ORIGINAL_ARTICLE
عوامل مؤثر بر استفاده از ظرفیت سازمانهای مردمنهاد در نظارت بر عملکرد دولت در فرایند توسعۀ محلی
سازمانهای مردمنهاد از جمله ظرفیتهای عظیم مردمیاند که میتوانند در عرصههای مختلف مدیریت اجتماعی محلی نقشآفرین باشند، یکی از اساسیترین محورهایی که در آن میتوان از این ظرفیت بهره گرفت، بحث نظارت است. در مقالۀ حاضر تلاش بر آن است که با استخراج عوامل مؤثر بر این موضوع، بستر طراحی مدلی برای بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت سازمانهای مردمنهاد در امر نظارت بر عملکرد دولت فراهم شود. شرایط متفاوت زیرساختهای اجرایی و عوامل مترتب بر آن در ایران نسبت به دیگر کشورها، استفاده از تجربیات مشابه را دشوار و لزوم تأکید بر ایجاد بستری بومی را مشخص میسازد. بدین منظور تلاش شده است با استفاده از روش تحلیل مضمون و با مصاحبه با 35 نفر از افراد صاحبنظر در سه طیفِ مسئولان مرتبط دولتی، فعالان سازمانهای مردمنهاد موفق و سازمانهای مردمنهاد بینالمللی فعال در ایران، مهمترین عوامل تأثیرگذار بر چگونگی استفاده از ظرفیت سازمانهای مردمنهاد در امر نظارت بر عملکرد دولت استخراج شود تا برای مراحل بعدی استفاده از این ظرفیت، پایهای علمی باشد. مضامین فراگیر و اصلی حاصل تحلیل مضمونی اندیشههای صاحبنظران عبارت است از: قانون، لزوم اعتماد متقابل، آموزش و توانمندسازی متقابل دولت و سازمانهای مردم نهاد، اصل مطالبهگری در سازمانهای مردم نهاد، لزوم تأسیس یک نهاد تسهیلگر غیر سیاسی و تلقیهای مشابه از مفهوم نظارت. نتایج تحقیق بیانگر آن است که اولین قدم در راه بسترسازی مشارکت سازمانهای مردمنهاد در نظارت بر عملکرد دولت به سرانجام رسیدن قانون سازمانهای مردمنهاد است. گام دوم ایجاد زمینه اعتماد متقابل دولت و سازمانهای مردمنهاد به هم است که در مضامین مستخرج بعدی یعنی آموزش و توانمندسازی متقابل دولت و سازمانهای مردمنهاد از یکسو و ایجاد یک نهاد تسهیلگر غیر سیاسی برای ایجاد هماهنگیهای لازم از سوی دیگر متبلور شده است، نهایتاً ایجاد فضای مفهومی مشابه از امر نظارت، عملیاتیشدن ایدۀ پژوهش را هموارتر خواهد ساخت.
https://jrd.ut.ac.ir/article_63058_cfb1cdfaa6385d7b5f8bdcb0d9e56c71.pdf
2016-09-22
199
220
10.22059/jrd.2016.63058
تحلیل مضمون
دولت
سازمانهای مردم نهاد
نظارت بر عملکرد
مسعود
سلیانی
masoudsaliani@gmail.com
1
دانشجوی دکتری جامعهشناسی توسعه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
AUTHOR
منصور
وثوقی
m-vosoughi@srbiau.ac.ir
2
استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
LEAD_AUTHOR
استراوس، آنسلم و کوربین، جولیت (1385). اصول روش تحقیق کیفی؛ نظریۀ مبنایی. ترجمه: بیوک محمدی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
1
آریانپور، لیلا (1387). تبیین نقش سازمانهای غیر دولتی جوانان به عنوان حاملان اصلی سرمایۀ اجتماعی در توسعۀ اجتماعی. پژوهشنامۀ علوم اجتماعی. سال 2. شمارۀ 3.
2
الوانی، سید مهدی؛ شیروانی؛ علیرضا (1385). سرمایۀ اجتماعی (مفاهیم، نظریهها و کاربردها). تهران: انتشارات مانی، چاپ اول.
3
بوچانی، محمدحسین (1385). سازمانهای مردمنهاد در تعامل با شوراها. ماهنامۀ شوراها، شماره 8.
4
حسینی، میرزاحسن (1389). تأثیر استراتژیهای سازمانهای غیر دولتی در ایجاد و ارتقاء سرمایۀ اجتماعی. فصلنامۀ مطالعات مدیریت انتظامی. سال پنجم، شمارۀ اول. صص 100-82.
5
خزایلیپارسا، فاطمه (1382). سازمانهای غیر دولتی؛ تاریخچه، تعریف و ویژگیها. جلد اول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول.
6
دماری، بهزاد؛ حیدرنیا، محمدعلی؛ رهبری بناب، مریم (1393). نقش و عملکرد سازمانهای مردمنهاد در حفظ و ارتقای سلامت جامعه. فصلنامۀ پایش، سال 13، شمارۀ 5، مهر-آبان 1393.
7
طالب، مهدی و بخشی زاده، حسن (1391). تعاونیهای روستایی و حکمرانی روستایی در ایران. توسعۀ محلی، دوره 4، شماره 2، زمستان 1391.
8
فوکویاما، فرانسیس (1379). پایان نظم. ترجمه: غلامعباس توسلی. اتشارات جامعه ایرانیان.
9
قانعیراد، محمدامین؛ حسینی، فریده (1384). ارزشها، شبکۀ روابط و مشارکت در سازمانهای غیر دولتی (مطالعۀ تجربی در بین جوانان). مجلۀ جامعهشناسی ایران، دورۀ 6، شمارۀ 3.
10
کاملی، محمدجواد؛ رضایی، علی (1390). عوامل مؤثر بر اشراف اطلاعاتی بر سازمانهای مردمنهاد شهر همدان در سال 1387. فصلنامۀ مطالعات مدیریت انتظامی. بهار، سال 6، شمارۀ 1.
11
کلمن، جیمز (1377). بنیادهای نظریۀ اجتماعی. ترجمۀ: منوچهر صبوری. تهران: نشر نی.
12
گلشنپژوه، محمودرضا (1381). راهنمای سازمانهای غیر دولتی. تهران: موسسۀ فرهنگی مطالعات و تحقیقات بینالمللی ابرار معاصر.
13
مقیمی، سیدمحمد (1383). کارآفرینی در نهادهای جامعۀ مدنی؛ پژوهشی در سازمانهای غیر دولتی ایران. موسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران و مرکز کارآفرینی دانشگاه تهران.
14
هانگر، جی.دیوید و دیگران (1384). مبانی مدیریت استراتژیک. ترجمه: دکتر سید محمد اعرابی وداود ایزدی، تهران، دفتر پژوهشهای فرهنگی.
15
Buček J. & Smith B. (2000). New Approaches to Local Democracy: Direct Democracy, Participation and the „Third Sector. Environment and Planning C: Government and Policy. V. 18, pages 3-16. http://www.humannageografia.sk /bucek/Bucek_Smith_EaP_2000.pdf. Accessed 1 November 2011
16
Haque, M. S. (2004). “Governance based on partnership with NGOs: implications for development and empowerment in rural Bangladesh.” International Review of Administrative Sciences. 70(2), 271-290. http://profile.nus.edu.sg/fass/polhaque/iras-ptnr.pdf Accessed 29 November 2011.
17
Hilderbrand ME (2002). Capacity Building for Poverty Reduction: Reflections on Evaluations of UN System Efforts. Unpublished manuscript, Boston, MA: Harvard University.
18
Kaplan, A. (1999). The Developing of Capacity, Community Development Resource Association. Cape Town.
19
LaFond, A. and Brown, L. (2003). A Guide to Monitoring and Evaluation of CapacityBuilding: Interventions in the Health Sector in Developing Countries. MEASURE Evaluation Manual Series, Carolina Population Center, UNC, Chapel Hill.
20
Mac Abbey, E., (2008). Constructive regulation of nongovernment organizations. The Quarterly Review of Economics and Finance, 48, 370–376.
21
Mueller-Hirth N (2012). If You Don’t Count, You Don’t Count: Monitoring and Evaluation in South African NGOs. Dev. Change 43(3):649–670.
22
Snavely, K., & Desai, U. (2001). Mapping local government-nongovernmental organization interactions: A conceptual framework. Journal of Public Administration Research and Theory. 11 (2), 245-264.
23
Stavros, M.Jacqueline (1998). Capacity Building: A Relational Process of Building Your Organization’s Future. Submitted in partial fulfillment of the requirements for The Degree of Executive Doctorate of Management, Weatherhead School of Management, Case Western Reserve University, and Cleveland, OH.
24
Tembo, Fletcher (2008). Study on Capacity Development Support Initiatives & Patterns; LCDF Research and Development Phase. Report for SNV Netherlands Development Organisation, October 2008. Overseas Development Institution.
25
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل جامعهشناختی پیامدهای حضور صنعت نفت بر توسعۀ اجتماعی- اقتصادی- فرهنگی مناطق نفتخیز از منظر ذینفعان محلی (مورد مطالعه: ساکنان حوزۀ میدان نفتی دارخوین)
همراه با ورود صنعت نفت به مناطق نفتخیز، ساکنان محلی در کنار درک تمایزهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی؛ پیامدهای زیستمحیطی، تغییرات معیشتی، سبک زندگی، دگرگونی ارزشها و هنجارها را نیز تجربه کردهاند. حضور صد سالۀ نفت، تجربههای ساکنان بومی را در چندین دورۀ زمانی سامان داده است که با تغییرروابط قدرت، گسترش ارتباطات و دانش برآمده از تغییرات گفتمانی پساجنگ از یکسو و آگاهی از نقش و اهمیت کنشمحورانه بر پیشرفت پروژهها از دیگر سو، دریافتها و مطالبات آنان شکل تازهای به خود گرفته است. در این مقاله از منظر ذینفعان محلی، پیامدهای توسعۀ ناشی از صنعت نفت تحلیل و بررسی شده است. با استفاده از رهیافت نظریۀ بنیانی، تجارب زیستۀ مردم ساکنان مناطق نفتخیز در حوزۀ میدان نفتی دارخوین، از طریق انجام مصاحبههای باز و نیمهساختاریافته گردآوری و نتایج از طریق کدگذاریهای باز، محوری و انتخابی در چهار الگوی پارادایمی دستهبندی شدهاند. این چهار الگو شامل پدیدههای مرکزی وفاداری مشروط، توقع از نفت، احساس ناکارآمدی و بیقدرتی و نیز مقاومت و تهدید، در گسترۀ رویکردهای حمایتی و انتقادی از حضور نفت جای گرفتهاند. از تلفیق مدلهای مفهومی، پدیدۀ مرکزی بیگانگی ساکنان مناطق نفتخیز نسبت به توسعه و پیامدهای آن پدیدار شده است که پیوند دهندۀ مفاهیم و مقولههای چهار مدل پارادایمی بوده و با خردهفرهنگ عشیرهای، جداافتادگی ساکنان، احساس تبعیض و بیقدرتی آنان سازگار است.
https://jrd.ut.ac.ir/article_63066_f2e12397732bee08bd52b081a24a61f4.pdf
2016-09-22
221
244
10.22059/jrd.2016.63066
توسعه
ذینفعان محلی
فرودستان
مناطق نفتخیز جنوب
بیگانگی
نظریۀ بنیانی
نفت
CSR
شهرام
فرضی
shfarzi@gmail.com
1
دانشگاه علوم و تحقیقات تهران
AUTHOR
مصطفی
ازکیا
m-azkia@srbiau.ac.ir
2
استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
LEAD_AUTHOR
احسانی، کاوه (1378). تجدد و مهندسی اجتماعی در شرکت شهرکهای خوزستان: نگاهی به تجربه آبادان و مسجدسلیمان. فصلنامه گفتگو. شماره 25.
1
ازکیا، مصطفی (1373). اعتبار تجربی و نظری دیدگاه نوسازی با تأکید بر جامعه قبیلهای-دهقانی منطقۀ شادگان (خوزستان). نامه علوم اجتماعی. دانشگاه تهران.
2
ازکیا، مصطفی؛ ایمانی جاجرمی، حسین؛ فرضیزاده میاندهی، زهرا (1390). روشهای کاربردی تحقیق، جلد دوم: کاربرد نظریۀ بنیانی. تهران، انتشارات کیهان.
3
ازکیا، مصطفی؛ دانشمهر، حسین؛ احمدرش، رشید (1392). توسعه و مناقشات پارادایمی جدید. کیهان.
4
ازکیا، مصطفی؛ غفاری، غلامرضا (1388). جامعهشناسی توسعه. تهران. انتشارات کیهان. چاپ هشتم
5
آلن، لانس (1376). همچون کوچهای بیانتها. ترجمۀ: احمد شاملو. انتشارات نگاه. تهران.
6
امیریان، محسن (1395). گفت و گو. مشعل، نشریۀ کارکنان صنعت نفت ایران، شماره 816، شنبه 18.
7
دنیای اقتصاد (1396). شماره 4062 مورخ 16/03/1396.
8
طالبیان، سیدامیر؛ عمرانیمجد، عبدالله (1386). ارزیابی تأثیرات اجتماعی پروژههای صنعت نفت و گاز. منابع انسانی در صنعت نفت. شماره 1.
9
طالبیان، سیدامیر؛ عمرانیمجد، عبدالله (1388). بررسی وضعیت اجتماعی جزیره خارک و تأثیر آن بر محیط زندگی کارکنان صنعت نفت. مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت. سال سوم. شماره 6.
10
مرکز آمار ایران. (1395 و 1390). اطلاعات آماری. مرکز آمار ایران
11
میردال، گونار؛ فرانک، آندره؛ والرشتاین، امانوئل؛ استریتن، پل؛ نورث، داگلاس؛ گولت، دنیس؛ (1395). تصور عصر پساتوسعه (مقالاتی دربارۀ توسعه؛ گرینش: محمد ملاعباسی. نشر ترجمان. تهران.
12
مینایی، حسین؛ ابوالقاسم علیخواه؛ عباسیان، کوروش. (1393). تأثیر توسعه بر ارتقای امنیت نواحی کویری (مطالعۀ موردی:کویر لوت- استان کرمان). فصلنامۀ امنیتپژوهی، سال 13، شماره 46
13
هالیدی، فرد (1358). ایران، دیکتاتوری و توسعۀ سرمایهداری. ترجمۀ: محسن یلفانی و علی طلوع. تهران. انتشارات علم.
14
K.Yink, Robert. (2011). Qualitative Research from Start to Finish. The Guilford Press. New York, London.
15
PMBOK. (2013). A guide to the project management body of knowledge. Fifth edition. Project Management Institute, Inc.
16
Saldaña, Johnny. (2009). The Coding Manual for Qualitative Researchers. SAGE & FSC
17
Smith, Richard. (2011). Defining CSR: A System Approach for Socially Responsible Capitalism. Thesis for master of philosophy.Pennsylvania University.
18
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل نوسانات فضایی تأثیر توسعه بر مهاجرت داخلیـ بینشهرستانی در ایران
در سالهای اخیر سالانه به طور متوسط حدود یک میلیون نفر در داخل کشور جابجایی و مهاجرت داشتهاند. در همین ارتباط، مقاله پیشرو با استفاده از تحلیل ثانویۀ دادههای سرشماری1390 به تحلیل فضایی پویایی مهاجرتهای داخلی از نوع بین شهرستانی در ایران و تبیین آن در چارچوب توسعۀ نابرابر و عدم تعادلهای منطقهای میپردازد. برای تحلیل دادهها از شاخصهای عمومی و محلی روابط فضایی و نرمافزارهای TOPSIS، GEODA و ARC GIS استفاده شده است. نتایج بررسی نشان داد شهرستانهای ایران از سطوح متفاوت توسعه برخوردارند و سطح توسعهیافتگی آنها ساختار فضایی داشته و به شکل خوشهای توزیع شدهاند. بعلاوه، بر اساس نتایج آزمون موران عمومی، الگوهای متفاوتی از رابطۀ توسعهیافتگی و مهاجرت خالص وجود دارد، همچنین میزان خام شدّت مهاجرپذیری به طور قوی و میزان خام شدّت مهاجرفرستی به طور ضعیف تمایل به متمرکز شدن یا خوشهشدن در فضا دارد. نتایج آزمون موران محلی نیز بیانگر رابطۀ مثبت و معنادار میزان توسعهیافتگی با شدت مهاجرپذیری و رابطۀ منفی و معنادار میزان توسعهیافتگی با شدت مهاجرفرستی است. همچنین نتایج نشان داد همه شهرستانهای کشور از الگوی رابطهای واحد بین میزان توسعهیافتگی و مهاجرت پیروی نکرده و چهار الگوی رابطهای مختلف بالا-بالا (افزایش توسعهیافتگی همراه با افزایش مهاجرت)، پایین- پایین (کاهش توسعه یافتگی همراه با کاهش مهاجرت)، بالا- پایین (افزایش توسعهیافتگی همراه با کاهش مهاجرت) و پایین- بالا (کاهش توسعهیافتگی همراه با افزایش مهاجرت) وجود دارد و در تعدادی از شهرستانها نیز این رابطۀ معنادار نیست. در نتیجه، در صورت تداوم تمرکزگرایی امکانات و نابرابری توسعهای در سطح کشور، حرکات و جریانات مهاجرتی تداوم و حتی افزایش خواهد یافت.
https://jrd.ut.ac.ir/article_63067_0ef200b2b6966aead137e72b17c449c5.pdf
2016-09-22
245
270
10.22059/jrd.2016.63067
توسعه نابرابر
توزیع فضایی
خودهمبستگی فضایی
شاخص موران
شدت مهاجرتی
رسول
صادقی
rassadeghi@ut.ac.ir
1
دانشیار گروه جمعیتشناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
محسن
شکریانی
mshokryani@yahoo.com
2
کارشناسی ارشد جمعیت شناسی دانشگاه تهران
AUTHOR
بلیانی، یداله؛ حکیمدوست، یاسر؛ علیجانی، بهلول (1393). اصول و مبانی پردازش دادههای مکانی (فضایی) با استفاده از روشهای تحلیل فضایی. انتشارات آزادپیما.
1
پورفتحیفرد، جواد؛ عاشری، امامعلی (1389). تحلیل نابرابری فضایی سکونتگاههای روستایی شهرستان اهر. مجله فضای جغرافیایی. شماره 32، صص 116-95.
2
چلبی، مسعود (1386). جامعهشناسینظم،تشریحوتحلیلنظرینظم اجتماعی. تهران: نشر نی.
3
حسینزاده دلیر، کریم (1385). برنامهریزی ناحیهای. تهران: انتشارات سمت.
4
زنجانی، حبیباله (1382). مهاجرت و پیامدهای آن در ایران، صص 33-14 در گزارش بررسی و تحلیل مسائل و چالشهای جمعیتی ایران و پیامدهای آن. گزارش طرح پژوهشی کمیسیون جمعیت و چالشهای اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی.
5
زنگیآبادی، علی؛ رحیمی، علیرضا؛ مسیبی، سمانه (1392). تحلیل تطبیقی شاخصهای اشتغال شهری شهرستانهای ایران. مجله جغرافیا و برنامهریزی محیطی، سال 24، شماره 1، صص 128-109.
6
شیخبیگلو، رعنا؛ تقوایی، مسعود (1392). ارزیابی سطح توسعهیافتگی شهرستانهای کشور با استفاده از روشهای تصمیمگیری چندشاخصه. فصلنامه انجمن جغرافیای ایران، شماره 39، صص 157-138.
7
عسگریندوشن، عباس؛ لشکری، احسان؛ فرامرزیان، سمیه (1395). رابطۀ شاخصهای توسعه و مهاجرپذیری شهرستانها در ایران. فصلنامه تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری، دوره 12، شماره 4.
8
قاسمیان، سعید (1384). کاهش فقر در ایران، چالشها و افقها. فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره 18، صص 355-333.
9
قرخلو، مهدی؛ حبیبی، کیومرث (1385). تحلیل مهاجرت در ارتباط با سطح توسعهیافتگی استانها. فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی، شماره 81، صص:60-83.
10
قنبری، ابوالفضل (1390). تحلیل عوامل مؤثر بر نابرابری در نقاط شهری استانهای ایران. فصلنامه جغرافیایی آمایش محیط، شماره 13، صص 169-137.
11
کاظمیپور، شهلا؛ قاسمی اردهائی، علی (1386). تجربه اقامتی و تمایل به مهاجرت به شهر تهران. نامه انجمن جمعیتشناسی ایران، دوره 2، شماره 3، صص 148-130.
12
لهسائیزاده، عبدالعلی (1368). نظریههای مهاجرت. شیراز: انتشارات نوید.
13
محمدزاده، محسن (1390)،. آمار فضایی و کاربردهای آن. انتشارات دانشگاه تربیت مدرس، چاپ اول.
14
محمودیان، حسین؛ مشفق، محمود (1387). بررسی تغییرات ساختار مکانی مهاجرتهای بینمنطقهایی در ایران طی دوره 1355ـ 1385. نامه انجمن جمعیتشناسی ایران، سال 3، شماره 6، صص 117-89.
15
مشفق، محمود (1390). تحلیل آثار شاخصهای سرمایه انسانی و جمعیتشناختی بر مهاجرتهای داخلی ایران. نامه انجمن جمعیتشناسی ایران، سال ششم، شماره 11، صص: 158-135.
16
نسترن، مهین؛ ابوالحسنی، فرحناز؛ بختیاری، نرجس (1394). پراکنش فضایی توسعه در شهرستانهای ایران با استفاده از رتبهبندی ترکیبی. فصلنامه برنامهریزی منطقهای، سال 5، شماره 17، صص 14-1.
17
وارثی، حمیدرضا؛ سروری، زهتاب (1385). تحلیلی بر ارتباط متقابل توسعه، مهاجرت و شهرنشینی در ایران. مجله جغرافیا و توسعه ناحیهای، دوره 3، شماره 6، صص 196-179.
18
یاسوری، مجید (1388). بررسی وضعیت نابرابری منطقهای در استان خراسان رضوی. مجله جغرافیاوتوسعۀناحیهای، دوره 7، شماره 12، صص 223-201.
19
Abbasi-shavazi, M. J., and R. Sadeghi., (2015). Socio-cultural Adaptation of Second-generation Afghans in Iran. International Migration 53(6): 89-110.
20
Bell, M., M. Blake, P. Boyle, O. Duke-Williams, P. Rees, J. Stillwell, and G. Hugo (2002). Cross-national Comparison of Internal Migration: Issues and Measures. Journal of the Royal Statistical Society, 165(3): 435-464.
21
Castles, S; Miller, M. (2003). The Age of Migration, 3nd edition. MacMillan, London.
22
Charney H. (1993). Migration and Public Sector: A Survey, Alberta. Regional Study, 27(4): 313-326.
23
Clarke, K. C. (1985). Strategies for Spatial Data Compression.in Digital Representations of Spatial Knowledge. Washington D.C. pp. 370-380.
24
De Haas, H. (2005). International Migration and Regional Development in Morocco: A Review International Migration And Regional Development in Morocco: a Review. MDR Working Paper, No. 4.
25
Deshingkar, P., and C. Natali (2008). Internal Migration, Chapter7. in World Migration Report 2008. International Organization for Migration. Pp. 173-199.
26
Hugo, G. (1994). Migration and Family. Occasional Papers Series for the International Year Of The Family, 12 (Vienna: United Nations).
27
Johnson, E.A. (1970). The Organization of Space in DevelopingCountries. Harvard University Press.
28
Kanbur, R., and A. J. Venables (2005). Spatial Inequality andDevelopment. Oxford University Press.
29
Massey, D. S.; Arago, J.; Hugo, G.; Kouaouci, K.; Pellegrino, A.; Taylor, J. E. (1998). World in Motion: Understanding International Migration at the End of the Millennium. Oxford University Press.
30
Parnwell, M. (1993). Population Movements and the Third World. Routledge Press.
31
Weeks, J. (2012). Population: An Introduction to Concepts and Issues. Wad worth.
32
ORIGINAL_ARTICLE
نظام معنایی پدیدۀ خشکسالی در میان کشاورزان استان اصفهان
این مقاله با هدف واکاوی نظام معنایی جامعۀ کشاورزی از پدیدۀ خشکسالی، میکوشد تا نشان دهد کشاورزان، این پدیده و پیامدهای مربوط به آن را چگونه درک، تفسیر و ارزیابی میکنند، چه دلایلی برای بروز این پدیده در ذهن دارند و بر اساس این دلایل و تفاسیر چگونه به آن واکنش نشان دادهاند. روش مطالعه کیفی از نوع نظریۀ بنیادی است. پس از کشف مفاهیم اولیه و مقولات عمده، در مرحله کدگذاری محوری فرایند اتصال مقولهها بر اساس خواص آنها صورت گرفت. مقولههای بدستآمده عبارتند از: «تجربهای تراژیک»، «شرایط زمینهای مستعد و معیوب»، «خشکسالی به مثابۀ پدیدهای چند علیتی»، «مخاطرهای چندجانبه و دامنگستر» و «راهبردهای مقابلهای شخصی». مقولۀ هستهای تحت عنوان «زیستجهان در مخاطره» که سایر مقولات عمده را دربر میگیرد. بدین ترتیب کنشگران عرصۀ کشاورزی در حال تجربۀ زیستجهانی پرمخاطرهاند. آنها به طور شالودهای نتوانستهاند از طریق کنشهای شخصی مشکل را رفع کنند و تصور آنها از آینده، آیندهای نامتعین، مملو از بیمها و امیدهاست. به نظر آنها به جز امیدهای آخرالزمانی، حکومتی توانمند و تمامیتگرا میتواند این بحران را ساماندهی کند.
https://jrd.ut.ac.ir/article_63068_05b3f91967db9d2ef092818ec3bca121.pdf
2016-09-22
271
294
10.22059/jrd.2016.63068
استان اصفهان خشکسالی
جامعۀ کشاورزی
نظریۀ زمینهای
عظیمه السادات
عبداللهی
a_abdelahi@pnu.ac.ir
1
گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، ایران
LEAD_AUTHOR
محمدجواد
زاهدی
mj.zahedi.m@gimail.com
2
دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
AUTHOR
صادق
صالحی
s.salehi.umz@gmail.com
3
عضو هیأت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه مازندران
AUTHOR
محمد سعید
ذکایی
saeed.zokaei@gmail.com
4
گروه مطالعات فرهنگی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
AUTHOR
استراس، آنسلم؛ کربین، جولیت (1390). مبانی پژوهش کیفی، فنون و مراحل تولید نظریة زمینهای. ترجمة ابراهیم افشار، تهران: نشر نی.
1
ایانا (23/10/1393). گزارش نتایج مقدماتی سرشماری کشاورزی. خبرگزاری کشاورزی ایران.
2
آب خرابات، شعیب (1389). استفاده سنتی ایرانیان از آبهای زیرزمینی و نقش آن در رویارویی با تغییرات آب و هوایی. کنفرانس ملی حفاظت از تنوع زیستی و دانش بومی، کرمان، مرکز بینالمللی علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی.
3
باطنی، فاطمه؛ محمد آزاد (1388). بررسی وضعیت خشکسالی بر اساس شاخصهای آماری (مطالعه موردی اصفهان. دومین همایش ملی آثار خشکسالی و راهکارهای مدیریت آن، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان.
4
برگر، پیتر؛ لوکمان، توماس (1375). ساخت اجتماعی واقعیت، رسالهای در جامعهشناسی شناخت. ترجمه: فریبرز مجیدی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
5
بک، الریش (1388). جامعه در مخاطره جهانی. ترجمه: محمدرضا مهدی زاده. تهران: انتشارات کویر.
6
جلالی، خداکرم (1393). سالیانه 50 درصد دشتهای کشور، 60 سانتیمتر فرو مینشینند. پایش پرس، 25/3/1393، شناسه خبر: 1917
7
خزانهداری، لیلی؛ زابل عباسی، فاطمه؛ قندهاری، شهرزاد؛ کوهی، منصوره؛ ملبوسی، شراره (1388). دورنمایی از وضعیت خشکسالی ایران طی سسی سال آینده. جغرافیا و توسعۀ ناحیهای.ش 12.
8
درویش، محمد (1393). نشانههای مرگ اصفهان!. چهارمین همایش بینالمللی توسعه پایدار و عمران شهر.
9
زیبا کلام، صادق (1373). ما چگونه ما شدیم؟. تهران: انتشارات روزنه.
10
ساتن، فلیپ (1392). در آمدی بر جامعهشناسی محیط زیست. ترجمه: صادق صالحی، تهران: سمت.
11
سیدمن، استیون (1386). کشاکش آرا در جامعهشناسی. ترجمه: هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
12
صالحی، صادق؛ پازوکی نژاد، زهرا (در دست انتشار). جامعه و تغییرات آب و هوا. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
13
فرهادی، مرتضی (1373). فرهنگ یاریگری در ایران، در آمدی به مردمشناسی و جامعهشناسی تعاون. ج 1: یاریگری سنتی در آبیاری و کشتکاری. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
14
فرهادی، مرتضی (1395). فرهنگ یاری ما ایرانیان آب رفته است. 18/5/1395، پایگاه خبری ایسنا.
15
کردوانی، پرویز (1380). خشکسالی و راههای مقابله با آن در ایران (آب، در کشاورزی، صنعت و شهر). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
16
کشاورز، مرضیه (1390). شناخت جامعه شناسانه خشکسالی در استان فارس. رساله دکتری ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز.
17
کشاورز، مرضیه؛ کرمی عزت اله (1395). فراتر از خشکسالی. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
18
کلانتری، عیسی (1393). دولت قبل با منتقدان کم آبی، برخورد مجرمانه میکرد. 25/10/1393، ایانا.
19
کهرم، اسماعیل (1393). خشکسالی دریاچه ارومیه حاصل عدم مدیریت است/ در شرایط جنگ آب هستیم. ۱۸/7/ ۱۳۹۳، خبرگزاری مهر، کد خبر: 2386403
20
گیدنز، آنتونی (1395). سیاستهای مقابله با تغییرات آب و هوا. ترجمه: صادق صالحی و شعبان محمدی، تهران: نشر آگه.
21
لمتون، ا. ک. س (1377). مالک و زارع در ایران. ترجمه: منوچهر امیری. انتشارات علمی و فرهنگی.
22
مجبری، محمد حسین (7/ 9/ 1392). آسیبپذیری ایران در برابر تغییرات آب و هوا. روزنامه ایران، شماره 5521، ص 13.
23
محمدپور، احمد (1389). روش در روش (درباره ساخت معرفت در علوم انسانی). نشر جامعهشناسان.
24
محمدپور، محمد و همکاران (1388). بازسازی معنایی تغییرات خانواده به شیوه نظریه زمینهای: (مطالعه موردی: ایلات منگور و گورک). خانواده پژوهشی، سال 5، ش 19، صص 309-330.
25
ویتفوگل، کارل إ (1391). استبداد شرقی بررسی تطبیقی قدرت تام. ترجمه: محسن ثلاثی. نشر ثالث.
26
هانیگان، جان (1392). جامعهشناسی محیط زیست. ترجمه: موسی عنبری، انور محمدی، میلاد رستمی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
27
هانیگان، جان (1393). جامعهشناسی محیط زیست. ترجمه: صادق صالحی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
28
همیلتون، ملکلم (1377). جامعهشناسی دین. ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: انتشارات تبیان.
29
Anthony Giddens (1999). Risk and Responsibility. Modern Law Review 62(1).
30
Dhaka B.L. Chayal K,. Poonia M.K (2010). Analysis of Farmers’ Perception and Adaptation Strategies to Climate Change. Libyan Agriculture Research Center Journal International, 1 (6): 388-390.
31
Kulcsar et al. (2014). Social and economic impact of climate change in rural Hungary: Analyze and Monitoring. University of West Hungary.
32
Nagel, J. Dietz, T and Broadbent, J. (2008). Workshop on sociological perspectives on global climate change. National Science Foundation, Arlington, Virginia, May 30-31.
33
Taylor, H. Burke, E. McColl, L. Fallon, P. Harris G.H. and McNeall, D. (2012). Contributions to uncertainty in projections of future drought under climate change scenarios. Hydrology and EARTH System Sciences Discussions, 9 12613-12653.
34
Yila U. O. & Resurreccion B. P. (2014). Gender perspectives on agricultural adaptation to climate change in drought-prone Nguru Local Government Area in the semiarid zone of northeastern Nigeria. International Journal of Climate Change Strategies and Management, Vol. 6 Iss: 3, pp.250 – 271.
35
Zehr, Stephen(2014). The sociology of global climate change. WIREs Clim Change. Doi: 10.1002/wcc.328
36
ORIGINAL_ARTICLE
ماندگاری قنوات از دید مطلعان کلیدی: پژوهش کیفی در شهرستان تفت
قنات یکی از مهمترین سازههای مدیریت پایدار آب زیرزمینی در مواجهه باکمبود آب در اقلیمهای خشک و نیمهخشک بشمار میرود. این سازۀ مدیریتی با وجود کارکردهای اجتماعی و اقتصادی با چالشهای عدیدهای مواجه است. شهرستان تفت تعداد قابل توجهی قنات را بر پهنۀ خود پذیراست که در دهههای اخیر مورد بیتوجهی قرار گرفته است. ماحصل این اهمالکاری، بایرشدن تعداد بسیاری از قنات است. لذا این پژوهش بر آن است تا به تبیین دلایل ماندگاری قنات در شهرستان تفت بپردازد. در انجام این پژوهش، از رویکرد تحقیق کیفی و روش موسوم به تئوری بنیادی بهره گرفته شده است. جامعۀ آماری پژوهش مشتمل بر خبرگان(مقنی، میراب و رئیس) و کارشناسان قنوات (اعضای هیئت علمی دانشگاه یزد، کارشناسان شرکت سهامی آب منطقهای و سازمان جهاد کشاورزی) بوده که به ترتیب با تعداد 22 و 12 نفر از افراد فوق برای حصول اشباع تئوریک مصاحبه شده است. یافتههای پژوهش نشان داد مهمترین دلایل ماندگاری قنوات به ترتیب عبارتند از: دلایل زیستمحیطی (میزان بارندگی، کیفیت آب، ظرفیت قنات)، اقتصادی- نهادی (دریافت اعتبارات، میزان درآمد بهرهبرداران قنات و تسهیلات فنی- حمایتی)، اجتماعی- آموزشی (آموزش نسل جوان، معرفی تکنولوژیهای کمآببر به کشاورزان، سرمایۀ اجتماعی، باورها و اعتقادات مذهبی، مشارکت زنان در امور قنات)، مدیریتی-زیرساختی (صعوبت راههای ارتباطی، برداشت بیرویه از قنات، حفر چاه غیر مجاز، تجاوز به حریم قنات) و کشاورزی- طبیعی (آلودگی آب و هدررفت آب قنات در فصول غیر کشاورزی).
https://jrd.ut.ac.ir/article_63069_f554ce358a0dd93f332fb5c7f297315b.pdf
2016-09-22
295
312
10.22059/jrd.2016.63069
بحران
شهرستان تفت
قنات
ماندگاری
منابع آبی
راحله سادات
حسینی فهرجی
hosseini.f@yahoo.com
1
دانشجوی کارشناسی ارشد توسعه روستایی، دانشگاه یاسوج، ایران
AUTHOR
مریم
شریف زاده
m.sharifzadeh@yu.ac.ir
2
عضو هیئت علمی دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران
LEAD_AUTHOR
استراس، آنسلم و کوربین، جولیت (1390). اصول و روش تحقیق کیفی، نظریه مبنایی و شیوهها. ترجمه بیوک محمدی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی، 278 صفحه.
1
افشار، نسرین و زرافشانی، کیومرث (1389). تحلیل تمایل به مشارکت در مدیریت آبیاری: مطالعه موردی تعاونیهای آب بران سفید برگ و سراب بس استان. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 6، 2، 99-113.
2
امیرنژاد حمید و رفیعی، حامد (1388). بررسی عوامل مؤثر در پذیرش یکپارچهسازی اراضی شالیکاران در روستاهای منتخب استان مازندران. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، شماره 13، 48، 329-338.
3
بانک اطلاعاتی قناتهای کشور (1396). قناتهای استان یزد. مستند به آمار استخراج شده مورخ خرداد ماه 96 موجود در سایت اینترنتی http://www.iranhydrology.net/qanat
4
بهنیا، عبدالکریم (1379). قناتسازی و قناتداری. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 236 صفحه.
5
پناهی، فاطمه (1391). تحلیل عوامل مؤثر بر مدیریت بهینه منابع آب در نظام کشاورزی ایران. پژوهشهای ترویج و آموزش کشاورزی، دوره 5، شماره 1، 101-117.
6
چراغی، ز. 1388. تحلیل نقش قنات در حیات تاریخی یزد از دورۀ ایلخانان تا دوران پهلوی اول. پایاننامه دورۀ دکتری رشتۀ تاریخ، دانشگاه اصفهان.
7
الحاسب، الکرخی؛ ابوبکر، محمدبن الحسن (1388). استخراج آبهای پنهانی. ترجمه حسین خدیوجم، قدس رضوی، 460 صفحه.
8
خیرابی، جواد (1360). انتخاب مناسب قنات یا چاه بر چه موازینی باید استوار باشد؟مسائل کشاورزی ایران، شماره 3، 53-62.
9
دوستی ثانی، مهدی (1379).نقش قنات در توسعه مناطق نیمه شرقی. گزیده مقالات قنات، شماره 1، 25-37.
10
زهتابیان، غلامرضا؛ خلیل ارجمندی، رضا (1378). بررسی علل شور شدن خاکهای گرمسار. بیابان، دوره 5، شماره 1، 45-58.
11
سمسار یزدی، علیاصغر (1379). تحلیلی بر وضعیت موجود قنوات استان یزد. مجموعه مقالات قنات، شماره 1، 381-390.
12
شاطری، مفید (1379). نظام مدیریت در قنات شاهیک قاین. گزیده مقالات قنات، شماره 2، 481-502.
13
صابریفر، رحیم (1385). پیامدهای زیستمحیطی، اقتصادی و اجتماعی نابودی قناتها در بخش باخزر شهرستان تایباد. رشد آموزش جغرافیا، دوره 20، شماره 4، 42-47.
14
صفی نژاد، جواد (۱۳۷۵) .مدیریت منابع آب در حاشیه کویر. دومین همایش ملی بیابان زایی و روشهای مختلف بیابان زدایی، کرمان، معاونت آموزش و تحقیقات وزارت جهاد سازندگی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع.
15
صفینژاد، جواد (1368). بنه، نظامهای تولید زراعی جمعی قبل و بعد از اصلاحات ارضی. انتشارات توس، 272 صفحه.
16
صفینژاد، جواد (1379). نظام تقسیم و حسابرسی و خرید و فروش آب در میبد. گزیده مقالات قنات، 2، 1، 65-74.
17
صفینژاد، جواد (1382). ویژگیهای قناتهای ایران. کتاب ماه هنر، شماره 58-57، 12-18.
18
صفینژاد، جواد (1390). پایداری سیستمهای سنتی مدیریت منابع آب و چگونگی تطبیق با تغییرات محیطی. مجموعه مقالات همایش بینالمللی دانش سنتی مدیریت منابع آب، یزد، مرکز بینالمللی قنات و سازههای تاریخی آبی، 2153 ص.
19
عزیزی، جعفر (1380). پایداری آب کشاورزی. اقتصاد کشاورزی و توسعه، 36، 113-136.
20
فداکار داورانی، محمدمهدی (1388). قنات و سرمایۀ اجتماعی. برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، دوره 1، شماره 1، 149-178.
21
فداکار داورانی، محمدمهدی و سام آرام، علی (1389). نقش قنات در توسعۀ پایدار روستایی. روستا و توسعه، دوره 13، شماره 2،167-191.
22
فدایی، احمد. 1385. تمنای باران. تهران: نشر گنجینه آب، 248 صفحه.
23
گوبلو، هانری (1371). قنات فنی برای دستیابی به آب. ترجمه ابوالحسن سرو مقدم و محمد حسین پاپلی یزدی، مشهد، معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.
24
محمدپور، اکبر و رضایی، محسن (1387). درک معنایی پیامدهای ورود نوسازی به منطقه اورامان کردستان ایران. جامعهشناسی ایران، دوره 9، شماره 1 و 2، 3-33.
25
مکیزاده، فاطمه؛ فرجپهلو، عبدالحسین؛ عصاره، فریده؛ شهنیییلاق، منیجه (1391). شناسایی عوامل تأثیر گذار بر پذیرش پایگاههای اطلاعاتی مبتنی بر وب توسط کاربران دانشگاهی: یک مطالعه گراندد تئوری. تحقیقات کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاهی، دوره 46، شماره 1، 59-81.
26
میرجعفری، حسین؛ الهیاری، فریدون؛ بهنیا، عبدالکریم؛ چراغی، زهره. (1388). بررسی نظریه خاستگاه قنات در ایران. تاریخ اسلام و ایران، 19، 2، 79-102.
27
نساجیزواره، محمدعلی (1380). بررسی اثرات اقتصادی، زیستمحیطی، اجتماعی، خشکسالی. مجموعه مقالات کنفرانس ملی راهکارهای مقابله با بحران آب، شماره 1، 253-265.
28
نوری سپهر، محمد (1386). مدیریت تأمبن آب آشامیدنی در روستاها. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 22، 2، 139-157.
29
Dunne, C. (2011). The place of the literature review in grounded theory research. International Journal of Social Research Methodology, 14, P.p.111–124.
30
Hu, Y.Paul Moiwo, J., Yang, Y. and Han, Sh. and Yang, Y. (2010). Agricultural water saving and sustainable ground water management in Shijiazhuang irrigation district, north China plain. Journal of Hydrology, 393, 3-4, P.p.219-232.
31
Kobori, I. (2007).Role of traditional hydro-technology in dryland development: Karez, Qanat and Foggera. Proceedings of the International History Seminaron Irrigation and Drainage, Tehran, 2–5 May, 2007.
32
Lehmann, H. P. (2001). Using grounded theory with technology cases: Distilling critical theory from multinational information systems development project. Journal of Global Information Technology Management, 4,P.p.45–60.
33
Ramkrishna Reddy, Janardhana Raju, N., Venkatarami Reddy, Y. and Reddy, T. V. K. (2000). Water resources development and management in the Cuddapah district, India. Environmental Geology, 39, 3, 342–352.
34
Soyer, M. and Riordan, T. (1998). Climate change, water management and agriculture. London: Center for Social and Economic Research on the Global Environment.
35
Stocker, M.and Close, F. (2013). Poor, relatively speaking. Oxford Economic Papers. 35, P.p. 153-170.
36
ORIGINAL_ARTICLE
مطالعۀ تحولات کالبدی محلات تاریخی با رویکرد محرمیت (مورد مطالعه: محلۀ تاریخی عزب دفتریلر تبریز)
اخلاق به عنوان یکی از معیارها و شاخصههای شناخت ابعاد وجودی انسان، از دیرباز همواره مورد تأیید ادیان به خصوص دین مبین اسلام بوده و تأثیر زیادی بر جنبههای مختلف زندگی انسان همچون ساختار معماری و شهرسازی داشته است. "محرمیت" و حریم خصوصی نیز طبق آموزههای دین اسلام به عنوان یک مفهوم اجتماعی، ارزش کلیدی اخلاقی و زیربنای توجه به شأن و منزلت انسانی است. بنابر آنچه بیان شد هدف از نگاشتن پژوهش حاضر تحلیل و بررسی کالبدی محلات مسکونی، ساختار، اجزا و فضاهای این محلات با معیار اخلاق اسلامی با تأکید بر رویکرد "محرمیت" بوده است. این پژوهش از نوع موضوعمحور و توسعهای بوده و روش تحقیق بهکاررفته در آن کیفی و متکی بر روشهای غیر آماری است. در طی فرایند پژوهش، در مرحلۀ اول بر اساس رویکرد توصیفی- تحلیلی، مطالعات نظری و شناسایی شاخصههای محرمیت صورت پذیرفته و در مرحلۀ دوم به بررسی تحولات کالبدی زیر محلۀ تاریخی عزب دفتریلر شهر تبریز بر اساس رویکرد تفسیری و تجزیه و تحلیل کیفی دادهها پرداخته شده است. نتایج نشان میدهد با وجود اهمیت محرمیت و حریم خصوصی از دیرباز در نزد ایرانیان، هجوم مدرنیته و تکنولوژی از طریق تغییر کالبد فضای زیستی انسانها به خصوص در داخل ابنیۀ مسکونی، تا حدودی به مخدوش شدن (نه کتمان کامل) این اصل به خصوص در "بعد کالبدی" منجر شده است، اما همچنان تلاشهایی برای بازآفرینی این مفهوم از سوی ساکنان در کالبد جدید قابل مشاهده است، به گونهای که میتوان گفت ساختار اصلی محله بعد از گذشت زمان همچنان در پی حفظ حریمها به خصوص حریم ابنیۀ مسکونی و عرصههای سکونتی در "بعد عملکردی" بوده است.
https://jrd.ut.ac.ir/article_63070_77409a05cd6b6a0a64b82cc4a64345ec.pdf
2016-09-22
313
338
10.22059/jrd.2016.63070
ابنیۀ مسکونی
اخلاق اسلامی
تحولات کالبدی
محرمیت
محلات مسکونی
پریسا
هاشم پور
hashempour@tabriziau.ac.ir
1
عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اسلامی تبریز، آذربایجان شرقی، ایران
LEAD_AUTHOR
ثنا
یزدانی
sana.yazdani71@gmail.com
2
دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، آذربایجان شرقی، ایران.
AUTHOR
انصاریان، حسین (1382). زیباییهای اخلاقی. قم: درّ عرفان.
1
باستانی راد، حسن (1391). کوی (محله) در شهرهای ایرانی سدههای نخستین اسلامی. مجله پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام. شماره 10، 1-30.
2
بورکهارت، تیتوس (1369). هنرمقدس. ترجمه: جلال ستاری. تهران: انتشارات سروش.
3
پوراحمد، احمد (1393). ساختفضاییشهردرایرانقبلوبعدازاسلام. مشهد: ششمین کنفرانس ملی برنامهریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفههای شهر اسلامی.
4
پورجعفر، محمدرضا؛ تقوایی، علیاکبر (1381). معیارهای بهینه برنامهریزی و طراحی بافت مسکونی شهرها با توجه به ارتباطات متقابل اجتماعی. مدرس هنر. شماره 1، 11-23.
5
خدایی، زهرا؛ تقوایی، علیاکبر (1390). شخصیت شناسی شهر اسلامی؛ با تأکید بر ابعاد کالبدی شهر اسلامی. مطالعات شهر ایرانی اسلامی. شماره 5، 103-113
6
خمینی، روحالله (1385). صحیفهامام. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره). جلد 17.
7
دهخدا، علیاکبر (1377). لغتنامه فارسی. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
8
راپاپورت، آ موس (1388). انسانشناسیمسکن. ترجمه: خسرو افضلیان. تهران: حرفه هنرمند.
9
سلطان زاده، حسین (1376). تبریز خشتی استوار در معماری ایران. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
10
سیفیان، محمد کاظم؛ محمودی، محمد رضا (1386). محرمیت در معماری سنتی ایران. هویتشهر. شماره 1، 3-14.
11
طوفان، سحر (1390). بررسی رابطه مفهوم حریم زنانه با آفرینش فضای ورودی در معماری ایران. نشریه زن و مطالعات خانواده. شماره 14، 119-142.
12
عباس زادگان، مصطفی؛ قناویز چیان، شراره (1387). بررسی پدیدارشناسانه و چیدمان فضایی قلمروها در محلات و واحدهای مسکونی سنتی- تاریخی ایران، (نمونه موردی شهر یزد). نامه دانشگاه هنر. شماره 1، 73-92.
13
علیآبادی، محمد؛ طغرالجردی، مجید هاشمی (1389). ضرورترویکردینودرتدوینقوانینومقرراتمعماری اسلامی (تأملیبرتأثیرقاعدهفقهیلاضرربرموادمربوطبهحریمبصریدرقانونمدنیایران). نشریه انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران. شماره 1، 67-76.
14
علیزاده، هوشمند؛ ایران دوست، کیومرث؛ حبیبی، کیومرث؛ بشیر رباطی، محمد (1393). مفهوم محرمیت و فضا در شهرهای دوران اسلامی. پژوهشهایمعماریاسلامی، شماره 2، 65-78.
15
عمرانی، بهروز، و حسین اسمعیلی سنگری (1384). بافت تاریخی شهر تبریز. تهران: سمیرا.
16
عمید، حسن (1385). فرهنگفارسیعمید. تهران: انتشارات امیرکبیر. چاپ 32.
17
قزلباش، محمدرضا، و فرهاد ابوالضیاء (1364). الفبایکالبدخانهسنتییزد. سازمان برنامه و بودجه.
18
کلانتری خلیلآباد، و نجلا درخشانی (1393). راهبردهایپایداریکالبدی-اجتماعیدرمحلاتتاریخی مطالعۀموردی؛محلۀعودلاجانتهران. شماره 10، 3-14.
19
کی نژاد، محمد علی؛ هاشمپور، پریسا (1391). ارتقای کیفی خانه با عنصر خیرخواهی. فصلنامه مسکن و محیط روستا. شماره 14، 13-28.
20
گروت، لینرا، و دیوید وانگ (1384). روشهای تحقیق در معماری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
21
مرتضی، هشام (1387). اصول سنتی ساختوساز در اسلام. ترجمه: ابوالفضل مشکینی و کیومرث حبیبی. تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
22
مطهری، مرتضی (1367). فلسفهاخلاق. تهران: صدرا.
23
معماریان، غلامحسین؛ طغرالجردی، مجید هاشمی؛ کمالی پور، حسام (1389). تأثیر فرهنگ دینی بر شکلگیری خانه: مقایسه تطبیقی خانه در محلۀ مسلمانان، زرتشتیان و یهودیان کرمان. فصلنامهتحقیقاتفرهنگی. شماره 2، 1-25.
24
مکارم شیرازی، ناصر (1361). تفسیرنمونه. تهران: دارالکتب السلامی.
25
منصوری، علی (1390). حجاب و پوشیدگی در شهرسازی ایرانی- اسلامی، نمونه پژوهش میدانی؛ بافت قدیم شهر شیراز. فصلنامهمسکنومحیطروستا. شماره 130. 38-49.
26
مهندسین مشاور نقش جهان پارس (1386). طرح تفضیلی منطقه تاریخی-فرهنگی تبریز (منطقه 8 شهرداری). مهندسین مشاور نقش جهان پارس.
27
مؤمنی، کوروش، و ندا ناصری (1394). بررسیابزارهاوروشهایایجادمحرمیتدرخانهیزینت الملک شیرازمنطبقبرآیاتوروایاتاسلامی. پژوهشهای معماری اسلامی. شماره 9. 18-35.
28
نسترن، مهین؛ صدری، بهزاد؛ فیض شعار، الناز (1390). مفهوم قلمرو در بافتهای تاریخی دوران اسلامی نمونه موردی: بافت تاریخی شهر اصفهان. تبریز: اولین همایش ملی معماری و شهرسازی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
29
نقره کار، عبدالحمید؛ حمزه نژاد، مهدی؛ معین مهر، صدیقه (1392). راهبردهای تقویت تعاملات انسانی در طراحی محیط زندگی از منظر اسلامی (بررسی بافت کهن کرمان در دو مقیاس محله، خانه). نشریه مطالعات شهری. شماره 7، 31-46.
30
نقیبی، سید ابوالقاسم (1389). حریم خصوصی در مناسبات و روابط اعضای خانواده. فقهوحقوقخانواده (ندایصادق). شماره 25، 5-28.
31
ولی زاده اوغانی، محمدباق (1393). اصول و اندیشههای اخلاقی در ساختار فضایی خانههای سنتی ایران اسلامی نمونه مورد مطالعۀ محرمیت و حریم خصوصی. پژوهش هنر. شماره 7، 47-60.
32
ولی زاده اوغانی، محمدباقر (1391). مفهوم شناسیمعماریمعاصرایرانازدیدگاهاخلاقی. تبریز: اولین همایش ملی اندیشهها و فناوریهای نو در معماری.
33
هاشمی زرج آباد، حسن، و عابد تقوی، و ذبیحالله مسعودی (1393). درونگرایی و بازتاب اصل محرمیت در معماری ایرانی- اسلامی، نمونه پژوهش میدانی: خانههای تاریخی بیرجند. مطالعات فرهنگ اجتماعی خراسان. شماره 2، 123-146.
34
Abu-Lughod, J. (1983). Contemporary Relevance of Islamic Urban Principles. In Islamic Architecture and Urbanism. A. Germen(ed). Dammam, Ging Faisal University: 64-70.
35
Alizadeh, H. (2007). Changes conceptions of women’s public space in the Kurdish city. Elsevier, Cities. 24.
36
Altman, I.(1975). The environment and social behavior. Brooks/Cole Monterey, CA.
37
Bell, P. A., T. Greene, et al. (2005). Environmental psychology. Lawrence Erlbaum Assoc Inc. 29.
38
Cowan, R. (2005). The dictionary of urbanism. Streetwise Press.
39
Dictionary, O. E. (2009). OED Online. Oxford University Press. University of Texas Libraries.
40
Gordon, S. (2004). Privacy: A Study of Attitudes and Behaviors in US, UK and EU Information Security Professionals. Symantec White Paper.
41
Hutchison, R. (2010). Encyclopedia of urban studies. Loss Angels, London, SAGE Publications, Inc.
42
Madanipour, A. (1998). Tehran: the making of a metropolis. Chichester, England, John Wiley.
43
Memarian, G. and F. E. Brown. (2003). Climate Culture and Religion: aspects of the traditional courtyard house in Iran. Architecture and Planning Research 20 (3).
44
Merriam-Webster, I. (2009). Merriam-webster online dictionary. Springfield
45
Monteguin, F.-A. d. (1983). The Essence of Urban Existence in the World of Islam. In Islamic Architecture and Urbanism. A. Germen(ed). Dammam, Ging Faisal University: 43-63.
46
Newell, P. B. (1998). A cross-cultural comparison of privacy definitions and functions: A systems approach. Journal of Environmental Psychology.
47
Schoeman, F. D. (1984). Philosophical dimensions of privacy: An anthology. Cambridge Univ Pr
48
Stewart, D. J. (2001). Middle East Urban Studies: identity and meaning. Urban Geography 22(2): 175–181.
49
Yin, Robert, k. (1994). Case study research: Design & Methods, 2nd ed. Calif: Sage publications.
50
ORIGINAL_ARTICLE
مدل معادلات ساختاری و تلفیقی علل و پیامدهای مهاجرت روستایی در بخش کیان شهرستان نهاوند
مهاجرتهای روستایی از یک سو تحت تأثیر علل درهمتنیده و مختلفیاند و از سوی دیگر به پیامدهای گوناگونی منتج میشوند که جامعۀ بشری را به چالش کشیدهاند. بنابراین، بررسی علل و پیامدهای این مهاجرتها و تحلیل روابط بین آنها بسیار حائز اهمیت است و میتواند راهگشای برنامهریزان این حوزه باشد. تحقیق حاضر با همین هدف و با استفاده از رویکردی تلفیقی و استفاده از روش مدلسازی معادلات ساختاری به مطالعۀ علل و پیامدهای مهاجرت روستایی در بخش کیان شهرستان نهاوند پرداخته است. جامعۀ آماری این تحقیق روستاییان مهاجر منطقۀ مورد مطالعه و ابزار جمعآوری دادهها پرسشنامه است. نمونۀ مورد مطالعه شامل 234 نفر از روستاییان مهاجر به شهرستان نهاوند است که به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدهند. بر اساس نتایج این مطالعه، علل و پیامدهای مهاجرت روستایی هر کدام جداگانه در سه گروه اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و کالبدی- خدماتی قابل تقسیمبندیاند. این علل و پیامدها همبستگی متقابل مستقیم و غیرمستقیم با یکدیگر داشته و برهم اثرگذارند. از دید پاسخگویان، مؤثرترین علل و پیامدهای مهاجرت روستایی، عوامل اقتصادی است. این عوامل در بعد علل و پیامدها، بالاترین میانگین همبستگی با سایر علل و پیامدها را دارد. همچنین بر اساس مدل تلفیقی، علل کالبدی- خدماتی و اقتصادی در مجموع 59% از واریانس آثار سهگانۀ مهاجرت را تبیین میکنند.
https://jrd.ut.ac.ir/article_63188_31ee41a6727a5a399ce668b2f7176ad5.pdf
2016-09-22
339
358
10.22059/jrd.2016.63188
بخش کیان
پیامدهای مهاجرت روستایی
علل مهاجرت روستایی
مهاجرت روستایی
مدل معادلات ساختاری
میلاد
کیانی
milad_kiani@ut.ac.ir
1
کارشناس ارشد، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
علی
اسدی
aasadi@ut.ac.ir
2
استاد دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران
AUTHOR
حجت
ورمزیاری
varmazyari@ut.ac.ir
3
استادیار دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
AUTHOR
علی اکبر
براتی
aabarati@ut.ac.ir
4
استادیار دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران
AUTHOR
ابراهیم زاده، ع. (1380). مهاجرتهای روستایی و علل و پیامدهای آن در استان سیستان و بلوچستان. فصلنامۀتحقیقات جغرافیایی، شماره 60، صص143-160.
1
اذانی، م.؛ بوستانی، س. (1392). تحلیلی بر عوامل مؤثر در مهاجرتهای روستا شهری. فصلنامۀ فضای جغرافیایی، شماره 41، صص 11-93.
2
براتی، ع. ا.؛ ع.، اسدی؛ خ.، کلانتری؛ ح.، آزادی (1393). طراحی مدل معادلات ساختاری و تلفیقی علل و آثار تغییر کاربری اراضی کشاورزی در ایران بر اساس دیدگاه کارشناسان سازمان امور اراضی کشاورزی. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 12، شماره 1.
3
بستانی، ع.؛جوانی خ. (1393). پیامدهای مهاجرتهای شغلی خانوارهای روستایی بخش مرکزی شهرستان لارستان. فصلنامۀ اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال 3، شماره 1، صص 105-93.
4
بنی اسدی، م.؛ زارع مهرجردی، م.؛ ورمزیاری، ح. (1392). بررسی عوامل اقتصادی مؤثر بر مهاجرت روستاییان در ایران. مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی، شماره 17، صص183-196.
5
پناهی، لیلا.؛ پیشرو، ح. (1390). بررسی عوامل مؤثر بر مهاجرت جوانان روستایی به شهر در روستاهای بخش مرکزی شهرستان مرودشت. فصلنامۀبرنامهریزی منطقهای، شماره 2، صص 50-41.
6
راستی، عمران.؛ آرزومندان، ر. (1390). مهاجرت، حاشیه نشینی و آثار آن بر سلامت شهری در شهرستان بیرجند. مجله مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان، شماره 20، صص 63-43.
7
سجادی، ژ.؛ ابراهیم زاده، ع.؛ شمس الدینی، علی. (1390). تحلیلی بر مهاجرتهای روستا شهری با تأ کید بر نقش مسافت و دسترسی در شهرستان ممسنی. نشریهمطالعاتوپژوهشهایشهریومنطقهای، شماره 8، صص 94-77.
8
سعدی، ح؛ بهرامی، ل.؛ افشار کهن، ج. (1393). علل مهاجرت روستاییان در بخش جوکار شهرستان ملایر. دوفصلنامه علوم اجتماعی، شماره 11، صص 73-53.
9
شاهرخی ساردو، ص.؛ نوری پور، م.؛ پیمان پدرام، پ. (1394). ارزیابی کیفیت زندگی مناطق روستایی با استفاده از تاکسونومی عددی. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 11، شماره 2، پاییز و زمستان 1394، صفحه 47-31.
10
عزمی، آ.، میرزایی قلعه، ف.، و شمسی، ر. (1392). چالشها و مشکلات بخش کشاورزی و نقش آن در مهاجرت از روستا به شهر در دهستان شیرز شهرستان هرسین. مجله برنامهریزی و آمایش فضا، دوره 17، شماره 2، صص70-55.
11
عنابستانی، ع.؛ عنابستانی، ز. (1390). فرایند درآمدزایی و نقش آن در مهاجرت روستا- شهری به سبزوار. مجله پژوهش و برنامهریزی شهری، شماره 5، صص 146-133.
12
قاسمی سیانی، م. (۱۳۸۸). پیامدهای مهاجرت روستا شهری نسل جوان روستایی. دو فصلنامۀ پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، شماره 2، صص 165-145.
13
مطیعی لنگرودی، س.؛ رضوانی، م.؛ نوربخش، م.؛ اکبرپور سراسکانرود، م. (1392). تبیین راهبرد مناسب بر ماندگاری جمعیت در سکونتگاههای روستایی در دهستان سلوک شهرستان هشترود. فصلنامۀ مسکن و محیط روستا، شماره 142، صص 96-83.
14
مینا، ص. (1389). مهاجرت، نابرابری و پیامدهای آن. فصلنامۀ تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری، شماره 59، صص 92-59.
15
Ackah, C., and Medvedev, D. (2010). Internal migration in Ghana: determinants and welfare impacts. paper presented at the PEGNet Conference 2010: Policies to Foster and Sustain Equitable Development in Times of Crisis Development Bank of Southern Africa, Midrand, 2-3 September.
16
Deshingkar, P., and Natali, C. (2008). Internal migration. world migration report 2008, chapter7.
17
Hilmi, D. (2011). Migration towards Tarsus Antalya and Fethiye: Reasons and results. Procedia Social and Behavioral Sciences. 297-307.
18
Kanwal, H., Naveed, T. A., and Azhar Khan, M. (2015). Socio-Economic Determinants of Rural-Urban Migration in Pakistan. J. Asian Dev. Stud. 72-85.
19
Li, B., and DUDA, M. (2010). Employers as landlords for rural-to urban migrants in Chinese ities. Environment & Urbanization 22.
20
Prema A. K. (2009). A Socio-cultural Perspective on Migration and Development: Middle Eastern Migration from Kerala. India. 189-218.
21
Schumacker R. E., and Lomax R. G. (2010). A beginner's guide to structural equation modeling (Third Edition ed.). New York: Routledge Academic.
22
Shahnaz H. (2010). Rural to Urban Migration in Pakistan the Gender Perspective. Pakistan Institute of Development Economics , Working Papers 30-56.
23
Shefer, Daniel et. (2003). Rural-to-Urban and Urban-to-Rural Migration Patterns in Colombia”. Habitant International, 17, No. 1, 2003,. 3-31.
24
Timalsina, K.P (2007). Rural Urban Migration and Livelihood in the Informal Sector: A Study of Street Vendors of Kathmandu Metropolitan CityNepal. Master of Philosophy Thesis in Development Studies Submitted to the Department of Geography Norwegian University of Science and Technology (NTNU) (Unpublished)
25
UN-Habitat. (2011). Population distribution, urbanization, internal migration and development: an nternational perspective. UN department of economic and social affairs.
26
Yong, sh.C, Pai, C., Sh., Eng, R.Ch., Yi, K.L., Trong, N.W. and Chun, Y. (2004). Effects of Asian dust storm events on daily mortality in Taipei Taiwan. Environmental Research, Vol. 95, Issue 2, 151–155.
27