بررسی مقایسه‌ای تاثیر کلانشهر تهران بر حاشیه‌ای شدن حومه‌ها (مورد مطالعه: شهرهای شهریار و لواسان)

نویسندگان

1 گروه برنامه ریزی اجتماعی ، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران

2 کارشناسی ارشد گروه برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ایی، دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

با رشد شهرها، نواحی پیرامونی در سایۀ نفوذ کلانشهرها دستخوش تحولات اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی می‌شوند. در نواحی پیرامون کلانشهرها متناسب با چگونگی شرایط محیط طبیعی و نظام اجتماعی- اقتصادی کل شهر و پیرامون، اشکال متفاوتی از سازمان فضایی به وجود می‌آید. هدف پژوهش حاضر بررسی مقایسه‌ای میزان حاشیه‌ای شدن شهرهای لواسان و شهریار به عنوان حومه‌های متأثر از کلانشهر تهران است. مطابق رویکرد عملکردهای شهری در توسعۀ روستایی UFRD سکونتگاه‌ها با ابعاد و ویژگی‌های عملکردی متفاوت نقش مهمی در توسعۀ روستایی و منطقه‌ای دارند، اما در اغلب کشورهای در حال توسعه، نظام سکونتگاهی به اندازه کافی شکل نگرفته و یکپارچه نیست تا این مراکز بتوانند عملکردهای خود را به‌طور ویژه و کارآمد انجام دهند. در این پژوهش برای بررسی میزان حاشیه‌ای شدن از شاخص‌های اجتماعی، اقتصادی و از شاخص‌های کیفیت زندگی به منظور مقایسه و دستیابی به سطح زندگی در شهرهای مورد مطالعه استفاده شده است. رویکرد پژوهش توصیفی– تحلیلی و از روش پیمایشی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد شهرهای لواسان و شهریار به لحاظ ابعاد اقتصادی و اجتماعی به کلانشهر تهران وابسته‌اند، به گونه‌ای که این دو شهر در مقابل تهران نقش و کارکرد خوابگاهی دارند. در حالی که میانگین کیفیت زندگی و کیفیت بعد اقتصادی و اجتماعی در شهر لواسان نسبت به شهریار بهتر ارزیابی شده، میانگین کیفیت بعد کالبدی در شهریار بهتر از لواسان است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The comparative study of Tehran suburbs and it's effects on the procedure of getting marginal for these towns

نویسندگان [English]

  • Mahmood Jomepour 1
  • Neda Talebian 2
1 Professor, Social Planning Department, University of Allameh tabatabai
2 M. A.; University of allame tabatabae
چکیده [English]

The growth of metropolitan regions is directly influencing the periphery from various social, economic and spatial aspects. In the periphery of metropolises, different forms of spatial organization are made in accordance with different situation of the environmental and the socio-economic systems.  The aim of this study is to compare the marginalization process of metropolitan suburbs of Tehran. Includes Lavasan and Shahriar cities as metropolitan areas of Tehran metropolis. According to the Urban Rural Development Approach (UFRD), rural settlements with different dimensions and characteristics have an important role in rural and regional development. But in most developing countries, But in most developing regions, because of the lack of a hierarchical settlement system, these centers cannot perform their functions efficiently. In this study, In order to compare the living standards in the studied cities. We used the indicators of social, economic and quality of life indicators to determine the marginalization. The method of this research is descriptive-analytic and uses a survey method. The results of this research indicate that Lavasan and Shahriar cities depend on Tehran's metropolis in terms of economic and social dimensions. The role of these cities in interacting with the metropolis of Tehran is often the role of a dormitory. While the quality of physical indicators in Shahriyar was better than the Lavasan as marginal cities of Tehran

کلیدواژه‌ها [English]

  • urban fringe
  • marginal
  • Shahriar
  • Lavasan
  • TEHRAN

مراجع

اشتری مهرجردی، اباذر- میرزایی، حسین- فیروزآبادی، سید احمد و ایمانی جاجرمی، حسین (1395). بررسی جامعه‌شناختی خانه‌های دوم در ایران و بررسی پیامدهای آن، مطالعه موردی شهرستان فراهان. مجله برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، دوره 7، شماره 28
پاپلی‌یزدی، محمد حسین و رجبی‌سناجردی، حسین (1382). نظریه‌های شهر و پیرامون. تهران، انتشارات سمت، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی.
جمعه‌پور، محمود (1388). بررسی و سنجش سطح توسعه و عدم تعادل‌های منطقه‌ای در استان تهران. طرح پژوهشی، دانشگاه علامه طباطبایی.
حسین‌زاده دلیر، کریم، صدرموسوی، میرستار و بابایی اقدم فریدون (1388). تحلیل توسعه فضایی حواشی شهری، مطالعه موردی تبریز. مجله علوم انسانی و اجتماعی، شماره 27
خراسانی، محمدامین (1391). تبیین زیست‌پذیری روستاهای پیرامون شهری با رویکرد کیفیت زندگی. پایان‌نامه، دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا، گروه جغرافیای انسانی.
 خراط زبردست، اسفندیار: کارکردهای شهری در توسعۀ روستایی (UFRD)، مقاله، فصلنامه مسکن و انقلاب، انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، تهران، 1377.
رضوانی، محمدرضا، شکیبا، علیرضا و منصوریان، حسین (1387). ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی. فصلنامه رفاه اجتماعی، سال هشتم، شماره 31-30.
رضوانی، محمدرضا (1381). تحلیل الگوهای روابط و مناسبات شهر و روستا در نواحی روستایی اطراف تهران. مجله پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 43، زمستان 81.
رهنمایی، محمدتقی (1369). مجموعه مباحث و روش‌های شهرسازی جلد 4 جغرافیا. مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی، تهران.
رهنمایی، محمدتقی و شاه‌حسینی، پروانه (1386). فرایند شکل‌گیری و رشد شهرهای ایران. مجله سیاسی-اقتصادی، شماره 238-237.
رهنمایی، محمدتقی (1369). توسعۀ تهران و دگرگونی در ساختارهای نواحی روستایی اطراف. مجله تحقیقات جغرافیایی، شماره 16.
سجادی، ژیلا، (1375). نگرش جغرافیایی بر مفاهیم توسعه و نقش آن در ساختار مرکز-پیرامونی اقتصاد جهانی. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 41.
سجادی، ژیلا، رضویان، محمدتقی و نصیری، اسماعیل (1386). بررسی تطبیقی تحولات مکانی-فضایی شهرهای رودهن و بومهن. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی (علوم جغرافیایی): پاییز و زمستان 1385- بهار و تابستان، دوره  6، شماره  8-9 .
سجادیان، ناهید (1384). بررسی عوامل مؤثر در ایجاد و تحولات نواحی حومه‌ای شهر تهران. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، شماره 1
سعیدی، عباس (1379). مبانی جغرافیای روستایی. انتشارات سمت، تهران.
سیف‌الدینی، فرانک (1379). گسترش حومه‌ای شهرها. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 59-58.
ظاهری محمد (1387). نقش روند گسترش کالبدی شهر تبریز در ایجاد تغییرات کاربری اراضی حومۀ شهر و روستاهای حوزه نفوذ - (مطالعه موردی: روستاهای الوار سفلی، باغ معروف، شاه‌آباد مشایخ و کندرود). مجله جغرافیا و توسعه، شماره 11.
شکویی،حسین (1373).دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهری. انتشارات سمت.
عندلیب، علیرضا (1390). چالش‌ها و نقش‌های چندگانه توسعه شهری تهران. مجله مدیریت شهری، شماره‌ی 27.
مهدی‌زاده، جواد (1375). مفهوم و گستره منظومه شهری تهران. مجله معماری و شهرسازی، شماره 36 و 37.
نتایج تفضیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن، استان تهران (1385). استانداری تهران. معاونت برنامه‌ریزی، دفتر آمار و اطلاعات.
نظریان، اصغر (1367). سیر و تحول روابط شهر و روستا در ایران. مجموعه مقالات سمینار جغرافیایی، شماره 1.
نظریان، اصغر، (1370). گسترش فضایی شهر تهران و پیدایش شهرهای اقماری. مجله تحقیقات جغرافیایی، شماره 20.
 
H.V.Savitch, David Collins, Daniel Sandres, John P.Markhan: (1993). University of Louisville, Ties That Bind: Central Cities, Suburbs, and the New Metropolitan Region
Masum, Fariha, Germany (2009). Urban fringe management and role of good governance: integrating stakeholders in land management process, Rural to urban land conversion in Indonesia during boom and bust periods.
Md.shakil bin kashem, Dr.roxana hafiz, (2006). Sustainability appraisal of development trends in the urban fringe: an MCA Approach.
Firman Tommy (1999). Department of Regional and City Planning, Institute of Technology, Bandung, Indonesia. Jl. Ganesha 10, Bandung, Indonesia.
Dennis A., Rondineli(1985), Applied Methods of Regional Analysis The Spatial Dimension of     Development policy, Westview press, U.S.A.
Lee, Y.J., (2008). Subjective Quality of Life Measurement in Taipei, Building andEnvironment, No. 43 (7).  
Costanza, R., (2007). Quality of Life: An Approach Integration Opportunities,Human Needs, and Subjective Well-Being, Ecological Economics, No. 61, 267-276.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار