کارگزاران توسعۀ محلی: تحلیل جامعه‌شناختی نیروهای مؤثر در توسعۀ منطقۀ مرزی پیرانشهر

نویسندگان

1 استاد جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

2 دانشیار جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

3 دکتری جامعه‌شناسی توسعه اقتصادی و اجتماعی پردیس البرز دانشگاه تهران

چکیده

کارگزان توسعه در سطح ملی و منطقه‌ای اهمیت دارند، کارگزاران توسعه مناطق مرزی جزء خاستگاه قومیتی کردها همواره، با حساسیت، مورد توجه سیاست‌گذاران ملی بوده است. مقالۀ حاضر سه هدف محوری شناخت کارگزاران توسعۀ محلی؛ فرایندهای کارگزاری‌ آنها و موانع عاملیت هر یک از کارگزاران در فرایند توسعۀ محلی را دنبال می‌کند، به منظور گشایش حساسیت نظری، زمینه‌های مفهومی و نظری لازم در قالب رویکردهای دولت‌محور توسعۀ، رویکرد نهادگرایی با نگاه حکمروایی خوب در توسعۀ محلی ارایه شده است. منطقۀ مرزی پیرانشهر در استان آذربایجان غربی تنها مرز رسمی با کردستان عراق است و به استناد تحقیقات و تجربۀ زیسته محقق تغییرات توسعه‌ای سریعی را در بیست سال اخیر در زمینه توسعۀ محلی تجربه کرده است. روش تحقیق کیفی و تحلیل داده‌ها بر اساس مصاحبه­ها و مشاهده مشارکتی بوده است. نمونه‌گیری هدفمند و با 30 کارگزار توسعۀ محلی در قالب مصاحبۀ عمیق و گروهی جمع‌آوری شد. کارگزاران توسعۀ محلی در 5 دستۀ کارگزاران حاکمیتی (دولت و مجلس)، کارگزاران اقتصادی (سرمایه‌داران محلی، تجار مرزی، کولبران، کشاورزان)، کارگزاران امنیتی (نیروهای نظامی سپاه، هنگ مرزی)؛ کارگزاران شهری (مدیریت شهری و بنگاه­داران) و نیز کارگزاران مردمی (معتمدین محلی، سازمان‌های مردم‌نهاد، روحانیون)؛ شناسایی شدند. در این میان کارگزاران دولتی، امنیتی، مرز و اقتصاد مرزی اعم از تجار، کولبران، سرمایه‌داران محلی اثرگذاری رویه‌ای مؤثری داشته‌اند. رویه‌های تجربه­شدۀ کارگزاران عمدتاً با راهبردهای تعامل، تقابل، بی‌تفاوتی، حفظ حیثیت قومی و مراوده همراه بوده است. موانع جدی رویه‌های اثرگذاری نیروهای اجتماعی مؤثر در توسعۀ منطقه، کارگزاران غیر بومی، نگاه امنیتی، نگاه قومیتی و عدم اعتماد به مردم محلی بوده است. شاخصه‌های حکمروایی خوب با رویکرد نهادگرایی توسعۀ در طی دوره‌های سیاستی دولت‌های مستقر بعد از انقلاب متفاوت بوده است. به استناد یافته‌های پژوهش، حکمروایی خوب محلی با نگاه برنامه‌ریزی پایین به بالا با بهره‌مندی از کارگزاران بومی و به پشتوانۀ مشارکت مردمی مناسب­ترین استراتژی برای تحقق توسعۀ محلی در منطقۀ مرزی پیرانشهر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Local Development Agents: Sociological analysis of forces effective in the development of the Piranshahr border region

نویسندگان [English]

  • Taghi Azad Armaki 1
  • Hmaidreza Jalaeipour 2
  • Kamel Delpasand 3
1 Professor of Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran
2 Associate Professor of Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran
3 Ph.D. Sociology of Socio-Economic Development of Campus Alborz, University of Tehran
چکیده [English]

Development agents are highly significant in national and regional level. But, border regions` development agents with Kurdish origins have been always paid attention with highly sensitivity by national policy makers. Present research has three basic aims including: local development agent recognition, identification of agents` relevant processes, and exploration of barriers for each agent`s role in the process of local development. In order to explain theoretical context of the question, institutionalism approach with good government role in local development have been presented. Piranshahr border region, in the south of West Azerbaijan province, is the only formal border with Iraqi Kurdistan, and has experienced fast development changes in recent twenty years based on academic research and the researcher`s lived experience. Research method is qualitative and is based on the analysis of interviews and participatory observation. Sampling is done through purposive sampling; and Data has been collected through deep and group interviews with 30 local development agents divided in five groups including: governmental agents (from state and parliament), economical agents (from local investors, border merchants, carrier laborers, farmers), security agents (from Sepah military forces, Border Regiment forces), urban agents (from city managers and real-estate agents), and native social agents (from local confidants, NGOs, and Clergymen). Results show that agents from government, security, border, and economical agents including border merchants, carrier laborers, and local investors, have had affective experienced trends which have been mainly accompanied by interaction, opposition, indifference, ethnic respect preserve, and friendship. Serious barriers for local development have been recognized as nonnative agents, security point of view, ethno-centric view, and distrust to local people. Good government indexes have been variant based on institutionalism approach in different political states after revolution 1979. Based on research findings, local good government with upward planning look, using native agents, and participation of local people is the most appropriate strategy for the fulfillment of local development in Piranshahr border region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Local Community
  • local development
  • change agents
  • Border
  • social forces

مراجع

آزاد ارمکی، تقی (1386). جامعه‌شناسی توسعۀ (اصول و نظریه‌ها). تهران، نشر علم.
احمدرش، رشید (1393). درآمدی بر موانع فرهنگی و اجتماعی توسعه در کردستان، مطالعه موردی؛ شهرستان پیرانشهر. فصلنامه تحلیلی-پژوهشیزاگرس، سال اول، شماره اول.
ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا (1384). جامعه‌شناسی توسعه. تهران: انتشارات کیهان، چاپ پنجم.
ازکیا، مصطفی، زارع، ایمان و ایمانی، علی (1387). رهیافت‌ها و روش‌های تحقیق کیفی در توسعۀ روستایی، تهران: نشر نی.
اوانز، پیتر (1382). توسعۀ یا چپاول (نقش دولت در تحول صنعتی). ترجمه: عباس زندباف و عباس مخبر، تهران: طرح نو. چاپ دوم.
بلیکی، نورمن (1384). طراحی پژوهش‌های اجتماعی. ترجمه: حسن چاوشیان. تهران. نشر نی.
جلایی پور، حمیدرضا و باینگانی، بهمن (1395). مطالعه جامعه شناختی پیامدهای اقتصادی بازار و تجارت مرزی (اتنوگرافی انتقادی بازار)، فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران؛ ش. 4.
زیاری؛ کرامت­الله و دیگران (1394). استراتژی‌های توسعه شهر پیرانشهر با رویکرد CDS. پژوهش‌های جغرافیای انسانی؛ دوره 47، بهار 1394.
سرشماری‌های مختلف نفوس و مسکن کشور در سال‌های مختلف، مرکز آمار ایران.
عبداله­پور، جمال (1396)، واکاوی نقش نخبگان سنتی روستائی در راهبری توسعه‌ اجتماعات محلی مورد مطالعه: اجتماعات روستائی شهرستان سردشت. رساله دکتری، دانشگاه تهران.
عظیمی، حسین (1385). مدارهایتوسعهنیافتگی. تهران: نشر نی.
عنبری، موسی (1384). بررسی فرایند توسعه اجتماعی ایران عصر پهلوی» (با تأکید بر پهلوی دوم). دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی.
فرجی‌راد، خدر (1390) تبیین رابطه ظرفیت نهادی و توسعه پایدار منطقه‌ای و ارائه یک چارچوب مناسب (مطالعه موردی: شهرستان‌های بوکان و ارومیه)، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
فرجی راد، کاظمیان غلامرضا (1392). توسعۀ محلی و منطقه‌ای از منظر رویکرد نهادی. نشر جهاد دانشگاهی.
فلیک، اووه (1390). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمه: هادی جلیلی؛ چ 3، تهران: نی.
کاظمیان غلامرضا (1394). ارتقاء نهادی در مناطق «چالش‌ها و چشم‌اندازهای اقتصاد ایران در آستانه برنامه ششم». دانشگاه علامه طباطبایی؛ تهران.
محمدپور، احمد (1389). ضد روش: منطق و طرح در روش‌شناسی کیفی. جلد 1. جامعه‌شناسان.
محمدپور، احمد (1390). روش تحقیق کیفی ضد روش: مراحل و رویه‌های عملی در روش‌شناسی کیفی. جلد دوم. تهران. انتشارات جامعه‌شناسان.
مخبر، عباس (1365). برنامه‌ریزی در سطح محلی و توسعۀ روستایی: راهبرد‌های جایگزین. تهران، چاپ اول، انتشارات وزارت امور خارجه.
موسوی، زنگی‌آبادی؛ میرنجف، علی (1390). برنامه‌ریزی توسعة شهرهای مرزی: مطالعة موردی (استان آذربایجان غربی)؛ چاپ اول، انتشارات شریعة توس، مشهد.
میردی، احمد و جعفر خیرخواهان (1383). حکمرانی خوب بنیان توسعه. دفتر بررسی‌های اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
 
 
Amin, A. (1998). An Institutional Perspective on Regional Economic Development, Paper Presented at the Economic Geography Research Group Seminar of Institutions and Governance, Department of Geography UCL, London.
Amin, A., and Thrift, N. (1995). Globalization, Institutional Thickness and the Local Economy, in P. Healey, S. Cameron, S. Davoudi, S. Graham and A. Madanipour, Managing Cities: the New Urban Context, Chichester: Wiley.
Behzad, S. & N. Ahamad (2012). The role of the community in communities development: promotion of self depende through education. African Journal of Business Management, 6 (49).
Casey, D. (1999). Community development in the third world: wolking a fine line. Development in Practice, pp: 461-467.
Evans, B., Marko J., Sundback, S., and Theobald, K. (2005). Governing sustainable cities, Earthscan, London.
Eversole, R. (2014). Knowledge partnering for community development, Vol. 5, Routledge.
Giordano, B. (2001). Institutional thickness', Political Sub-Culture and the Resurgence of (the 'New') Regionalism in Italy -a Case Study of the Northern League in the Province of Varese, Transactions of the Institute of British Geographers, New Series, Vol.26, No. 1.
Haughton, G., and Counsell, D. (2004). Regions, Spatial Strategies and Sustainable Development. Routledge.
Healey, P. (1997). Collaborative planning, shaping places in fragmented societies, London: Macmillan.
Malekovic, S., Jaksa P., and Mario, P. (2007). Institutional Capacity for Regional Development in Croatia on the County Level, UDC 332.1(497.5).
Mohammad, M & Silong, A. D. (2010). Leadership roles in community development in Malasia. Journal of Global Business Management, 6(2), 1.
Ozor, N and N. Nwankwo (2008). The Role of Local Leaders in Community Development Programmes in Ideato Local Government Area of Imo State: Implication for Extension Policy. Journal of Agricultural Extension, Vol. 12 (2) December.
Philips, R. & R. Pitman (2009). a framework for community and economic development. An introduction to community development, 33 (1), pp: 71-85.
Pike, A., Rodriguez-Pose, A., and Tomaney, J. (2006). Local and Regional Development, Routledge.
Rodriguez-Pose, A. (2009). Do Institutions Matter for Regional Development, Available at http://personal.lse.ac.Uk/PODRIGU1.
Sumpor, M. (2007). Is There any Institutional Capacity for Integrated Regional Development? Application of New Governance Approaches in Croatia, 47th Congress of the European Regional Science Association, Paris, August 29th to September 2nd.
Vargas, C. M. (2000). Community development and micro – enterprises: fostering sustainable development. Sustainable Development, 8(1), pp: 11-26.
Verma, N. (2007). Institutions and Planning, Elsevier.
Zal, W.; Omar, M.; Saleh, H. & S. A. Halim (2014). the vulnerability of community capitals as a threat to Orang Kuala community development in Malaysia, Sage Open, 4(2).

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار