بررسی تأثیر فضای شهری بر احساس شادمانی ساکنان ٩ محلۀ شهر تهران

نویسندگان

1 استاد/دانشگاه الزهرا (سلام‌ا... علیها)

2 کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا (سلام‌ا... علیها).

چکیده

مطالعۀ علمی و مداوم موضوع شادمانی می‌تواند توجه اهل اندیشه را به میزان شادمانی و عوامل مرتبط با آن جلب کرده و به مدیران و برنامه‌ریزان اجتماعی و فرهنگی در انتخاب سیاست‌های مناسب کمک کند. هدف از این پژوهش پرداختن به تأثیر فضای شهری (کالبدی و غیر کالبدی) بر احساس شادمانی ساکنان شهر است. بعد غیر کالبدی شامل محیط اجتماعی و محیط فرهنگی است. فرض بر این است که فضای شهری از طریق ارضای نیازها بر احساس شادمانی شهروندان مؤثر است. پژوهش حاضر  با روش پیمایش و با استفاده از پرسشنامه  انجام شده است. نمونۀ پژوهش شامل 270 نفر از ساکنان 18 سال به بالای  9 محلۀ واقع در مناطق 3، 12 و 17 تهران است. بر اساس نتایج پژوهش، احساس شادمانی افراد در حد «متوسط» است. متغیرهای اثرگذار بر احساس شادمانی به ترتیب ارضای نیاز به امنیت، ارضای نیاز به احساس تعلق و ارضای نیاز فیزیولوژیکی است. متغیر ارضای نیاز به امنیت، بیشترین تأثیر را بر میزان احساس شادمانی دارد. متغیرهای مستقل پژوهش حدود 45 درصد از واریانس متغیر احساس شادمانی را تبیین می‌کنند.  بعد غیر کالبدی فضای شهری که شامل محیط اجتماعی (میزان و نوع روابط اجتماعی) و محیط فرهنگی (اجرای برنامه‌ها و مراسم) می‌شود و بعد کالبدی به طور غیر مستقیم بر احساس شادمانی اثرگذار است. همچنین نتایج نشان می‌دهد میزان احساس شادمانی ساکنان منطقۀ 12 با داشتن فضای شهری غنی‌تر از حیث بعد کالبدی و به ویژه بعد غیر کالبدی، بیش از مناطق 3 و 17 تهران است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of urban space to happiness of residents out of 9 districts in Tehran

نویسندگان [English]

  • Susan Bastani 1
  • Samaneh Malekipour 2
1 Professor of Sociology, Alzahra University
2 Gradate of MA Program, Alzahra University
چکیده [English]

Persistent scientific study of happiness has attracted the attention of scholars to the concept of happiness and factors related to it, which are instrumental for managers and socio– cultural planners in order to select desirable policies. The study attempts to utilize theoretical suggestions of sociology and urban planners to examine the impact of urban space (somatic and non-somatic) on happiness of its citizens. Non somatic aspects consist of social environment and cultural environment. Hypothesis suggests that urban space is effective on feeling of happiness by sustaining the needs of its populace. Methodology used was a descriptive survey. Instrument comprised of a questionnaire. Sample consisted of 270 residents out of 9 districts from three areas (3, 12, and17). Findings revealed that individual’s feeling of happiness is at the intermediary level. Also, level of happiness in the 12th area is higher than the other two areas. The effective variables of feeling happiness are: satisfaction of need for security; satisfaction of need for feeling of belonging; and satisfaction of physiological needs, respectfully. Satisfaction of needs for security has the most effect on feeling of happiness. Independent variable of study was a clear indicator of happiness. Non somatic aspect of urban space consist of social (measure and type of social relations) and cultural (performance of programs and ceremonies) environment, and somatic aspect indirectly effect on feeling happiness. ‌

کلیدواژه‌ها [English]

  • Needs Satisfaction
  • Happiness
  • urban space

مراجع

 
بحرینی، سید حسین (1375). تحلیل فضای شهری. دانشگاه تهران.
براند فری، هیلدر (1383). طراحی شهری به سوی یک شکل پایدارتر شهر. ترجمه: حسین بحرینی. انتشارات شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
برزگر مروستی، فرزانه (1386). سنجش میزان احساس خوشبختی شهروندان تهرانی و عوامل مؤثر بر آن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا (سلام‌ا... علیها).
پاکزاد، جهانشاه (1385). مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری. انتشارات شهیدی.
جیکوبز، جین (1386). مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی. ترجمه: حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی. انتشارات دانشگاه تهران.
دواس، دی، ای (1376). پیمایش در تحقیقات اجتماعی. ترجمه: هوشنگ نایبی. نشر نی.
طاهر نشاط دوست، حمید و همکاران (1388). تعیین عوامل مؤثر در شادکامی کارکنان شرکت فولاد مبارکه. جامعه‌شناسی کاربردی، شماره پیاپی 33، شماره 1، 118-105.
عبدی، عباس (1388). نمونه‌گیری، خوشه‌بندی محله‌های تهران: روش‌شناسی و روش‌های تحقیق. در دست انتشار. (از این مقاله خلاصه‌ای در سایت انجمن جامعه‌شناسی ایران به نشانی www.isa.org.ir در دسترس است.)
علیزاده اصلی، افسانه؛ فرقانی رامندی، فاطمه؛ علیرضائی، نصرت الله؛ علیخانی، حسین آقا؛ قدیری، حسن (1390). عوامل روان‌شناختی و جمعه شناختی مؤثر بر خودکشی در زنان شهرهای شال و دانسفهان استان قزوین. فصلنامه پژوهش‌های روان شناسی اجتماعی، سال 1، شماره 3.
غفاری، لیلا (1390). طراحی فضای شهری با امکان انتخاب رفتارهای چندگانه؛ راهنمای طراحی شهری معطوف به تقویت زندگی اجتماعی در خیابان شریعتی تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته طراحی شهری، دانشگاه شهید بهشتی تهران.
کار، الان (1385). روان‌شناسی مثبت؛ علم شادمانی و نیرومندی‌های انسان. ترجمه: حسن پاشا شریفی و جعفر نجفی زند. تهران: انتشارات سخن.
کوزر، لوئیس (1379). زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی. ترجمه: محسن ثلاثی. نشر علمی.
گلکار، کوروش (1379). مؤلفه‌های سازنده کیفیت طراحی شهری. نشریه صفه، شماره 32، صص 65-38.
لنگ، جان (1381). آفرینش نظریه معماری، نقش علوم رفتاری در طراحی محیط. ترجمه: علیرضا عینی‌فر. دانشگاه تهران.
لینچ، کوین (1381). تئوری شکل خوب شهر. ترجمه: حسین بحرینی. دانشگاه تهران.
موسوی، سید محسن (1387). بررسی جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر شادمانی در سطوح خرد و کلان. مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره نهم، شماره 1 و 2، صص 34 - 57.
میر شاه جعفری، ابراهیم (1381). شادمانی و عوامل مؤثر بر آن. تازه‌های علوم شناختی، سال 4، شماره 3، صص 58-50.
 
Cowan, R. (2005). The Dictionary of Urbanism. Streetwise press.
Giddens, A.  (1990). Sociology. New York: Polity press.
Lang, J. (1995). The Human Dimension of Urban Design. Urban Futures, No.17: 25-36.
Leyden, K, Goldberg, A and Michelbach, P. (2011). Understanding the Pursuit of Happiness in Major Cities. Urban Affairs Review, 47(6) 861-888.
Moore, G. (1997). Advances in Environment, Behavior, and Design. Volume 4: Toward the Integration of Theory, Methods, Research, and Utilization. New York: Plenum Press.
Paumier, C. (2007). Creating a Vibrant City Center. (ULI) Urban Land Institute, Washington, D.C.
Rapoport, A. (1977). Human Aspects of Urban Form. New York: Pergamon Press.
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار