مطالعه موانع ساختاری توسعۀ سبز کشاورزی؛ دیدگاه گلخانه‌دارهای شهرستان اشکذر

نویسندگان

1 گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران.

2 گروه مددکاری و سیاست‌گذاری اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

3 گروه جامعه شناسی. دانشکده علوم اجتماعی. دانشگاه یزد، یزد، ایران.

10.22059/jrd.2025.392360.668914

چکیده

شرایط اقلیمی و وضعیت نامناسب منابع آبی در ایران، تداوم کشاورزی سنتی را ناممکن ساخته است. بااین‌حال، امنیت غذایی جامعۀ ایرانی وابسته به تداوم کشاورزی است. در چنین وضعیتی، کشاورزی گلخانه‌ای به‌عنوان راه‌حلی زیست‌محیطی مطرح شده که در راستای توسعۀ سبز کشاورزی است. با وجود این، توسعۀ سبز کشاورزی در ایران با چالش‌ها و موانع مختلفی روبه‌رو است. این پژوهش به بررسی این چالش‌ها و موانع پرداخته است.
روش پژوهش، نظریۀ زمینه‌ای برساختی است. مشارکت‌کنندگان، کشاورزان گلخانه‌دار شهرستان اشکذر هستند که حداقل سه سال سابقۀ گلخانه‌داری داشته‌اند. با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند (حداکثر تنوع) با 45 نفر از آن‌ها مصاحبۀ متمرکز انجام گرفت. داده‌ها با رویکرد کدگذاری سه‌مرحله‌ای نظریۀ زمینه‌ای برساختی (کدگذاری اولیه، کدگذاری متمرکز و کدگذاری نظری) تحلیل شدند.
یافته‌های پژوهش بیانگر این بود که سرگشتگی نهادی، به‌هم‌ریختگی نظم اقتصادی، ناکارآمدی سیاست‌گذاری انرژی، ناکارآمدی آموزش زیست‌محیطی و عقب‌ماندگی فناورانه مهم‌ترین چالش‌های توسعۀ سبز کشاورزی از دیدگاه گلخانه‌دارهای شهرستان اشکذر هستند. مقولۀ مرکزی «سرگشتگی نهادی-ساختاری و تضعیف توسعۀ سبز کشاورزی» است. این چالش‌ها در مفصل‌بندی با یکدیگر سبب تضعیف توسعۀ سبز کشاورزی در شهرستان اشکذر شده‌اند.
نتایج نشان می‌دهد توسعۀ سبز کشاورزی در گرو بازنگری جدی در ساختارهای نهادی، سیاست‌گذاری و آموزش زیست‌محیطی است. بدون این بازنگری، پایداری کشاورزی در مناطق کم‌آب مانند اشکذر با تهدید جدی مواجه خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Examination of Structural Challenges in Agriculture Green Development; Perspective of Greenhouse Farmers in Ashkzar County

نویسندگان [English]

  • Aboulfazl Pourganji 1
  • Manouchehr Alinejad 2
  • Seyed alireza Afshani 3
  • Hossein Afrasiabi 3
1 Department of Social Policy, Faculty of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Ira
2 Department of Social Work and Policy, Faculty of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
3 Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran.
چکیده [English]

Traditional agriculture has been rendered impossible in Iran due to the deterioration of water resources and the adverse climatic conditions. Meanwhile, the continuation of agriculture is essential for guaranteeing food security for Iranian society. In this context, greenhouse farming has emerged as an environmentally sustainable solution that is consistent with the principles of green agricultural development. Nevertheless, Iran's green agriculture expansion is confronted with a multitude of obstacles and challenges. These obstacles and impediments are examined in this investigation.
Constructivist grounded theory is implemented in the research methodology. The participants were greenhouse farmers in Ashkzar County who had a minimum of three years of experience in greenhouse cultivation. Focused interviews were conducted with 45 of these producers using a purposive sampling method (maximum variation sampling). The constructivist grounded theory three-phase coding approach was employed to analyze the collected data, which included initial coding, focused coding, and theoretical coding.
The findings indicate that the most significant obstacles to green agricultural development from the perspective of greenhouse farmers in Ashkzar County are institutional aporia, environmental-industrial pollution, economic disorder, inefficiency in energy policy-making, inadequacy of environmental education, technological backwardness, and climatic incompatibility. The primary category that was identified was “institutional-structural aporia and the failure of green agriculture green development.” In their interrelated articulation, these challenges have collectively contributed to the failure of green agricultural development in Ashkzar.
The results findings that the development of green agriculture is contingent upon a comprehensive overhaul of environmental education, policymaking, and institutional structures. The sustainability of agriculture in water-scarce regions such as Ashkzar will be jeopardized if this revision is not implemented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Greenhouse Farming
  • Agriculture Green Development
  • Institutional Aporia
  • Constructivist Grounded Theory

مراجع

احمدی فیروزجائی، علی، غفوری، مهناز، صفری‌پور، مهسا و شرقی، طاهره (1401). شناسایی و اولویت‌بندی چالش‌ها و راهکارهای عملی رفتار محیط‌زیستی گلخانه‌داران خیار دهستان طارند. فصلنامۀ علمی آموزش محیط‌زیست و توسعۀ پایدار، 10(3)، 137-119. https://doi.org/10.30473/ee.2022.58260.2347
استراوس، انسلم و کربین، جولیت (1391). مبانی پژوهش کیفی، فنون و مراحل تولید نظریۀ زمینه‌ای. ترجمۀ ابراهیم افشار. تهران: نشرنی.
خبرگزاری جمهوری اسلامی-ایرنا (1402). توسعۀ گلخانه‌های مدرن از اهداف سند تحولی یزد نوین است. برگرفته از وب‌سایت https://www.irna.ir/news/85112416
سامانۀ گلخانه‌های ایران (1401). آمار گلخانه‌های کشور تا اول 1400. برگرفته از وب‌سایت https://golkhaneban.ir/
سجاسی قیداری، حمدالله، شایان، حمید و حسینی کهنوج، سید رضا (1397). شناسایی عوامل مؤثر بر شکست کسب‌وکارهای کارآفرینان محلی با روش تئوری بنیانی و رویکرد آینده‌پژوهی (مطالعۀ موردی: گلخانه‌داران مناطق روستایی شهرستان جیرفت). برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 22(1)، 154-186. https://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-16099-fa.html
صدوقی، عطیه، یوسفی، علی و امینی، امیر مظفر (1395). ارزیابی دانش، نگرش و عملکرد گلخانه‌داران خیار و گوجه‌فرنگی شهرستان اصفهان در تولید محصول سالم. روابط خاک و گیاه، 7(3)، 155-167.
قاسمی، صدیقه و کرمی، عزت‌اله (1388). نگرش‌ها و رفتارهای گلخانه‌داران استان فارس نسبت به کاربرد سموم شیمیایی در گلخانه‌ها. اقتصاد و توسعۀ کشاورزی، 23(1)، 28-40.
محسن‌زاده، رسول و فکوهی، ناصر (1398). بحران آب در سایۀ کشاورزی افزایی و کشاورزی زدایی کشور: تشریح ارتباط بحران آب در بخش کشاورزی و وابستگی به نفت در کشور. فصلنامۀ توسعۀ محلی (روستایی-شهری)، 11(1)، 267-292. https://doi.org/10.22059/jrd.2019.74470
نوروزی، عباس و شهبازی، اسماعیل (1389). نقش ترویج در توسعۀ کشاورزی ارگانیک (زیستی) در روستاهای کشور. فصلنامۀ توسعۀ محلی (روستایی-شهری)، 2(2)، 1-22.
 
Achour, Y., Ouammi, A., & Zejli, D. (2021). Technological progresses in modern sustainable greenhouses cultivation as the path towards precision agriculture. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 147, 111251. https://doi.org/10.1016/j.rser.2021.111251
Ahmadi Firouzjaie, A., Ghafouri, M., Safaripour, M., & Sharghi, T. (2022). Identifying and Prioritizing of the Practical Challenges and Solutions of Pro-Environmental Behavior of Greenhouse Cucumber Growers in Tarand District. Journal of Environmental Education and Sustainable Development, 10(3), 110-137. https://doi.org/10.30473/ee.2022.58260.2347 (In Persian)
Aschilean, I., Rasoi, G., Raboaca, M. S., Filote, C., & Culcer, M. (2018). Design and concept of an energy system based on renewable sources for greenhouse sustainable agriculture. Energies, 11(5), 1201. https://doi.org/10.3390/en11051201
Ghasemi S., & Karami, E. (2009). Attitudes and behaviors about pesticides use among greenhouse workers in Fars province. Journal of Economics and Agricultural Development, 23(1), 28-40. https://doi.org/10.22067/jead2.v1388i1.2065 (In Persian)
Charmaz, K., & Thornberg, R. (2021). The pursuit of quality in grounded theory. Qualitative Research in Psychology, 18(3), 305-327. https://doi.org/10.1080/14780887.2020.1780357
Danevad, D., Sapounas, A., Hillman, K., & Eriksson, O. (2023). Life cycle assessment of greenhouse tomatoes for the Swedish market. Journal of Cleaner Production, 431, 139819. http://dx.doi.org/10.1016/j.jclepro.2023.139819
Durmanov, A., Umarov, S., Rakhimova, K., Khodjimukhamedova, S., Akhmedov, A., & Mirzayev, S. (2021). Development of the organizational and economic mechanisms of greenhouse industry in the Republic of Uzbekistan. Journal of Environmental Management and Tourism, 12(2), 331-340. https://doi.org/10.14505//jemt.v12.2(50).03
Dutta, I., & Sen, V. (2013). Greenhouse farming in gujarat: A march towards sustainable agriculture. OIDA International Journal of Sustainable Development, 6(08), 63-68.
Dutta, I., & Sen, V. (2013). Greenhouse farming in gujarat: A march towards sustainable agriculture. OIDA International Journal of Sustainable Development, 6(08), 63-68. https://ssrn.com/abstract=2385579
Ghani, S., Bakochristou, F., ElBialy, E. M. A. A., Gamaledin, S. M. A., Rashwan, M. M., Abdelhalim, A. M., & Ismail, S. M. (2019). Design challenges of agricultural greenhouses in hot and arid environments A review. Engineering in Agriculture, Environment and Food, 12(1), 48-70. https://doi.org/10.1016/j.eaef.2018.09.004
Ghosh, M. K., & Hasan, S. S. (2013). Farmers’ attitude towards sustainable agricultural practices. Bangladesh Research Publications Journal, 8(4), 227-235. http://www.bdresearchpublications.com/admin/journal/upload/1308408/1308408.pdf
Sojasi Qeidari, H., Shayan, H., & Hosseini Kahnooj, S. R. (2018). Identifying factors affecting on entrepreneurs local business defeat by fundamental theory and futuristic approach. Journal of Spatial Planning and Geomatics, 22(1), 154-186. (In Persian)
 Islamic Republic News Agency-IRNA. (2023). The development of modern greenhouses is one of the goals of the New Yazd Development Document. Retrieved from: https://www.irna.ir/news/85112416 (In Persian)
Iran's greenhouse system (1401). Statistics of greenhouses in the country until the beginning of 1400.
Taken from the website  https://golkhaneban.ir.  (In Persian)
Jensen, A., Knudsen, M. T., & Mogensen, L. (2024). Environmental impact of Danish organic tomatoes grown in greenhouses: quantifying the reduction potential from changes in energy supply towards 2030. European Journal of Agronomy, 153, 127051. http://dx.doi.org/10.1016/j.eja.2023.127051
Jensen, A., Mogensen, L., van der Werf, H. M., Xie, Y., Kristensen, H. L., & Knudsen, M. T. (2024). Environmental impacts and potential mitigation options for organic open-field vegetable production in Denmark assessed through life cycle assessment. Sustainable Production and Consumption, 46, 132-145. http://dx.doi.org/10.1016/j.spc.2024.02.008
Strauss, A., & Corbin, J. (2012). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory, Translated by: E. Afshar. Tehran: Ney. (In Persian)
Kolb, S. M. (2012). Grounded theory and the constant comparative method: Valid research strategies for educators. Journal of Emerging Trends in Educational Research and Policy Studies, 3(1), 83-86. https://hdl.handle.net/10520/EJC135409
Liu, S., Deichmann, M., Moro, M. A., Andersen, L. S., Li, F., Dalgaard, T., & McKnight, U. S. (2022). Targeting sustainable greenhouse agriculture policies in China and Denmark: A comparative study. Land Use Policy, 119, 106148. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2022.106148
Maraveas, C., Karavas, C. S., Loukatos, D., Bartzanas, T., Arvanitis, K. G., & Symeonaki, E. (2023). Agricultural greenhouses: Resource management technologies and perspectives for zero greenhouse gas emissions. Agriculture, 13(7), 1464. https://doi.org/10.3390/agriculture13071464
Mendoza-Fernández, A. J., Peña-Fernández, A., Molina, L., & Aguilera, P. A. (2021). The role of technology in greenhouse agriculture: Towards a sustainable intensification in Campo de Dalías (Almería, Spain). Agronomy, 11(1), 101. https://doi.org/10.3390/agronomy11010101
Mohsenzadeh, R., & Fakouhi, N. (2019). Iran’s Water Crisis in relation to the Country’s Agriculturization and De-agriculturalization: Explaining the Relationship between Water Crisis in Agriculture Sector and Country's Oil Dependency. The Journal of Community Development (Rural-Urban), 11(1), 267-292. https://doi.org/10.22059/jrd.2019.74470 (In Persian)
Musvoto, C., Nortje, K., De Wet, B., Mahumani, B. K., & Nahman, A. (2015). Imperatives for an agricultural green economy in South Africa. South African Journal of Science, 111(1-2), 01-08. https://doi.org/10.17159/sajs.2015/20140026
Naseer, M., Persson, T., Hjelkrem, A. G. R., Ruoff, P., & Verheul, M. J. (2022). Life cycle assessment of tomato production for different production strategies in Norway. Journal of Cleaner Production, 372, 133659. http://dx.doi.org/10.3390/su152115669
Norouzi, A. & Ismail Shahbazi, I. (2010). The role of extension education in development of organic agriculture in Iranian villages. Journal of Community Development (Rural-Urban), 2(2), 1-22. https://jrd.ut.ac.ir/article_22224.html (In Persian)
Sadoughi, A., Youssefi, A., & Amini, A. M. (2016). Farmers’ knowledge, attitude and practice of healthy greenhouse cucumber and tomato production in Isfahan County. Journal of Soil and Plant Interactions-Isfahan University of Technology, 7(3), 155-167. http://dx.doi.org/10.18869/acadpub.ejgcst.7.27.155 (In Persian)
Shen, J., Zhu, Q., Jiao, X., Ying, H., Wang, H., Wen, X., ... & Zhang, F. (2020). Agriculture green development: A model for China and the world. Frontiers of Agricultural Science and Engineering, 7(1), 5-13. https://doi.org/10.15302/J-FASE-2019300
Sikolia, D., Biros, D., Mason, M., & Weiser, M. (2013). Trustworthiness of grounded theory methodology research in information systems. MWAIS 2013 Proceedings, 16, 1-6. https://aisel.aisnet.org/mwais2013/16
Urquhart, C. (2012). Grounded theory for qualitative research: A practical guide. London: Sage.
Viola, C., Alonzo, G., Bibbiani, C., Giagnacovo, G., Scoccianti, M., & Tumminelli, G. (2012). Sustainable greenhouse horticulture in Europe. Journal of Sustainable Energy, 3(3), 159-163. https://hdl.handle.net/11568/788029
Weng, Q., Qin, Q., & Li, L. (2020). A comprehensive evaluation paradigm for regional green development based on “Five-Circle Model”: A case study from Beijing-Tianjin-Hebei. Journal of Cleaner Production, 277, 124076. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.124076
Zhang, Q., Qu, Y., & Zhan, L. (2023). Great transition and new pattern: Agriculture and rural area green development and its coordinated relationship with economic growth in China. Journal of Environmental Management, 344, 118563. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2023.118563
 
 
توسعه محلی (روستائی-شهری)
دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 32
بهار و تابستان 1404
تیر 1404
صفحه 63-79

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار