مطالعۀ جامعه‌شناختی درک بومی سالمندان از توانمندی در جامعۀ روستایی (مورد مطالعه: روستای لریجان، شهرستان محلات، استان مرکزی)

نویسندگان

1 استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران. تهران، ایران

2 کارشناس ارشد توسعه روستایی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران. تهران، ایران

چکیده

به منظور نیل به توسعۀ محلی، باید به مشارکت تمام افراد اجتماع توجه شود. سالمندان نیز به عنوان بخشی از جامعه، از اهمیت بالایی برخوردارند. به نظر می­رسد، پیش­شرط نقش­آفرینی مؤثر سالمندان در توسعۀ محلی یک اجتماع، شناخت مؤلفه­های مؤثر و اتخاذ استراتژی­های مناسب به منظور ارتقای هرچه بیش­تر توانمندی آنان است. در پژوهش حاضر، مقولات ارتقادهندۀ وضعیت توانمندی سالمندان بررسی شده است. مشارکت­کنندگان در پژوهش حاضر سالمندان روستای لریجان شهرستان محلات در استان مرکزی بوده­اند. به منظور جمع­آوری اطلاعات از روش تحلیل موضوعی در رویکرد کیفی استفاده شده است. تکنیک­­های جمع­آوری اطلاعات عبارت‌اند از: مشاهده مشارکتی، مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته و روش­های زمینه‌نویسی. برای تحلیل داده­ها از کدگذاری و مقوله‌بندی استفاده شده است. به منظور غنای هرچه بیش­تر داده­ها از مجموع 17 مصاحبۀ انجام­شده، 12 مصاحبه که بهترین کیفیت را داشته انتخاب و تحلیل شده است. بر اساس نتایج پژوهش، مهم­ترین عوامل ارتقادهنده و مؤثر در رشد توانمندی سالمندان عبارت‌اند از: سرمایۀ اطلاعاتی، سلامت و توانایی انجام کار، دارا بودن همسر، سواد و تحصیلات، مشارکت مذهبی، شبکۀ حمایتی فرزندمحور، شبکۀ حمایتی خویشاوند- دوست­محور، استقلال فکری و استقلال عملی، قدرت چانه­زنی و نفوذ کلام، کم­توقعی و تقدیرگرایی، آموزه­های فرهنگ روستایی و برخی از موارد دیگر که در ضمن پژوهش بیان شده­اند. بر اساس یافته­های پژوهش حاضر، ترکیب و پیوستگی عاملیت و ساختار فرصت در ارتباط با ارتقا یا تضعیف توانمندی، تفکیک‌ناپذیر است. در نتیجه به منظور هرگونه تحلیل و برنامه­ریزی می­بایست به این ارتباط دوسویه توجه شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sociological study of the elderly native perception of ability in rural community (case study: Larijan village, Mahallat city, Markazi province)

نویسندگان [English]

  • Mehdi Taleb 1
  • Maryam Mollaei 2
1 Professor of Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran
2 Masters of Rural Development, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran
چکیده [English]

In order to achieve local development, the participation of all people in community should be considered. The elderly as a part of the society, are supposed to play an effective role in the community. It seems that identifying effective components in promoting the ability of this group and adopting appropriate strategies to enhance the elderly capacity for playing more effective role in the local development of a society are precondition for an effective role of the elderly to play in local development. Based on the main purpose of this paper, the promoting ability of the elderly is studied. Participants in this study have been elderly people of Larijan village of Mahallat city in Markazi province. In order to collect data, thematic analysis method in qualitative approach has been used. The data collection techniques are participant observation, semi-structured interview and ground-writing methods (note taking). For data analysis, coding and categorization have been used. To increase richness of the data 12 out of total 17 interviews with the highest quality have been selected and analyzed. According to the survey’s results, the most important promoting factors effective in the development of the elderly ability are informational capital, being healthy and able to work, having spouse, literacy and education, religious participation, child-based supporting network, relative and friend -based supporting network, intellectual and practical independence, the ability of bargaining and eloquence, being contented and fatalism, rural culture teachings and some other factors mentioned in the survey. Considering this survey’s results, the combination and continuity of agency and opportunity structure related to promotion or weakening of ability are inseparable. As a result, for any analysis or planning, this mutual relation should be considered.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ability
  • rural elders
  • opportunity structure
  • native perception
  • agency

مراجع

پهلوان‌زاده، فرهاد و جاراللهی، عذرا (1390). بررسی تأثیر عوامل اجتماعی بر سلامت روان سالمندان روستایی. توسعه روستایی، دوره سوم، بهار و تابستان 1390، شماره 1، صص: 65- 84.
جعفری، اصغر و حسامپور، فاطمه (1396)؛ پیش بینی رضایت از زندگی بر اساس ابعاد هوش معنوی و سرمایه روان­شناختی در سالمندان، مجله سالمندی ایران، 1396؛ دوره 12، شماره 1، صص: 103- 90
جویک، امیلی و مک مولین، جولی (1394). یادگیری و سالمندی، در سترستن. ریچارد و آنجل، ژاکلین (ویراستاران): دست نامه جامعه‌شناسی سالمندی نهادهای اجتماعی، ترجمه مجتبی امیری و مرجان صفاری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
زائری لطف، حسن و امانیان، ابوالفضل (1391). بررسی تأثیر شبکه­های حمایت اجتماعی بر کیفیت زندگی سالمندان در تهران. فصلنامه مددکاران اجتماعی متخصص، شماره 1، پاییز 1391، صص: 111-134.
عارفی، مهیار و تولایی، نوین (1380). به سوی رویکرد دارایی – مبنا برای توسعه اجتماع محلی. هنرهای زیبا، شماره 10، زمستان 1380، صص: 22-33.
علی­پور، فردین، سجادی، حمیرا، فروزان، آمنه و بیگلریان، اکبر (1388). نقش حمایت‌های اجتماعی در کیفیت زندگی سالمندان. فصلنامه رفاه اجتماعی، سال نهم، شماره 33، تابستان 1388، صص: 147-166.
فرضی زاده، زهرا، متوسلی، محمود و طالب، مهدی (1392). بررسی جامعه­شناختی توانمندی اجتماعی و اقتصادی، درک بومی از آن، عوامل مؤثر بر رشد آن و موانع در جامعه زنان روستایی. توسعه روستایی، دوره پنجم، شماره 1، بهار و تباستان 1392، صص: 1-40.
فلیک، اووه (1392). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمه: هادی جلیلی، نشر نی، تهران، چاپ ششم.
قورچایی، جلال­الدین (1391). نقش عوامل جمعیتی، اجتماعی و اقتصادی بر میزان جذب و پذیرش سالمندان در خانواده (مورد مطالعه: سالمندان شهرستان گنبد کاوس در سال 1390). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
کوششی، مجید (1387). ترتیبات زندگی و سلامت سالخوردگان در بستر گذار جمعیتی (مطالعه­ای در شهر تهران). رساله دکتری جمعیت‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
محمدپور، احمد (1386). بازسازی معنایی پیامدهای نوسازی در منطقه اورامان کردستان ایران. رساله دکتری جامعه­شناسی و برنامه­ریزی دانشگاه شیراز.
محمدپور، احمد (1392). روش تحقیق کیفی ضد روش 1؛ انتشارات جامعه­شناسان، تهران، چاپ دوم.
محمدی، الهام، فکرآزاد، حسین و سجادی، حمیرا (1391). گونه‌شناسی شبکه اجتماعی و حمایت اجتماعی در سالمندان. فصلنامه مددکاران اجتماعی متخصص، پاییز 1391، شماره 1، صص: 135-158.
مرکز آمار ایران / www.amar.org.ir
میرزایی، حسین، غفاری، غلامرضا و کریمی، علیرضا (1389). توانمندسازی، صنعتی شدن و عوامل زمینه­ای مؤثر بر آن (مطالعۀ موردی: مناطق روستایی شهرستان قروه). پژوهش­های روستایی، شماره 4، زمستان 1389، صص: 99-128.
میرزایی، محمد و شمس قهفرخی، مهری (1386). جمعیت‌شناسی سالمندان در ایران بر اساس سرشماری‌های 1385-1335. مجله سالمند (مجله سالمندی ایران)، سال دوم، شماره پنجم، پاییز 1386، صص: 326- 331.
یزدانپور، فاطمه و سام آرام، عزت اله (1390). عوامل مرتبط با کیفیت زندگی سالمندان- سالمندان شهرستان خمین. برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، بهار 1390، شماره 6، صص: 45- 64.
 
Alsop, Ruth, Bertelsen, Mette and Holland, Jeremy (2006). Empowerment in Practice from Analysis to Implementation, The WorldBank.
Armadans Immaculada, Codina, Nuria and Pestana, Jose V (2014). Empowering Senior Citizens in Leisure Setting Through Mediation: Becoming a Mediator, Educational Gerontology, 0: 1-10.
Blood, Imogen (2010). Older people with high support needs: how can we empower them to enjoy a better life. JOSEPH ROWNTREE FOUNDATION, PP: 1-16.
Braun, Virginia and Victoria Clarke (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, Volume 3, -Number 2, pp: 77-101.
Fenge, Lee-Ann (2001). Empowerment and community care- projecting the voice of older people. Journal of Social Welfare and Family Law. 23(4), 2001, pp: 427-439.
Ginsberg, Barbara R. (2001). How Education Empowers Older Adults. Activities, Adaptation& Aging, 25:1, pp: 1-11.
Kump, Sonja and Krasovec, Sabina Jelenc (2007). Education: a possibility for empowering older adults. International Journal of Lifelong Education, Vol. 26,No. 6, pp: 635-649.
Lam, Kam Lee, Lai, Sau and lee, Teresa (2009). Elderly Participation and Empowerment: Experiences of SAGE; APIAS Monograph, Paper21, pp: 1-16, Visible on www.commons.ln.edu.hk/apiasmp/21
Ma, Yuk Ha and Lo, Siu Ching (2006). Elderly Volunteering as Empowerment; AGENCY FOR VOLUNTEER SERVICE, PP: 1- 10.
Nurshima, Miya (2004). A Gaggle of raging grannies: the empowerment of elder Canadian women through social activism. International Journal of LIFELONG EDUCATION, Vol.23, No.1, pp: 23-42.
Paswan, Suneeta, Punia, Shakunta and Bald, Shanti (2005). Empowerment of Senior Citizens for Retired Life. Journal of Social Sciences, 11(3), pp: 255-256.
Taylor, Sam (2006). A new approach to empowering older people’s forums: Identifying barriers to encourage participation, practice. Social Work in Action, Volume 18, NO. 2, pp:117-128.
Uyen, Nguyen Thi Tung, Thang, Henry Ngun Ceu and Azman, Azlinda (2013). The Empowerment of Elderly People in South East Asia: The Social Responsibility of the Young Generation in the Region. Sociology Study, February 2013, Volume 3, Number 2, pp: 96- 103.
Valtonen, Kathleen (2002). The ethnic neighbourhood: A Locus of empowerment for elderly immigrants. International Social Work, 45(3): 315-323.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار