of Giddens have formed our conceptual framework. After conducting about twenty individual interviews with elites and members of the local community and eight group discussions, theoretical saturation was obtained. In the data analysis section, about 187 basic concepts, 12 minor categories and 4 main categories have been extracted and finally summarized in the form of presenting the main category of the research. Observation, studies and “lived experience” of researcher shows the happening of different “objective- subjective” kind of changes in the “life world” of Kurdish rural areas under the influence of environmental, historical, political and cultural conditions of geographical region called “Mukerian” (located on the borders of Iraq and Turkey) in different fields among them Family and different issues in relation with family. In fact on one side we are observing “creation of some new and modern traditions” and on the other side “modernization of some old traditions” in Iranian rural community and so in Kurdistan such as family member relations with each other, relations between women and men, their parents and their children, love and sexual issues, secrecy and feminization of the family, divorce, marriage and related traditions

کلیدواژه‌ها [English]

  • Modernity
  • Family Institution
  • Grounded Theory
  • Value Changes
  • Rural Mukerian
  • آزاد ارمکی، تقی (1386 )، جامعه‌شناسی خانواده ایرانی. تهران: سمت.
  • احمدرش، رشید (1381)، درآمدی بر موانع فرهنگی و اجتماعی توسعه در کردستان، مطالعۀ موردی؛ شهرستان پیرانشهر، فصلنامة تحلیلی-پژوهشی زاگرس، سال اول، شماره اول، صص. 53-42.
  • ازکیا، مصطفی و ایمانی جاجرمی، حسین (1390)، روش‌های کاربردی تحقیق، کاربرد نظریۀ بنیانی، جلد دوم، تهران: انتشارات کیهان.
  • ازکیا، مصطفی و ایمانی، علی (1386)، رهیافت‌ها و روش‌های تحقیق کیفی در توسعۀ روستایی، تهران: نشر نی.
  • ازکیا، مصطفی (1378)، مقدمه‏ای بر جامعه‏شناسی توسعۀ روستایی، تهران: اطلاعات.
  • ازکیا، مصطفی (1380)، جامعه‌شناسی توسعه، چاپ سوم، تهران: مؤسسۀ نشر کلمه.
  • ازکیا، مصطفی ( 1377)، جامعه‌شناسی توسعه، تهران: مؤسسۀ نشر کلمه.
  • اشتراوس، آنسلم و کوربین، جولیت (1385)، اصول روش تحقیق کیفی، نظریۀ مبنایی، رویه‌ها و شیوه‌ها، ترجمة بیوک محمدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • اینگلهارت، رونالد (1377)، نوسازی و پسانوسازی، ترجمه­ علی مرتضویان، فصلنامۀ ارغنون، شماره­ 13.
  • اینگلهارت، رونالد (1389 )، نوسازی، تغییر فرهنگی و دموکراسی، ترجمه­ یعقوب احمدی، تهران: انتشارات کویر.
  • بلیکی، نورمن (1384)، طراحی پژوهش­های اجتماعی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشرنی.
  • خسروی، خسرو (1380 )، جامعه­شناسی روستایی ایران، تهران: نشر فرس.
  • ذکائی، محمدسعید (1381)، «نظریه و روش در تحقیقات کیفی، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 7، 56-62.
  • راندل، جاناتان (2002)، تحلیل مسائل سیاسی کردستان، ترجمة ابراهیم یونسی، تهران: نشر پانیذ.
  • رضوی­زاده، نورالدین (1383)، بررسی تأثیر ارتباطـات در تمایـل بـه تغییـر سبک زندگی در جامعه روستایی، پایان‌نامه دکتری علوم ارتباطات دانـشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی.
  • ساروخانی، باقر (1393)، مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی خانواده، تهران: انتشارت سروش.
  • طالب، مهدی (1382)، جامعه‌شناسی روستایی ایران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • طالب، مهدی با همکاری موسی عنبری (1384)، جامعه‏شناسی روستایی ابعاد تغییر و توسعه در جامعۀ روستایی ایران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • فلیک، اوه (1388)، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
  • فوران، جان (1377)، مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سال‌های پس از انقلاب اسلامی، ترجمة احمد تدین، تهران: رسا.
  • کوچرا، کریس (1377)، جنبش ملی کرد، ترجمة ابراهیم یونسی، تهران: انتشارات نگاه.
  • کومار، کریشان (1381)، مدرنیزاسیون و صنعتی‌شدن، ترجمة منصور انصاری، در کتاب جامعة سنتی و جامعة مدرن، ویراستة مالکوم واترز، تهران.
  • لفت ویچ، آدریان (1378)، دموکراسی و توسعه، ترجمه احمد علیقلیان و افشین خاکباز، تهران: طرح نو.
  • محمدپور، احمد (1390)، ضدروش: منطق و طرح در روش‌شناسی کیفی، جلد دوم، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
  • محمدپور، احمد، (1386)، فرایند و پیامدهای نوسازی و تغییر و تحولات اجتماعی، مطالعة موردی: شهرستان سردشت، نامة انسان‌شناسی، دورة اول، شمارة پنجم، صص. 46-33.
  • محمدپور، احمد (1383)، بررسی جامعه‌شناختی/ تطبیقی فرایند و وضعیت کم‌توسعه‌یافتگی اقتصادی و اجتماعی در کردستان ایران (در دوره‌های 1355 تا 1375)، فصلنامۀ ادبی/اجتماعی زریبار، دورۀ جدید، سال هشتم، شمارۀ 55، صص. 29-23.
  • مرزآبادی، ا. (1387)، بررسی رابطه نظام ارزشی خانواده با ارزش‌های نوجوانان، مجله علوم رفتاری، 126-117.
  • مک داول، دیوید (1386) ، تاریخ معاصر کرد، ترجمة ابراهیم یونسی، چاپ سوم، تهران: نشر پانیذ.
  • مور، ویلبرت (1381)، تغییر اجتماعی، ترجمة پرویز صالحی، تهران: انتشارات سمت.
  • میر، جرالد؛ استگلیتز، جوزف (1384)، آینده در چشم‌انداز پیشگامان اقتصاد توسعه، ترجمه غلامرضا آزاد ارمکی، تهران: نشر نی.
  • نیکیتین، واسیلی، (1366)، کُرد و کوردستان، ترجمة محمد قاضی، چاپ دوم، تهران: انتشارات نیلوفر.

 

  • Cambell, M.J., (2008), New Technology and Rural Development: the social impacts, Rutledge, London.
  • Kalogeraki, S., (2009), The Divergence Hypothesis in Modernisation Theory across Three European Countries: the UK, Sweden and Greece, Culture Unbound, Volume 1, PP. 161-178.
  • Poo, E. Paul, (2004), The Process of Modernization in Rural Areas and the Reasons for the Crisis Ethical System, Auckland University of Technology.
  • Fronzosi,R.(1998), Narrative Analysis for Why(and how) Sociologists,Vol. 24. 131-142.
  • Alasutari, P.(1996), Researching Culture: qualitative method and cultural studies, London: sage.