واکاوی چالش‌های حکمروایی محلی در تجربۀ اعضای شوراهای اسلامی شهر

نویسندگان

1 گروه آموزشی جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

2 گروه آموزشی توسعه اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

10.22059/jrd.2025.367960.668827

چکیده

مطالعۀ حاضر با هدف واکاوی فهم تجربۀ اعضای شوراهای اسلامی شهر در ایران از حکمروایی محلی، زمینه‌ها و چالش‌های آن انجام گرفته است.
رویکرد پژوهش کیفی و به روش نظریۀ داده‌مبنا است. مشارکت‌کنندگان این پژوهش را کلیۀ اعضای شوراهای اسلامی شهرهای کشور تشکیل می‌دهند. براساس منطق نمونه‌گیری هدفمند، با 50 عضو شوراهای اسلامی مصاحبه به عمل آمد و با کمک‌گرفتن از روش نمونه‌گیری نظری به گردآوری داده‌ها پرداخته شد تا بتوان به اشباع نظری دست یافت.
نتایج بیانگر آن است که تحولات حکمروایی محلی با چالش‌های اساسی همراه است. بخشی از این چالش‌ها متأثر از سازوکار جایگاه و نقش داخلی شوراها است و بخش دیگر در مناسبات و تعاملات این نهاد با نهادها و دستگاه‌ها و سازمان‌های دولتی است. براین‌اساس، تجارب اعضا از حضور در شورای اسلامی شهر با نوعی احساس بی‌قدرتی، رهاشدگی و بی‌هنجاری همراه است که در قالب هستۀ اصلی «بیگانگی نهادی در سازوکار حکمرانی محلی» مفهوم‌پردازی شده است.
سازوکار فهم این بیگانگی، در نحوۀ مواجهۀ اعضای شوراها در موقعیت، وظایف و کارآمدی آن‌ها مؤثر است که به‌نوبۀ خود پیامدهایی از قبیل تضعیف سرمایۀ اجتماعی نهادی، تضعیف و تحدید تدریجی نقش شوراها، تضعیف دموکراسی محلی و کناره‌گیری از کاندیداتوری را به دنبال دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Exploring the Challenges of Local Governance in the Experience of Islamic City Council Members

نویسندگان [English]

  • Masoud Saremi 1
  • Ardeshir Entezari 1
  • Ahmad Ghiasvand 1
  • Hossein Imani Jajarmi 2
1 Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
2 Department of Social Development, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

The objective of the current study is to comprehend the local governance, contexts, and challenges experienced by the members of Islamic city councils in Iran.
The research approach is qualitative and based on data-based theory. “All the members of the Islamic Councils of the cities of the country” comprise the participants of this investigation. Interviews were conducted with 50 members of Islamic councils in accordance with the logic of purposive sampling. Data were collected until theoretical saturation was achieved through the use of the theoretical sampling method.
The results indicate that the local governance institution is grappling with fundamental issues and challenges. A portion of these issues are related to the internal mechanisms of the councils, while the other portion is related to the relations and interactions of this institution with government institutions and organizations. Consequently, the members’ experiences of attending the city’s Islamic Council are associated with a sense of powerlessness, abandonment, and abnormality, which is conceptualized in the theme of “institutional alienation in the local governance mechanism.”
 The mechanism of comprehending this alienation is effective in the manner in which council members confront their position, responsibilities, and efficiency. This has the following repercussions: a gradual deterioration and delimitation of the role of councils, a deterioration of local democracy, and a withdrawal from candidacy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Institutional Alienation
  • Institutionalization
  • Islamic Councils
  • Local Governance

مراجع

ایمانی جاجرمی، حسین (1384). بررسی جامعه‌شناختی عوامل کارایی شوراهای اسلامی شهر. رسالۀ دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه تهران.
 الله‌وردی‌زاد، رضا؛ ولیقلی‌زاده، علی و صانعی، مهدی (1394). آسیب شناسی رابطۀ بین شورای شهر با نظام سیاسی در ایران (تبیین اصول تمرکززدایی اداری در دولت محلی). جغرافیا و آمایش شهری-منطقه‌ای، 5(۱۴)، 25-46. https://doi.org/10.22111/gaij.2015.1912
ابراهیم‌زاده، عیسی و اسدیان، مرتضی (1392). تحلیل و ارزیابی میزان تحقق‌پذیری حکمروایی خوب شهری در ایران؛ موردشناسی: شهر کاشمر. جغرافیا و آمایش شهری-منطقه‌ای، 3(۶)، 17-30. https://doi.org/10.22111/gaij.2013.1075
ابراهیم‌آبادی، غلامرضا و ابوالحسنی، سید عبدالرحیم (1397). شوراهای اسلامی شهر و روستا و تمرکززدایی در جمهوری اسلامی ایران. پژوهشنامۀ علوم سیاسی، 14(1)، 7-34. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.1735790.1397.14.1.1.6
بشیریه، حسین (1382). آموزش دانش سیاسی. تهران: نگاه معاصر.
پیمایش ملی سرمایۀ اجتماعی (1395). وزارت کشور با همکاری پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
زیاری، کرامت‌الله، حاتمی؛ احمد، عاشوری، حسن و پوته‌ریگی، محمد (1397). بررسی علل ناکارآمدی شوراهای اسلامی شهر در مدیریت شهری (نمونۀ موردی: شهر زاهدان). پژوهش‌های نوین علوم جغرافیایی، معماری و شهرسازی، 2(13)، 93-112.
عنبری، موسی و قلی‌زاده میرزایی، حامد (1396). مطالعۀ رابطۀ هویت‌گرایی محلی با کنش‌های انتخاباتی: بررسی انتخابات مجلس شورای اسلامی در لرستان. توسعۀ محلی (روستایی-شهری)، 9(2)، 261-282. https://doi.org/10.22059/jrd.2000.67453
کاظمیان، غلامرضا؛ قربانی‌زاده، وجه‌اله؛ واعظی، رضا و شاه‌محمدی، مرضیه (1398). الگوی نقش و ساختار حکمروایی محلی در نظام مدیریتی ایران. فصلنامۀ مدیریت دولتی، 11(2)، 179-202. https://doi.org/10.22059/jipa.2019.278535.2521
ویسی، هادی؛ احمدی‏پور، زهرا و قالیباف، محمدباقر (1391). آسیب‌شناسی دولت محلی؛ مطالعۀ موردی: شورای اسلامی کلان‌شهرها. دانشگاه تربیت مدرس، 16(2)، 18-36. https://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-6691-fa.html
ویسی، هادی (1392). بررسی الگوهای دولت محلی و تطبیق آن با شهرهای ایران. جغرافیا و توسعه، 11(33)، 139-158. https://doi.org/10.22111/gdij.2013.1328
هانتینگتون، ساموئل (1375). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی. ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران: علم.
 
Selee, A. D. (2006). The paradox of local empowerment: Decentralization and democratic governance in Mexico. University of Maryland, College Park.
Crawford, G. (2008). Decentralization and the limits to poverty reduction: Findings from Ghana. Oxford Development Studies, 36(2), 235-258. https://doi.org/10.1080/13600810701702002
Farazmand, A. (2004). Sound governance: Policy and administrative innovations. Bloomsbury Publishing USA.
Kaufmann, D., Kraay, A., & Zoido-Lobaton, P. (2000). Governance matters. Finance Dev, 37(2), 10. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=188568
Kafle, S., & Karke, K. (2003). Towards ideal local government: Strengthening participatory development. Unpublished Memoir.
Kaufmann, D., & Kraay, A. (2008). Governance indicators: where are we, where should we be going?. The World Bank Research Observer, 23(1), 1-30.
Marx, K. (1976). The notion of alienation. In L. A. Coser & B. Rosenberg (Ed.) Sociological theory (pp. 397-401). New York: MacMillan.
March, J. G., & Olsen, J. P. (1995). Democratic Governance. New York: The Free Press.
North, D. C. (1990) Institutions, Institutional change and Economic performance. Cambridge: cambridge University Press.
Peters, B. G. (1998). Institutional theory in political science: The new institutionalism. Edward Elgar Publishing.
Scott, W. R. (1995). Institutions and Organizations, Sage Publications. Inc USA.
Huntington, S. P. (2006). Political order in changing societies. Yale University Press.
Scott, W. R. (1995). Institutions and organizations (Vol. 2). Thousand Oaks, CA: Sage.
Sharpe, L. J. (1970). Theories and values of local government. Political studies, 18(2), 153-174.
Stoker, G. (2011). Was local governance such a good idea? A global comparative perspective. Public administration, 89(1), 15-31.
Rhodes, R. A. W. (1996). The new governance: governing without government. Political Studies, 44(4), 652-667.
Imani Jajermi, H. (2004). Sociological investigation of efficiency factors of Islamic city councils, doctoral thesis of sociology, University of Tehran. (In Persian)
Allahverdizad, R., Valigholizadeh, A., & Saneei, M. (2014). Pathology of the relationship between the city council and the political system in Iran (explaining the principles of administrative decentralization in local government). Geography and Urban-Regional Planning, 5(14), 25-46. https://doi.org/10.22111/gaij.2015.1912 (In Persian)
Ebrahimzadeh, E., & Assadian, M. (2012). Analysis and evaluation of the feasibility of good urban governance in Iran, case study: Kashmar city. Geography and Territorial Spatial Arrangement, 3(6), 17-30. https://doi.org/10.22111/gaij.2013.1075 (In Persian)
Ebrahim Abadi, Gh. R., & Abolhassani, S. A. (2017). Town and Village Islamic Councils and Decentralization in the Islamic Republic of Iran. Research Letter of Political Science, 14(1), 7-34. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.1735790.1397.14.1.1.6 (In Persian)
Bashirieh, H. (2003) Teaching Political Knowledge. Tehran: Negah Moaser. (In Persian)
National Survey of Social Capital (2015). The Ministry of Interior in collaboration with the Research Institute of Culture, Art and Communication. (In Persian)
Zeyari, K., Hatami, A., Ashuri, H., & Potehrigi, M. (2017). Investigating the causes of inefficiency of Islamic city councils in urban management (case study: Zahedan city). New Researches of Geographical Sciences, Architecture and Urban Planning, 2(13), 93-112. (In Persian)
Kazemian, Gh. R., Qorbanizadeh, V., Vaezi, R., & Shah Mohammadi, M. (2018). Role model and structure of local governance in Iran’s management system. Government Management Quarterly, 11(2), 179-202. (In Persian)
Veisi, H., Ahmadipour, Z., & Ghalibaf, M. B. (2008). Pathology of local government: Islamic Council of Metropolitans. Journal of Tarbiat Modares University, 16(2), 18-36. (In Persian)
Veisi, H. (2012). Study of local government models and its adaptation to Iranian cities. Geography and Development, 11(33), 139-158. (In Persian)
 Huntington, S. P. (1996). The political system in a society undergoing transformation. Translated by: M. Solasi. Tehran: Elm publication. (In Persian)
توسعه محلی (روستائی-شهری)
دوره 16، شماره 2 - شماره پیاپی 31
پائیز و زمستان 1403 در حال تکمیل
اسفند 1403
صفحه 363-384

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار