مطالعۀ جامعه‌شناختی طرح‌های توسعۀ محله‌ای شهری مورد مطالعه بازطراحی میدان مهران کرج

نویسندگان

1 گروه جامعه‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

2 مرکز تحقیقات امام علی علیه‌السلام، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف مطالعۀ جامعه‌شناختی طرح‌های توسعۀ شهری محله‌محور و سناریوهای احتمالی پیش‌روی این طرح‌ها با تمرکز بر پروژۀ بازطراحی میدان مهران کرج و واکنش‌های اجتماعی ناخواسته به این طرح انجام گرفته است.
روش اجرای پروژه مبتنی بر گردآوری، ترکیب و تحلیل داده‌ها به دو شیوۀ کمی و کیفی است. در بخش کمی از تکنیک پرسشنامه و در بخش کیفی از تکنیک مصاحبۀ فردی، گروهی، بررسی اسناد و مطالعات تطبیقی استفاده شد. روش تحلیل یافته‌ها تحلیلی و توصیفی، تحلیل محتوا، سناریونویسی و تحلیل ذی‌نفعان است.
براساس نتایج میدانی، ذی‌نفعان صاحب‌نفوذ و دارای قدرت اجتماعی (پلیس راهور، معاونت ترافیک شهرداری کرج، سازمان سیما و منظر شهرداری کرج، صاحبان مراکز تجاری و کسب‌وکار محلی و همچنین سرمایه‌گذاران و سازندگان مسکن) با اجرای طرح به شکل موجود مخالف هستند و طرح را عامل ترافیک و شلوغی بیشتر می‌دانند. مطالعۀ انجام‌گرفته بیانگر چهار سناریو مبتنی بر واکنش‌های ناخواسته به این طرح است که عبارت‌اند از: سناریوی عدم اقدام، سناریوی تنش، سناریوی سازگاری منفعلانۀ متأثران و چهارم سناریوی تعدیل و اجرای مشارکتی پروژه.
یافته‌های پژوهش نشان داد مجموعه‌ای از عوامل درهم‌تنیده در محدودۀ این میدان، عامل ایجاد واکنش‌های اجتماعی و فرهنگی ناخواسته‌ای در محدودۀ این میدان می‌شود که توسعۀ محله‌ای را با چالش مواجه می‌کند و عامل تضاد و تعارض می‌شود. از میان چهار سناریوی ارائه‌شده، سناریوی تعدیل مورد تأیید مطالعۀ حاضر است و پیشنهاد‌هایی در راستای آن ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Sociological Study of Neighborhood-Oriented Urban Development Plans A Case Study of the Redesign of Mehran Square in Karaj

نویسندگان [English]

  • Salahedin Ghaderi 1
  • Manochehr Reshadi 2
1 Department of Sociology, Faculty of Literature and Humanities Kharazmi University. Tehran, Iran
2 Imam Ali (AS) Research Center, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran
چکیده [English]

The objective of this investigation is to conduct a sociological examination of neighborhood-oriented urban development plans and the potential scenarios that may arise duri​ng their execution. The research concentrates on the redesign project of Mehran Square in Karaj, researching the unanticipated social consequences that this initiative has caused.
The methodology is predicated on the acquisition, integration, and examination of both qualitative and quantitative data. Questionnaires were implemented during the quantitative phase, while comparative case studies, document analysis, and individual and group interviewscomprised the qualitative phase. The findings were analyzed through descriptive and analytical methods, content analysis, scenario writing, and stakeholder analysis.
Field results suggest that the current form of the project is opposed by influential stakeholders with social power, such as the Traffic Department of Karaj Municipality, the Urban Landscape Organization of Karaj Municipality, local business owners, and housing investors and developers. They perceive it as a source of increased traffic congestion and disorder. The study identifies four potential scenarios in response to the redesign project: 1) inaction, 2) conflict, 3) passive adaptation by affected groups, and 4) a moderated and participatory implementation scenario.
The findings reveal that a complex network of interconnected factors in the square’s area contributes to unintended social and cultural reactions, which presents obstacles to neighborhood-based development and fosters conflict and opposition. This study endorses the moderated implementation scenario, which is one of the four proposed scenarios. Subsequently, pertinent recommendations are provided.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Karaj
  • Neighborhood Development
  • Scenario
  • Social Reaction
  • Sociological Study

مراجع

کارمونا، متئو، هیت، تیم و تیسدل، استیون (1388). مکان‌های عمومی، فضاهای شهری: ابعاد گوناگون طراحی شهری. ترجمۀ اسماعیل صالحی، مهشید شکوهی، زهرا اهری و فریاب قرائی. تهران: دانشگاه هنر.
قادری، صلاح‌الدین و شرف‌خانی، جعفر (1399). توسعۀ مبتنی بر اجتماع محلی (محله‌محور) از ایده تا عمل، مورد مطالعه: توسعۀ مبتنی بر اجتماع محلی در شهر تهران، توسعۀ محلی (روستایی-شهری)، 12(1)، 103-126. https://doi.org/10.22059/jrd.2021.301759.668540
کریر، راب (1396). فضای شهری. ترجمۀ خسرو هاشمی‌نژاد. تهران: خاک.
گلابی، فاطمه، آقایاری‌هیر، توکل، علیزاده اقدم، محمدباقر و نوروزی، اسماعیل (1403). مطالعۀ جامعه‌شناختی ویژگی‌های شهر ترومازده از منظر شهروندان (مورد مطالعه: شهر تبریز). مطالعات و تحقیقات اجتماعی ایران، 13(1)، 37-53. https://doi.org/10.22059/jisr.2024.369225.1466
محمدی مجد، داریوش (1395). ارزیابی تأثیرات اجتماعی فرهنگی بازپیرایی میدان دوم نازی‌آباد. پروژۀ مطالعاتی شهرداری منطقۀ 16، ادارۀ مطالعات اجتماعی.
مدنی‌پور، علی (1387). فضاهای عمومی شهری. ترجمۀ فرشاد نوریان. تهران: شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
مهندس مشاور معمار و شهرساز پارت (1398). طرحی شهری میدان‌های شهر کرج (میدان امام حسین، میدان مهران، میدان استقلال، میدان مدنی، میدان نبوت و فلکۀ اول گوهردشت). طرح پژوهشی، شهرداری کرج، معاونت شهرسازی.
 
Aledo, A. T., & Domínguez, J. A. G. (2016). Social impact assessment (SIA) from a multidimensional paradigmatic perspective: Challenges and opportunities. Journal of Environmental Management, 195, 56–61. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2016.05.030
Barton, H., Grant, M., & Guise, R. (2003). Shaping neighborhoods: A guide for health, sustainability and vitality. London & New York: Spon Press.
Bryant, M. M. (2006). Urban landscape conservation and the role of ecological greenways at local and metropolitan scales. Landscape and Urban Planning, 76(1–4), 23–44. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2004.09.029
Carmona, M. (2019). Principles for public space design, planning to do better. Urban Design International, 24, 47–59. https://doi.org/10.1057/s41289-018-0070-3
Carmona, M., Heath, T., & Tiesdell, S. (2009). Public places, urban spaces: The dimensions of urban design. Translated by: E. Salehi, M. Shokoohi, Z. Ahari, & F. Gharaei. Tehran: University of Art Press. (In Persian)
Carrier, R. (2017). Urban space. Translated by: K. Hashemiannejad. Tehran: Khak. (In Persian)
Coulton, C. (2012). Defining neighborhoods for research and policy. Cityscape: A Journal of Policy Development and Research, 14(2), 231–236.
Flanagan, W. C. (1993). Contemporary urban society. Cambridge, England: University Press.
Ghaderi, S., & Sharafkhani, J. (2020). Community-based development (neighborhood-oriented): From idea to practice – Case study: Community-based development in Tehran. Journal of Rural and Urban Development, 12(1), 103–126. https://doi.org/10.22059/jrd.2021.301759.668540 (In Persian)
Gharai, F. (1999). Generic principles of neighborhood design: With particular reference to Tehran. Master’s thesis, University of Sheffield. (In Persian)
Golabi, F., Aghayarihir, T., Alizadeh Aghdam, M. B., & Norouzi, E. (2024). A sociological study of the characteristics of a trauma-affected city from the perspective of citizens (Case study: Tabriz City). Iranian Journal of Social Studies and Research, 13(1), 37–53. https://doi.org/10.22059/jisr.2024.369225.1466  (In Persian)
Madanipour, A. (2008). Urban public spaces. Translated by: F. Nourian. Tehran: Urban Processing and Planning Company. (In Persian)
Mohammadi Majd, D. (2016). Socio-cultural impact assessment of the revitalization of Nazi Abad Second Square. Research project. Tehran Municipality, District 16, Department of Social Studies. (In Persian)
Part Consulting Engineers in Architecture and Urban Planning (2019). Urban design project for squares of Karaj (Imam Hossein, Mehran, Esteghlal, Madani, Nabovat, and Gohardasht First Roundabout) [Research project]. Karaj Municipality, Urban Development and Landscape Architecture Department.
Townsend, C. L. (2005). Building great neighborhoods: A citizen’s guide for neighborhood planning. Michigan: Michigan State University.
United Nations Human Settlements Programme (UN-Habitat) (2016). Global public space toolkit: From global principles to local policies and practice. Retrieved from https://unhabitat.org
 
 
توسعه محلی (روستائی-شهری)
دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 32
بهار و تابستان 1404
تیر 1404
صفحه 203-221

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار