نظام غذایی بومی-سنتی: پژوهشی مردم شناختی در میان قوم لک در مناطق روستایی و عشایری استان لرستان

نوع مقاله : پژوهشی : پژوهش دانشگاهی از گرنت (نام دانشگاه، معاونت یا مؤسسه پژوهشی دانشگاهی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه مردم‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، ایران

2 کارشناس ارشد مردم‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 استاد مردم‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تهران، ایران

4 دانشیار گروه تغذیه جامعه، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

نظام غذایی و تغذیه هر قوم دربرگیرنده مؤلفه­ های مهم فرهنگی و ارتباطی انسان با محیط است. غذا در جوامع انسانی ابعاد مختلفی از حیات زیستی و فرهنگی انسان را به نمایش می­گذارد. ترجیح رنگ، طعم، ذائقه، شیوه تدارک، ابزار به کار رفته، چگونگی توزیع غذا در سطوح مختلف اجتماعی، آداب و رسوم و آیین­های تولید، تدارک، توزیع، مصرف و ملاحظات خاص جنسیتی در این رابطه پیچیدگی خاص غذا و تغذیه در بستر فرهنگ را نشان می­دهند. هدف این مطالعه بررسی نظام غذایی و تغذیه در فرهنگ روستایی و عشایری قوم لک در استان لرستان است. به‌طور مشخص این مطالعه بدنبال توصیفی فربه از ابعاد فرهنگی-اجتماعی ناظر بر غذا و تغذیه مانند روابط اجتماعی، جنسیت، تقسیم کار، عادات غذایی و جایگاه نمادین غذا در فرهنگ این مردم و تأثیرات این نظام بر محیط زندگی و پایداری معیشت آن‌ها است. برای تحقّق این هدف، رویکرد پژوهشی ­کیفی و به‌طور مشخص اتنوگرافی و مطالعه میدانی شامل مصاحبه مردم­نگارانه، مشاهده مشارکتی و یادداشت در عرصه، طی اقامت طولانی­مدت در محل به کار گرفته شده است. این مطالعه در تمام مدت انجام آن، رویکردی باز و پذیرنده نسبت به پرسش­های جدید داشته و با در پیش­ گرفتن فرآیندی چرخشی یا ازسرگیرانه، متشکل از گردآوری، آنالیز، پرسش­های تازه و مراجعه مجدّد به میدان برای پاسخ گویی به پرسش­ ها، انعطاف و توانمندی پهن­دامنه­ای را برای فهم عمیق­تر موضوع پرورش داده است. نتایج به دست آمده از این مطالعه نشان می‌دهد که تنوع قابل ملاحظه­ای در مؤلفه­ های نظام غذایی بومی، منابع غذایی و آیین­های تغذیه­ای عشایر و روستائیان قوم لک وجود دارد از جمله تنوعی که آن‌ها در نحوه شکار، گردآوری و تولید غذا و نحوه تهیه و خرید غذا از بازار و مصرف غذا دارند. این شیوه­های غذایی در بستری اجتماعی-فرهنگی و با توجه به مؤلفه­ هایی مانند روابط اجتماعی، خویشاوندی، جنسیت، تاریخ و ویژگی­ های زیست ­محیطی صورت­بندی می­شود و بطور بالقوه می­تواند منبع مهمی برای توسعه پایدار و درون­زای اجتماع لک­های لرستان باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Indigenous and Traditional Food Systems of Lak People: An Ethnographic Research in Rural and Nomadic Districts of Lorestan, Iran

نویسندگان [English]

  • Abou Ali Vedadhir 1
  • Muhammad Chaghalvand 2
  • Jalaleddin Rafifar 3
  • Nasrin Omidvar 4
1 Faculty Member, Department of Anthropology, University of Tehran, Tehran, Iran
2 MA in Anthropology, University of Tehran, Tehran, Iran
3 Professor, Department of Anthropology, University of Tehran, Tehran, Iran
4 Faculty Member, School of Nutrition and Food Technology, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran
چکیده [English]

Food and nutrition system of each ethnic group includes important cultural component and their ways
of interaction with environment. Food is not merely a biological and metabolistic entity, but it relates
to various aspects of human life including the culture. Color, taste, preparation methods, consumption
and utilization tools, distribution way of food at different levels and aspects including social, customs,
rituals of birthday, preparation, distribution, and gendered considerations in relation to food
consumption and nutrition all show complexity of food systems in human societies and how food is
by nature contextualized in the culture. In this view, the main objective of this study was to examine
indigenous food and nutrition of Lak ethnic group living in rural and nomadic districts of Lorestan
province. In particular, this study seeks to describe richly the socio-cultural aspects of indigenous
food and nutrition system of Lak ethnic group with a focus on their social relationships in the
community, gender-based division of labor in food system or foodways, food habits and cultural
symbolism of food in the local culture of the community and how the environmental factors influence
the food system and foodways of this ethnic group. To obtain the objective of the research,
quantitative research methods including ethnographic methods (such as the ethnographic interviews,
participant observation, and documentary studies) were used in this study. Throughout ethnographic
research, the scholars took an open and amenable approach to emerging new questions to develop a
deeper understanding and thick description of the subject through taking a iterative procedures in
collecting or making and analyzing the data and field-notes. The results of this study indicate that
there is a considerable diversity in producing, disseminating and consuming and intaking foods
among Lak people living in rural and nomadic districts of Lorestan including in nutritional sources,
nutritional rituals and mores, method of hunting and food gathering, food choices, way of purchasing
food from the market and food intake. Foodways and food system of Lak people are intensely
configured in their socio-cultural and environmental context, interlocking to their identity image,
social relationships, kinship and family roots, gender relations, and their environmental lifestyles in
the community and ecological characteristics of Lorestan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Indigenous Food System
  • Lak Ethnic Group
  • Culture and Food
  • Ethnography