دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
توسعه محلی (روستائی-شهری)
2008-8981
2783-0748
6
2
2014
09
23
صفحات آغازین
1
2
FA
10.22059/jrd.2014.54327
https://jrd.ut.ac.ir/article_54327.html
https://jrd.ut.ac.ir/article_54327_265c6c13aa6897c5200c7c8fe53949c1.pdf
دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
توسعه محلی (روستائی-شهری)
2008-8981
2783-0748
6
2
2014
09
23
تجربۀ زیستۀ روستاییان از دریافت یارانۀ نقدی و پیامدهای آن (مطالعۀ پدیدارشناختی: روستای آهنگرمحله و قرن آباد شهرستان گرگان)
167
192
FA
مصطفی
ازکیا
0000-0002-6217-3324
استاد جامعهشناسی دانشگاه آزاد، واحد علوم تحقیقات
mostafa_azkia@yahoo.com
سکینه
حسینی رودبارکی
دانشجوی دکتری جامعه شناسی اقتصادی و توسعۀ دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز
s_hoseini41@yahoo.com
10.22059/jrd.2014.54319
گرچه یارانۀ نقدی به عموم جامعه- روستایی و شهری، خردسال و بزرگسال، زن و مرد- پرداخت شد، تجربۀ دریافت آن در افراد مختلف متفاوت بوده و ممکن است بهعنوان تجربهای مثبت یا منفی فهم شود. این بررسی با هدف کشف تجربۀ زیسته و پیامدهایی که روستاییان از دریافت یارانۀ نقدی در زندگی روزمره داشتهاند، انجام شده است. این مطالعه با روش پدیدارشناسی توصیفی انجام شده است. جامعۀ مورد مطالعه، دو روستای آهنگرمحله و قرنآباد در شهرستان گرگان است. تعداد مشارکتکنندگان در مصاحبه با استفاده از نمونهگیری هدفمند 19 زن و 15 مرداند که از این تعداد 6 نفر مجرد و بقیه متأهل بودهاند. در این بررسی از مفاهیم تئوریهای بوردیو، زیمل، بلومر و مفاهیم استخراجشده از تجربۀ هدفمندی در دیگر کشورها به منزلۀ چارچوبی برای سازمان دادن اطلاعات بهدستآمده استفاده شد. از مصاحبههای فردی و گروهی صورتگرفته، درونمایههای «تغییر در خانواده»، «کاهش سرمایۀ اجتماعی»، «مصرف» و «بهبود معیشت در خانوارهای بسیار فقیر» بهدست آمد. تفسیر اطلاعات گردآوریشده نشان میدهد، یارانههای نقدی بهعنوان عاملی تسهیلگر، بر سرعت تغییرات سبک زندگی در جامعۀ مورد مطالعه افزوده است. این در حالی است که این سیاست اقتصادی با هدفی مشخص و کاملاً متفاوت به مرحلۀ اجرا درآمده است.
پیامدهای اجتماعی,پدیدارشناسی,جامعۀ روستایی,سبک زندگی,هدفمندی یارانه ها
https://jrd.ut.ac.ir/article_54319.html
https://jrd.ut.ac.ir/article_54319_15d28afdf500fdf5801d03db446c86c0.pdf
دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
توسعه محلی (روستائی-شهری)
2008-8981
2783-0748
6
2
2014
09
23
باروری ایدهآل؛ تفاوت های روستا/شهری و عوامل مرتبط با آن (مورد مطالعه: افراد در شُرُف ازدواج مراجعهکننده به مراکز بهداشتی منتخب شهر کرمانشاه)
193
208
FA
سراجالدّین
محمودیانی
دانشجوی دکتری جمعیت شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تهران، ایران
s.mahmoudiani@yahoo.com
حسین
محمودیان
0000-0002-9367-2185
دانشیار جمعیت شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تهران، ایران
hmahmoud@ut.ac.ir
سهیلا
شهریاری
کارشناس ارشد جامعه شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
soheilashahriari1987@gmail.com
10.22059/jrd.2014.54320
در دهه های اخیر باروری در کل کشور با روند کاهشی مواجه بوده است. کاهش باروری در نقاط روستایی نیز با فاصلهای زمانی بعد از نقاط شهری رخ داده است ولی سطوح باروری آن دو متفاوت است. هدف مطالعۀ حاضر بررسی تفاوتهای روستا شهری باروری ایده آل و تعیینکننده های آن است. روش تحقیق پژوهش حاضر پیمایش، جامعۀ آماری تمامی افراد در شُرُف ازدواج مراجعه کننده به مراکز بهداشتی منتخب شهر کرمانشاه و نمونۀ آماری در برگیرندۀ 400 نفر از افراد مذکور است. داده ها از طریق پرسشنامۀ ساختیافته گردآوری شده است. یافته ها نشان می دهد که تنها متغیر سطح تحصیلات مادر بر باروری ایده آل افراد ساکن شهر اثر معناداری دارد. نتایج همچنین گویای این مطلب است که سطح تحصیلات پاسخگو، سطح تحصیلات مادر، وضعیت اشتغال و میزان درآمد خانواده بر اندازۀ ایده آل باروری در میان روستاییان اثر معناداری دارد. مدل استفادهشده در مجموع، حدود 32 درصد از واریانس باروری ایده آل ساکنان روستا را تبیین میکند. نتایج نشان میدهد بسترها و زمینه های اقتصادی- اجتماعی ساکنان روستا و شهر متفاوت است. این موضوع به آسیب پذیرتر شدن روستاییان در مقابل برنامه های جمعیتیِ نادرست خواهد انجامید. بنابراین، روستاییان در سیاستگذاری های جمعیتی توجه خاص خود را می طلبند.
افراد در شُرُف ازدواج,باروری ایدهآل,باروری در روستا,محل سکونت,کرمانشاه
https://jrd.ut.ac.ir/article_54320.html
https://jrd.ut.ac.ir/article_54320_f9d718bcb625083c50e04375d9c24594.pdf
دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
توسعه محلی (روستائی-شهری)
2008-8981
2783-0748
6
2
2014
09
23
ارتباط فرهنگ فقر و آسیبگرایی زنان حاشیهنشین شهری (مورد مطالعه: منطقۀ دیزج شهر همدان)
209
232
FA
موسی
عنبری
دانشیار گروه مطالعات توسعۀ اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
anbari" <anbari@ut.ac.ir
سارا
بقایی
کارشناس ارشد توسعۀ اجتماعی دانشگاه تهران، تهران، ایران
sarahbaghaei@gmail.com
10.22059/jrd.2014.54321
در ادبیات آسیبشناسی اجتماعی، یکی از مؤلفههای بدیهی رفتارهای انحرافی، کمبودهای مادی و ضعف اقتصادی است. به همین میزان نقش عوامل غیرمادی و فرهنگی، فرعی انگاشته شده است. در این پژوهش ارتباط مهمترین مؤلفههای "فرهنگ فقر" (نظریهای پذیرفتهشده در ادبیات توسعه) با میزان آسیبگرایی زنان حاشیهنشین شهری بررسی میشود. جامعۀ آماری پژوهش با ویژگیهایی که اسکار لوئیس برای پیدایی و رشد فرهنگ فقر بر میشمرد مطابقت دارد. نمونۀ تحقیق 383 نفر از زنان مبتلا و مبرا از آسیباند که با استفاده از پرسشنامه، اطلاعات مربوط به ایشان جمعآوری شده است. در بررسی انواع آسیبها؛ "اعتیاد"، "خودکشی"، "دزدی" و "تنفروشی" به ترتیب اولویت، بیشترین فراوانی را در منطقۀ مورد پژوهش دارند. یافتهها نشان میدهد برخی از صفات غالب فرهنگ فقر، در خانوادههای افراد آسیبدیده وجود دارد. نگرشها و رفتارهای موسوم به فرهنگ فقر اعم از بیانضباطی، بیتعهدی و جمعگریزی، مقوّم و ترغیبکنندۀ زنان مورد بررسی به سوی آسیبهای خاص است. افراد مبتلا (زنان آسیبدیده) نسبت به افراد مبرا (زنان فاقد آسیب) بیشتر گرفتار فرهنگ و باورهای فقرگرایانهاند. به بیانی روشنتر، فقر از طریق مؤلفههای فرهنگی شامل نابسامانی اقتصادی، بیتفاوتی اجتماعی، نابسامانی خانوادگی و ناامیدی، به ایجاد و افزایش آسیب در نمونۀ مورد مطالعه منجر شده است.
آسیبهای اجتماعی,حاشیه نشینی,زنان,فرهنگ فقر,همدان
https://jrd.ut.ac.ir/article_54321.html
https://jrd.ut.ac.ir/article_54321_b5e8587dff2d342b29915bc3d0569e32.pdf
دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
توسعه محلی (روستائی-شهری)
2008-8981
2783-0748
6
2
2014
09
23
بررسی راههای دستیابی دهیاری به درآمدهای پایدار بر اساس ظرفیت اجتماع محلی
233
254
FA
حسین
ایمانی جاجرمی
دانشیار گروه مطالعات توسعۀ دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تهران، ایران
imanijajarmi@gmail.com
آیدا
نوابی
کارشناس ارشد توسعۀ روستایی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
aida_navabi@yahoo.com
10.22059/jrd.2014.54322
مقالۀ حاضر با هدف بررسی راههای تأمین منابع مالی پایدار دهیاری با توجه به ظرفیتهای محلی روستاها، مطالعۀ راهکارها و تدوین برنامههای درآمدزایی پایدار محلی نوشته شده است. بدین منظور در قالب رویکرد داراییمبنا به عناصر اجتماعی و اقتصادی مانند سرمایۀ اجتماعی، مشارکت و مدیریت پایین به بالا در توسعۀ روستایی توجه شده است. مکان مطالعه روستای سلیمآباد از توابع شهرستان فراهان در استان مرکزی و روش پژوهش مطالعۀ موردی است. چهار بعد قانونی، نهادی، اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی به عنوان ابعاد ایجاد درآمدهای پایدار بررسی شدند. دادههای این پژوهش با استفاده از چهار تکنیک مختلف (مشاهده، مصاحبۀ عمیق، مصاحبۀ گروهی و مطالعات اسنادی) گردآوری شدند و جامعۀ آماری آن را 30 سرپرست خانوار 65-26 سالۀ این روستا تشکیل دادند. نتایج مطالعه نشان داد که درآمدهای کنونی دهیاری فاقد شرط پایداری و در مواردی مانع تحقق پایداری و توسعۀ روستایی است زیرا توانمندیهای لازم برای استمرارشان در روستا وجود ندارد و همچنین ضمانتی برای مشارکت و فعالسازی عنصر اعتماد فراهم نمیکنند.
درآمد پایدار,دهیاری,روستا,رویکرد داراییمبنا,ظرفیتهای محلی
https://jrd.ut.ac.ir/article_54322.html
https://jrd.ut.ac.ir/article_54322_b686df2b4041e85f98c03bcca7694752.pdf
دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
توسعه محلی (روستائی-شهری)
2008-8981
2783-0748
6
2
2014
09
23
بررسی تأثیر بازارچه های مرزی بر کیفیت زندگی روستاییان مرزنشین (مورد مطالعه: بازارچه های مرزی و روستاهای شهرستان مریوان)
255
278
FA
حسین
میرزائی
0000-0001-6748-2559
دانشیار گروه مطالعات توسعۀ اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
hmirzaie@ut.ac.ir
سیروان
عبده زاده
کارشناس ارشد توسعۀ جامعهشناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تهران، ایران
sirwanabdezadeh@ut.ac.ir
10.22059/jrd.2014.54323
در پژوهش حاضر، به برررسی تأثیر بازارچههای مرزی بر کیفیت زندگی روستاییان مرزنشین شهرستان مریوان پرداخته شده است. سؤال اصلی تحقیق این است که بازارچههای مرزی چه تأثیری بر کیفیت زندگی روستاییان مرزنشین داشتهاند؟ جهت سنجش مفهوم کیفیت زندگی، با توجه به پیشینۀ تجربی و ادبیات نظری، چهار بعد کیفیت زندگی (اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و روانی) با متغیرهای آن بررسی شده است. روش پژوهش، «ترکیبی»، تلفیقی از روشهای کمی (پیمایش) و کیفی (مصاحبۀ فردی عمیق و گروهی) است. حجم نمونه، 304 نفر از افراد ساکن در روستاهای شهرستان مریوان (نزدیک و دور از بازارچهها) است. با 10 نفر از افراد نمونه جهت تکمیل یافتهها، مصاحبۀ فردیِ عمیق صورت گرفت. یافتهها نشان میدهند وقتی کیفیت زندگی با مؤلفههای مختلف آن، از جمله مسکن، درآمد، تعاملات و گرایشهای فرهنگی، اعتماد بینشخصی، مشارکت اجتماعی و احساس بهزیستی روانی سنجیده میشود، بازارچهها تأثیر مثبت و منفی متفاوتی بر کیفیت زندگی روستاییان مرزنشین نزدیک به بازارچهها دارند. همچنین مصاحبهها نشان میدهد که در شرایط کنونی به صورت نابرابر، فقط گروههای خاصی از مرزنشینان (بهویژه شهرنشینان و تاجران یا صاحب بارها) از مزایای تأسیس بازارچهها سود میبرند، لذا باید سازوکارهای ممکن جهت افزایش مشارکت روستاییان مرزنشین در فعالیت بازارچهها فراهم شود.
بازارچه های مرزی,روستاییان مرزنشین,شهرستان مریوان,کیفیت زندگی
https://jrd.ut.ac.ir/article_54323.html
https://jrd.ut.ac.ir/article_54323_39624a756fc7e9a83027efb3da7be2c4.pdf
دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
توسعه محلی (روستائی-شهری)
2008-8981
2783-0748
6
2
2014
09
23
ارزیابی نقش گردشگری روستایی در توانمندسازی اجتماعی روستایی (مورد مطالعه: روستای دهزیارت، شهرستان بوانات، استان فارس
279
298
FA
وکیل
حیدری ساربان
null
دانشیار دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
vheidari56@gmail.com
ابوذر
ملکی
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
parlaheid@gmail.com
10.22059/jrd.2014.54324
به عقیدة صاحبنظران، رسیدن به اهداف توسعۀ پایدار روستایی بدون مشارکت آحاد ساکنان این نواحی غیر ممکن خواهد بود. با وجود این، عوامل اجتماعی و فرهنگی مختلفی مانع حضور و مشارکت روستاییان در عرصۀ فعالیتهای اجتماعی میشود. ایجاد توانمندی اجتماعی روستاییان، از طریق توسعۀ گردشگری، میتواند نقش مهمی در غلبه بر انگارههای توسعهنیافتگی و بهبود تعاملات و ارتباطات اجتماعی ساکنان این نواحی داشته باشد. بر همین اساس، هدف این پژوهش، بررسی نقش گردشگری روستایی در توانمندسازی اجتماعی ساکنان روستای دهزیارت از توابع شهرستان بوانات در استان فارس است. ماهیت این تحقیق کاربردی؛ روش اجرای آن توصیفی ـ تحلیلی؛ و نوع آن، پیمایشی است. ساکنان روستای دهزیارت (دارای فعالیت گردشگری) و روستای چنارویه (فاقد فعالیت گردشگری) جامعة آماری این تحقیق را تشکیل میدهند. نمونة آماری این پژوهش از طریق فرمول کوکران و به تعداد 300 نفر (150 نفر از روستای دهزیارت و 150 نفر از روستای چنارویه) تعیین شده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد گردشگری در توانمندسازی اجتماعی ساکنان روستای دهزیارت نقش بسزایی دارد، به طوری که نتایج آزمون تی مستقل بین دوگروهی بیانگر آن است که به لحاظ انسجام و همبستگی اجتماعی، دانش و مهارت اجتماعی، برونگرایی اجتماعی، ارتقای کیفیت زندگی، اعتماد به نفس، مشارکت و تعامل اجتماعی بین دو روستای دهزیارت و چنارویه تفاوت معناداری وجود دارد و تنها در مسئولیتپذیری اجتماعی و تعلق مکانی، تفاوت دو روستا معنادار نیست.
توانمندسازی,توانمندسازی اجتماعی,روستای دهزیارت,گردشگری,گردشگری روستایی
https://jrd.ut.ac.ir/article_54324.html
https://jrd.ut.ac.ir/article_54324_c36207e874ab832da98758628fbd5c9f.pdf
دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
توسعه محلی (روستائی-شهری)
2008-8981
2783-0748
6
2
2014
09
23
بررسی رابطۀ باورهای دینی و سرمایۀ اجتماعی در جوامع روستایی (مورد مطالعه: روستاهای بخش ایلخچی از توابع استان آذربایجان شرقی)
299
318
FA
ریبوار
عیسی نژاد
0000-0001-8191-6974
کارشناس ارشد توسعۀ روستایی، دانشگاه تبریز. کارشناس مطالعات روستایی و توسعۀ کشاورزی شرکت مهندسین مشاور فرازآب، آذربایجان شرقی، ایران
reibvar_isanezhad@yahoo.com
رسول
محمدرضایی
دانشیار گروه ترویج و توسعۀ روستایی دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه تبریز. آذربایجان شرقی، ایران
rassulmohammadrezaei@yahoo.com
حسین
راحلی
دانشیار گروه ترویج و توسعۀ روستایی دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه تبریز. آذربایجان شرقی، ایران
hosein.raheli@yahoo.com
حسین
کوهستانی
استادیار گروه ترویج و توسعۀ روستایی دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه تبریز. آذربایجان شرقی، ایران
hkein2004@yahoo.com
10.22059/jrd.2014.54325
سرمایۀ اجتماعی به بعدی از توسعه توجه دارد که به تازگی شناخته شده و مبتنی بر روابط اعتماد و همبستگی و روحیۀ تعاون و مشارکت است. یکی از نقشهای مهم دین نیز به عنوان یک پدیدۀ اجتماعی، اثرگذاری بر روابط و تعامل افراد و گروهها است. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطۀ باورهای دینی و سرمایۀ اجتماعی در جوامع روستایی است. جامعۀ آماری این پژوهش کلیۀ ساکنان روستاهای بخش ایلخچی و نمونه شامل 446 نفر است که به شیوۀ نمونهگیری تصادفی خوشهای انتخاب شده است. فرضیۀ اصلی پژوهش این است که بین باورهای دینی و مؤلفههای آن (اخلاق و مناسک- عقاید) با سرمایۀ اجتماعی روستاها و مؤلفههای آن (اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی و مشارکت اجتماعی) رابطه وجود دارد. ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامۀ سرمایۀ اجتماعی و آزمون باورهای مذهبی اسلامی بود. روش پژوهش توصیفی همبستگی است و برای تجزیه و تحلیل دادهها از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شده است. یافتهها بیانگر این است که بین باورهای دینی و سرمایۀ اجتماعی و همچنین مؤلفههای باورهای دینی و سرمایۀ اجتماعی رابطۀ مثبت وجود دارد (05/0>P). نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که باورهای مذهبی اسلامی بیشترین توان تبیین سرمایۀ اجتماعی را دارد. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که باورهای مذهبی میتواند پیشبینیکنندۀ مناسبی برای سرمایۀ اجتماعی باشد. یافتههای این پژوهش میتواند برای برنامهریزان و متولیان توسعۀ روستایی جهت تدوین الگوی بومی و اسلامی توسعه در جهت توسعۀ اجتماعی روستاها به کار گرفته شود.
باورهای مذهبی,توسعه,جوامع روستایی,سرمایه اجتماعی
https://jrd.ut.ac.ir/article_54325.html
https://jrd.ut.ac.ir/article_54325_ddfded01501a7df180b5201c3aa027b5.pdf
دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
توسعه محلی (روستائی-شهری)
2008-8981
2783-0748
6
2
2014
09
23
بررسی نظری و تجربی رابطه میان مشارکت اجتماعی و روحیه کارآفرینی زنان روستایی (مورد مطالعه: دهستان شیروان از توابع شهرستان بروجرد)
319
340
FA
لیلا
نصرالهی وسطی
دانشجوی دکتری جامعهشناسی اقتصادی و توسعه، دانشکدۀ حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، ایران
leila.nasrolahi@ut.ac.ir
10.22059/jrd.2014.54326
اهمیت کارآفرینی روستایی و نقش آن در بهبود و توسعۀ کشورها، بهویژه کشورهای درحال رشد، توجه زیادی را به خود معطوف کرده است. هدف از انجام این مطالعه، بررسی نظری و تجربی رابطۀ مشارکت اجتماعی و روحیۀ کارآفرینی در زنان کارآفرین روستایی است. جامعۀ آماری پژوهش، زنان عضو شرکت تعاونی دهستان شیروان از توابع شهرستان بروجرد هستند. نمونۀ مورد مطالعه شامل 118 نفر از اعضای این تعاونی است. دادهها با استفاده از پرسشنامه جمعآوری شده است. فرض اصلی پژوهش این است که بین مشارکت اجتماعی با ابعاد رسمی و غیررسمی (همیارانه، مذهبی و خیریهای) و روحیۀ کارآفرینی (با ابعاد ریسکپذیری و خلاقیت) رابطۀ معناداری وجود دارد. یافتههای تحقیق نشان میدهند که بین مشارکت اجتماعی رسمی و غیررسمی با روحیۀ کارآفرینی ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد.
روحیۀ کارآفرینی,ریسک پذیری,زنان کارآفرین,خلاقیت,مشارکت اجتماعی
https://jrd.ut.ac.ir/article_54326.html
https://jrd.ut.ac.ir/article_54326_a9fa1fe5045a06a1ca8561d86fc3ed82.pdf
دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
توسعه محلی (روستائی-شهری)
2008-8981
2783-0748
6
2
2014
09
23
چکیده های انگلیسی
1
8
FA
10.22059/jrd.2014.54525
https://jrd.ut.ac.ir/article_54525.html
https://jrd.ut.ac.ir/article_54525_94dcf0cdf62015450856336c7ee0f6a3.pdf